Versioni i datës 11 shkurt 2019 00:39 redakto 1l2l3k (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 20.278 edits v added Category:Priftërij katolikë shqiptarë using HotCat ← Redaktim më i vjetër		Versioni i datës 10 prill 2019 13:49 redakto zhbëje GrepfrutAroma (diskuto \| kontribute) 3.800 edits + Etiketa: Përpunim pamor Ndryshimi më pas →
Rreshti 15: {{Leter Tabela Fund}} '''Frang Bardhi '''([[Lat.\|lat]]. ''Franciscus Blanchus'', [[Gjuha italiane\|it]]. ''Francesco Bianchi''; [[Kallmeti i Madh\|Kallmet]], [[1606]] - [[Roma\|Romë]], [[1643]]) ka qenë prelat dhe shkrimtar shqiptar. Shquhet si hartuesi i të parit fjalor të [[Gjuha shqipe\|shqipes]] (''Dictionarum latino-epiroticum''), botuar në Romë më 1635.<ref name=":0">{{Cite journal\|last=Bartl\|first=Peter\|date=1974\|title=Bardhi, Frang\|url=https://www.biolex.ios-regensburg.de/BioLexViewview.php?ID=514\|journal=Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas\|volume=1\|pages=136\|via=}}</ref> ''' Frang Bardhi ''' ([[1606]] - [[1643]]) [[ipeshkvi]], [[shkrimtar]], [[leksikografia\|leksikograf]], folklorist dhe [[etnografi\|etnograf]] [[shqiptar]] nga [[Kallmeti]] ose [[Nënshat]]i Zadrimës [[Shqipëri]]. Vinte nga një familje e klerike e Zadrimës. Studioi në Seminarin e Loretos në Itali. Frank Bardhi ishte ipeshkvit i Sapës. Ishte shkruesi i parë i një fjalori për [[Gjuha shqipe\|gjuhën shqipe]] (i cili fjalorë ka rreth 5000 fjalë të përkthyera nga latinishtja në shqip). Por [[Kolë Ashta]] thotë se ka 2544 fjalë si dhe numërorë, emra vendesh dhe një sasi fjalësh të urta e shprehjesh të mbledhura nga krahina të ndryshme të [[Shqipëria (kthjellim)\|Shqipërisë]]. Kjo e bënë që Bardhi të jetë leksikografi i parë i gjuhës shqipe dhe [[folkloristi]] e [[entnografi\|etnografi]] i parë shqiptar i njohur deri më tani <ref>''[[Gjuha Shqipe - Për të huaj dhe shqiptarët jashtë atdheut]]'' nga [[Gjovalin shkurtaj]] dhe [[Enver Hysa]], botues [[Toena]], [[Tiranë]] [[2001]] ISBN 99927-1-454-9</ref>.▼ == Biografia == Bardhi vinte prej një familjeje që i kishte dhënë klerikë e ipeshkvinj [[Kisha Katolike Romake\|Kishës Katolike]] si dhe ushtarë për [[Republika e Venedikut\|Republikën e Venedikut]]. Studjoi në Kolegjin e Loretos dhe në Propagandën Fide në Romë. Pasi u doktorua në teologji u emërua ipeshkëv i Sapës, pa qenë më parë famullitar.<ref name=":0" /> Më 1636-37 vizitoi si misionar apostolik dioqezat shqiptaroveriore, ku në relacionet që i bënte Selisë Shenjte radhit të dhëna të shumta mbi historinë, gjeografinë dhe etnografinë e atyre viseve.<ref name=":0" /> ~~== Jeta dhe vepra ==~~ Frang Bardhi është i pari që del jashtë kornizave të shkrimit biblik, duke hedhur në fushë të dijes: gjuhësi, etnografi, histori etj. Autori i tretë i rëndësishëm i letërsisë së vjetër shqiptare është Frang Bardhi. Midis autorëve të tjerë të kësaj periudhe, Bardhi zë një vend të vecantë. Duke ndjekur vazhdën e paraardhësve në veprimtarinë atdhetare, në fushën e krijimtarisë letrare i kalon caqet e përkthimeve fetare. Ai kishte interesa më të gjera. Bardhi bëri edhe përkthime fetare, por ato mbeten të pabotuara dhe humbën, prandaj ai ka hyrë në historinë e kulturës sonë kombëtare si leksikografi i parë shqiptar, si historian, folklorist e etnograf. Bardhi studiohet në historinë e letërsisë sonë me dy vepra oigjinale: "'''Fjalori latinisht-shqip'''" dhe "'''Apologjia e Skënderbeut'''". Këto vepra e lidhin atë më tepër me humanizmin shqiptar sesa me traditën e letërsisë fetare të shekujve XVI-XVII. Line 49 ⟶ 52: "'''''Vazhdimisht gjer në ditët e sotme,- shkruan autori,- bashkëkohësit tanë flasin për të dhe këndojnë me zë të lartë trimërinë e tij nëpër gostitë… dhe e quajnë Skënderbeun tonë me emrin "Kuçedra e Arbrit", d.m.th. dragoi i Arbërit-Epirit. Dhe sa herë që shqiptohen këto fjalë, kuptohet vetëm Skënderbeu'''''". Ndjenja patriotike, dashuria për popullin dhe vendin e vet, krenaria për të kaluarën e tij të lavdishme dhe admirimi për heroin që çuditi botën me trimërinë e tij përshkojnë gjithë veprën. Këto përcaktojnë edhe disa cilësi të stilit të autori , si: patosin e ngritur, frazën e gjatë dhe të ngjeshur, gjuhën e mprehte plot thumba, për të hedhur poshtë fallsifikimet e kundërshtarit etj. Këto tipare e bëjnë veprën jo thjesht një polemikë historike, por një libër me vlera letrare. Njeri me kulturë të gjerë dhe mendje të mprehtë, Frang Bardhi, duke vazhduar traditën e Barletit në historiografinë shqiptare dhe duke hapur rrugë në fushën e leksikograisë e të gjurmimeve etnografike, me veprën e tij u bë një figurë e shquar e kulturës shqiptare të shekullit XVII. == Vepra == ▲Vinte nga një familje e klerike e Zadrimës. Studioi në Seminarin e Loretos në Itali. Frank Bardhi ishte ipeshkvit i Sapës. Ishte shkruesi i parë i një fjalori për [[Gjuha shqipe\|gjuhën shqipe]] (i cili fjalorë ka rreth 5000 fjalë të përkthyera nga latinishtja në shqip). PorGjuhëtari [[Kolë Ashta]] thotë se ka 2544 fjalë si dhe numërorë, emra vendesh dhe një sasi fjalësh të urta e shprehjesh të mbledhura nga krahina të ndryshme të [[Shqipëria (kthjellim)\|Shqipërisë]]. Kjo e bënë që Bardhi të jetë leksikografi i parë i gjuhës shqipe dhe [[folkloristi]] e ~~[[entnografi\|~~etnografi]] i parë shqiptar i njohur deri më tani .<ref>''[[Gjuha Shqipe - Për të huaj dhe shqiptarët jashtë atdheut]]'' nga [[Gjovalin shkurtaj]] dhe [[Enver Hysa]], botues [[Toena]], [[Tiranë]] [[2001]] ISBN 99927-1-454-9</ref>. == Tituj të veprave == * [[Apologjia e Skënderbeut\|A''pologjia e Skënderbeut'']], ([[1636]]) * '''Fjalori latinisht-shqip''' * [[Parathënia e Fjalorit të Frangut të Bardhë ( 1606 - 1643 )]] ** ''(Dictionarum latino-epiroticum)'', në vitin [[1635]] (5000 fjalë) == ~~Burim i të dhënave~~Referencat == {{reflist}}

Frang Bardhi: Dallime mes rishikimesh