[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
TYRENIANE=DYER TË NJË ANE
Etiketat: Përpunim pamor Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
v U kthyen ndryshimet e 213.163.125.249 (diskutimet) në versionin e fundit nga JonaRizvanolli.
Etiketa: Rollback
Rreshti 1:
'''Etruskë''' është emri që i është dhënë një populli të [[Italia|Italisë]] antike, para romak e para latin banues të zonës së Tuskanisë, Umbrisë perëndimore dhe Lazios veriore. Romakët u referoheshin atyre si Tusci ose Etrusci ndërsa grekët i njihnin ata si Tyrrhenianë. Etruskët, në gjuhën e tyre, e quanin veten Rasenna ndërsa vendin e tyre Rasna.
 
Etruskë
 
E Trurit të Oskëve
 
 
Romakët u referoheshin atyre si Tusci ose Etrusci ndërsa grekët i njihnin ata si Tyrrhenianë.
 
'''Tusci,'''
'''Tokë e Uscëve'''
'''Tokë , u=O , C=K Oskëve, Tokë e Oskëve ,Tokë + Oskë= Toskë , Toskë + anë= Toskanë'''
 
Etruskët, në gjuhën e tyre, e quanin veten Rasenna ndërsa vendin e tyre Rasna.
[[Skeda:Etruscan civilization italian map.png|parapamje|Shtritja e civilizimit Etrusk dhe dymbëdhjetë qytetet e lidhjes etruske.]]
Civilizimi etrusk përfundoi me asimilimin e saj në Republikën [[Romakët|Romake]], në shekullin IV PK.
 
Kultura e identifikuar si etruske u zhvillua në [[Italia|Itali]] pas viteve 800 PK. Në shtrirjen më të madhe, gjatë periudhës së krijimit të [[Roma|Romës]] dhe Mbretërisë [[Romakët|Romake]], civilizimi etrusk lulëzoi në tre konfederata të qyteteve: të Etrurisë, së Luginës Po me Alpet lindore, dhe të Latiumit dhe Kampanias. Pas vitit 500 PK, fati politik i [[Italia|Italisë]] u mor nga duart e Etruskëve, por rënia ishte graduale, me qytetet e fundit etruske të përvetësuara nga [[Roma]], rreth vitit 100 PK.
 
të Etrurisë, së Luginës Po me Alpet lindore, dhe të Latiumit dhe Kampanias. Pas vitit 500 PK, fati politik i [[Italia|Italisë]] u mor nga duart e Etruskëve, por rënia ishte graduale, me qytetet e fundit etruske të përvetësuara nga [[Roma]], rreth vitit 100 PK.
 
== Gjuha etruske dhe etimologjia ==
 
=== '''Etimologjia''' ===
Etruskët besohet se flisnin një gjuhë jo ind-evropiane, dhe besohet që ka qenë e lidhur me ato që njihen si gjuhët e familjes Tyrseniane, e cila është një familje e gjuhëve të izoluara. Qe prej Rixit (1998), pranohet gjerësisht se gjuhët e familjes Tyrseniane, gjuha Raetike dhe ajo Lemniane janë të lidhura me gjuhën Etruske.
 
'''TYR+SE+Ni+Ane,'''
 
T=D,Y=O, Dyer + së+ një+anë,Dyer të një anë,
 
'''DERË E NJË ANE'''
 
 
, e cila është një familje e gjuhëve të izoluara. Qe prej Rixit (1998), pranohet gjerësisht se gjuhët e familjes Tyrseniane, gjuha Raetike dhe ajo Lemniane janë të lidhura me gjuhën Etruske.
 
Nuk ekziston ndonjë etimologji për Rasna, emrin me të cilin etruskët i referoheshin popullit të tyre, megjithatë, linguisti [[italian]] [[Massimo Pittau]] ka propozuar kuptimin "të rruar" ose "të pa mjekër", duke mbështetur kështu mendimin e autorit dhe koleksionuesit të figurave antike, Paolo Campidori.
 
,,'''Rasena'''"" , ka kuptimin në gjuhën shqipe të fjalës Rrasë, Rrasave gurit, apo vendit ku ka shumë rrasa.
 
Etimologjia Tuski bazohet në thënien në Tabletën e tretë [[Iguvine]], ky një burim i rëndësishëm i [[Gjuha Umbrike|gjuhës Umbrike]]. Fraza është ''turskum ... nomen'' "Emri Tuskan", nga e cila rrënja *Tursci mund të rikonstruktohet.
 
Etimologjia Tuski ,ka dmth në gjuhën shqipe me fjalën Tosc
 
Tokë + Osc
 
C=K
 
Toskë
 
Një hipotezë tjetër mjaft e njohur thotë se *Turs, së bashku me fjalën [[Gjuha latine|latine]] turris "kullë",
 
Turs
 
T=D
 
U=E
 
DERË, E DERË
 
 
Nuk ekziston ndonjë etimologji për Rasna, emrin me të cilin etruskët i referoheshin popullit të tyre, megjithatë, linguisti [[italian]] [[Massimo Pittau]] ka propozuar kuptimin "të rruar" ose "të pa mjekër", duke mbështetur kështu mendimin e autorit dhe koleksionuesit të figurave antike, Paolo Campidori. Etimologjia Tuski bazohet në thënien në Tabletën e tretë [[Iguvine]], ky një burim i rëndësishëm i [[Gjuha Umbrike|gjuhës Umbrike]]. Fraza është ''turskum ... nomen'' "Emri Tuskan", nga e cila rrënja *Tursci mund të rikonstruktohet. Një hipotezë tjetër mjaft e njohur thotë se *Turs, së bashku me fjalën [[Gjuha latine|latine]] turris "kullë", rrjedhin nga [[greqishtja]] τύρσις. Bazuar në këtë teori, tuskët ishin "njerëz që ndërtonin kulla<ref>The Bonfantes (2003), p. 51.</ref>", ose "kullë-ndërtuesit<ref>Partridge (1983)</ref>". Kjo e fundit është një hipotezë mjaft e lashtë, madje Dionisi i Halikarnës shprehej se "''Nuk ka arsye pse grekët nuk duhet t'i quanin ata nga ky emër, për shkak të mënyrës së tyre të jetesës në kulla dhe nga emri i njërit prej sunduesve të tyre.''"<ref>Libri I, Seksioni 30.</ref>
 
<nowiki>*</nowiki> Philipp Ammon: <nowiki>''</nowiki>Ruma Rasna – Die etruskischen Wurzeln Roms<nowiki>''</nowiki>. <nowiki>http://www.academia.edu/28000848/Ruma_Rasna_Die_etruskischen_Wurzeln_Roms</nowiki>