Linux: Dallime mes rishikimesh

'''Linux''' (edhei njohur ndryshe si GNU/Linux) është një [[Sistemi operativ|sistem operativ]] i lirë për përdorim përnë kompjuterkompjutera, i cili është shumë i ngjashëm me [[UNIX]]. Për herë të parë u vu në përdorim në vitin [[1991]], kur autori i Linux-Kernel [[Linus Torvalds]] e publikoi versionin e parë.

Ky sistem është i përbërë nga pjesë të ndryshme, të cilat sot zhvillohen nga shumë programues të ndryshëm në mbarë botën.

Nëse flitet për Linux duhet te zbulohen dhe origjinat e tij pra [[UNIX]]. Ne vitet 60' ndihej mundesia për te krijuar nje sistem operativ praktik dhe te fuqishëm. Për këte u krijua dhe projekti Multics, por për fat te keq nuk pati shume sukses dhe kështu një nga anëtarët e Multics "Bell Labs" hoqi doredorë nga projekti dhe me pas u impenjuaangazhua duke krijuar sistemin e tij te quajtur UNIX. Ne fillim UNIX shpërndahej falas dhe u përhapepërhap nenë shumë Universitete,. meMë vonevonë u implementua dhe TCP/IP (protokolli aktual i rrjetit) dhe UNIX filloji tetë behejbëhej gjithmonë e memë i fuqishem. NeNë vitin 1990 kishte njenjë rol shumshumë tetë rendesishemrëndësishëm nenë tregun e serverave, sidomos tenë universiteteveuniversitete. StudentetStudentët deshironindëshironin ta kishin dhe nenë kompjuterat e tyre nenë shtepishtëpi por për fat tetë keq UNIX ishte bere komercial dhe shumeshumë i shtrenjteshtrenjtë. NeNë fakt ekzistonin dhe versione te lira si Minix, 386BSD, [[NetBSD]], [[FreeBSD]] dhe [[OpenBSD]] por ishin akoma nenë hapat e para dhe perdoruesitpërdoruesit normal hasnin veshtiresivështirësi nenë perdorimpërdorim. Ne skene neNë vitin 1991 merrdoli pjesenë dheskenë Linus Torvalds (autori i Linux-it)., Nganga ku vjen dhe emri Linux ('''Linu'''s His+ Uni'''x'''). Linus kishte perdorur UNIX nenë Universitetin e Helsinkit dhe deshirontedëshironte që diçka tetë ngjashme ta kishte dheedhe nenë shtepi. MeqeMeqë versionet komerciale ishin tetë shtrenjta, filloie menisi nga Minix (njenjë sistem shfrytezimi i krijuar nga Andrew Tanenbaum, NDHollandë) dhe shumeshumë shpejtshpejtë filloi tetë shkruajeshkruaj versionin e tij.

Duhet theksuar se Linux eshtështë vetem kerneli (berthamabërthama) i njenjë sistemi operativ, d.m.th ajo pjesepjesë qeqë lidh hardwareharduerin dheme softwaresoftuerin, me pak fjalefjalë aimoduli qeqë benbën qeqë programet tetë punojnepunojnë. Kerneli i Linux-it implementon multitasking (ekzekutimin e shumeshumë programeve pernjeherepërnjeherësh). TeTë gjithegjithë programet me tetë ciletcilët perdoruesipërdoruesi ose administratori ndervepronndërvepron janë nenë majemajë tetë kernelit. Disa janë thelbesorethelbësorë, si interpretuesi i komandave ose "SHELLshell" qeqë perdoretpërdoret për tetë ndervepruarndërvepruar me hardwareharduerin dhe softwaresoftuerin. Linux nuk i shkruajti ketokëto programe vetevetë por perdoripërdori atoversionet falas të tyre. Shume programe duke perfshire dhe kompilatorin e gjuhës C erdhen nga Fondacioni Për Programet e Lira ose GNU (GNU is Not UNIX). GNU kishte si synim tetë krijonte njenjë sistem operativ si UNIX por falas,. dhePër keshtukëtë arsye, shumeshumë njereznjerëz i referohen Linux-it si GNU/Linux. Gjate viteve 92' 93' Linux fitoi shumeshumë interes dhe filloi tetë behejbëhej sistemi zevendesueszëvendesues i UNIX, duke perfshirepërfshirë dhe njenjë sistem dritaresh grafike ose "X". Fuqia e Linux-it perqendrohetpërqendrohet tek aftesia për tetë ekzekutuar shumeshumë programe njëkohësisht ose "Multitasking" dhe gjithashtu tek "Multiuser" d.m.th aftësia për tetë pasur shumeshumë përdorues.

NeNë ditetditët e sotme ekzistojnë ato qeqë quhen Distribucione Linux, qeqë janë Linux (kerneli) dhe programe tetë shumta aplikative tetë bashkuar nenë njenjë sistem.Dukuria meVeçoria më e rëndësishme qeqë e bën Linux-in popullor është ajofakti qeqë quhetLinux është "[[Open Source]]", d.m.th kodme ikodburim liretë hapur. Gjithçka mund tetë shihet si është ndërtuar, dthpra gjithshkandërtimi (kodburimi) shperndahet nenë kodbazë burim, dhe kjo behet ne baze tetë licencës GPL ( GNU General Public License).

** [http://releases.ubuntu.com/feisty/ubuntu-7.04-desktop-i386.iso Shkarkojeni Tani]

** Hidhe isoISO-n në disk duke përdorur Nero oose një program të tillëngjashëm. Pastaj rinis kompjuterin me diskun brenda. Sa të riniset kompjuteri (para se të dalë Windows-i) do shfaqet një tabeltabelë që tregonmundpër të shtypësh F4zgjedhur gjuhënson zgjedhjen e gjuhës (shtyp F4 sipër në tastier) për të zgjedhur gjuhën. ZdhidhZgjidh ShqipëShqip dhe vazhdo me përdorimin e Ubuntu-t. Paç fat.

** [http://cdimage.debian.org/debian-cd/4.0_r0/i386/iso-cd/ Shkarkoje]

** Versioni i fundit Stablei qëndrueshëm deri në kohën e këtij artikulli është Debian 4.0_r0 , linkulidhja ie mësipërmmësipërme është për i386 nëse ju nevojitet për ndonjë arkitekturë tjetër klikoni : [http://www.us.debian.org/CD/netinst/ këtu]

gNewSense është një distribucion i GNU/Linux i cili është synuarsynon të jetë 100% Freei lirë dhe është, që nuk e përdor kernelin e Linux por e perdor [[Linux Libre]], pra versionin freee lirë të kernelit. Më shumë vizitoni web faqen