Grekët e sotëm: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Resnjari zhvendosi faqen Hellenes te Ortodoksët greqishtfolës nëpërmjet përcjellimit: sic ishte
krijova artikuj vec per popullsine e lashte qe flisnin gjuhe greqe e lashte
Rreshti 1:
'''Ortodoksët greqishtfolës'''<ref>Friedman, Victor A. (1997), "[http://mahimahi.uchicago.edu/media/faculty/vfriedm/125Friedman97.pdf One Grammar, Three Lexicons: Ideological Overtones and Underpinnings in the Balkan Sprachbund]", ''Papers from the 33rd Regional Meeting of the Chicago Linguistic Society'' (PDF), Chicago Linguistic Society. f. 33. "At first glance, the Greek practice of referring to Macedonian and Bulgarian speakers living in the Greek state as ''slavoophone Greeks'', or to Albanian speakers as ''albanophone Greeks'' might appear to be a way of combining a recognition of linguistic difference with the old millet system of ethnic identification or possibly even the newer concept of nation-state citizenship (Greek thus meaning 'Greek Orthodox Christian' or, conceivably, 'Greek citizen'). That this is not actually the case, however, and that this policy is aimed at assimilating non-hellenophone minorities is seen in the fact that, aside from the history of oppressive government policies that have never allowed the use of the languages of non-hellenophone Christians in any public sphere and have, during some periods, even gone as far as to prohibit these languages in private, Greek governments never refer to the Greek-speaking minority of southern Albania as ''hellenophone Albanians'' or to Greek speakers in Turkey (regardless of religion) as ''hellenophone Turks''."</ref> ose ashtuquajtur '''"Grekët"''' ([[gjuha turke|turqisht]]: ''Yunanlar''), të njohura ishin fiset barbare ku ndikoi zhvillimi i shtetit te Heleneve edhe si Helenët (greqisht: Έλληνες [(h)elines]), janë një grup qe jeton sot ne GreqisëGreqi, Qipros,Qipro dhe para vitin 1923 në Anadollit dhe rajone të tjera. Ata gjithashtu formojnë një diasporë të konsiderueshme, me komunitetet grekeortodokse greqishtfolës të vendosura në mbarë botën.
[[Skeda:Proto Greek Area reconstruction.png|thumb|Një rindërtim i mijëvjeçarit të 3-të. BC "Proto-Greqisht zonë", sipas gjuhëtari [[Vladimir I. Georgiev|V. I. Georgiev]].]]
 
Kolonitë dhe komunitete greqishtfolës kanë qenë themeluar historikisht në qoshet shumicën e vendeve të Mesdheut, por grekët kanë qenë gjithmonë të përqëndruar rreth Detit Egje, ku gjuha greke ka qenë e folur që nga lashtësia.<ref name=Brit1>{{cite encyclopedia |year=2008 |title = The Greeks |encyclopedia= Encyclopædia Britannica |publisher= Encyclopædia Britannica Inc. |location=US |id=Online Edition }}</ref> Deri në fillim të shekullit të 20-të, greqishtfolësit ishin të shpërndara në mënyrë uniforme midis gadishullit grek, në brigjet perëndimore të Azisë së Vogël, në Ponti, Egjipti, Qipro dhe Traka (KonstantinopojëStamboll); shumë prej këtyre rajoneve përkoi në një masë të madhe me kufijtë e Perandorisë Bizantine e shekulli 11-të dhe zonat e Mesdheut Lindore e kolonizimit i Greqisë i Lashtë.<ref>{{cite book |title=The Medieval Greek Romance|last= Beaton |first= R.|authorlink= |coauthors= |year=1996 |publisher= Routledge |location= |isbn=0-415-12032-2 |page= |pages=1–25 |url= }}</ref>
Si rrjedhojë e luftës greko-turke në (1919-1922), një shkallë të madhe të këmbimit të popullsisë midis Greqisë dhe Turqisë u zhvillua që transferua ortodoksët greqishtfolës dhe ortodoksët turqishtfolës (konsideruar si "grekët") të krishterë etnikë, në mënyrë efektive, dhe u vendosën në kufijtë e shtetit modern grek dhe Qipron. Popullatat e tjera historike etnike greqishtfolësit mund të gjendet në jug të Italisë deri në Kaukaz dhe në komunitetet e diasporës në një numër të vendeve të tjera. Sot, shumica e ortodoksët greqishtfolësit janë të regjistruar zyrtarisht si anëtarë të Kishës Ortodokse Greke.<ref name="CIA">[[CIA World Factbook]] on Greece: Greek Orthodox 98%, [[Greek Muslims|Greek Muslim]] 1.3%, other 0.7%.</ref>
 
Ortodoksët greqishtfolës kanë ndikuar në masë të madhe dhe kanë kontribuar për kulturën, artet, eksplorim, letërsinë, filozofinë, politikën, arkitekturën, muzikën, matematikën, shkencën, teknologjinë, kuzhinën, dhe sportet, jashtë vendit dhe në mbarë botën.
 
Grekët e flasin gjuhën greke, e cila formon degën e saj unik brenda familjes gjuhëve indo-evropiane. Ata janë pjesë e një grupi të para-moderne etnive, e përshkruar nga Anthony D. Smith, si një ''"populli arketipik diasporike"''.<ref>{{cite book|editor1-last=Guibernau|editor1-first=Montserrat|editor2-last=Hutchinson|editor2-first=John|editor2-link=John Hutchinson (academic)|title=History and National Destiny: Ethnosymbolism and its Critics|publisher=[[Wiley-Blackwell]]|location=[[Oxford]]|year=2004|page=23|isbn=1-4051-2391-5|quote= Smithi thekson se miti i zgjedhjeve hyjnor mban vazhdimësinë e identitetit kulturor, dhe, në këtë aspekt, ka mundësuar disa para-moderne të komuniteteve të tilla si hebrenjtë, armenët dhe grekët që të mbijetojnë dhe të vazhdojnë përgjatë shekujve dhe mijëvjeçarëve(Smith 1993: 15-20).}}</ref><ref>{{cite book |last=Smith |first=Anthony D. |authorlink=Anthony D. Smith |title=Myths and memories of the nation |publisher=Oxford University Press |year=1999 |page=21 |isbn=0-19-829534-0 |quote= Ajo thekson rolin e miteve, kujtimet dhe simbolet e ''zgjedhursisë etnike'', traumat, dhe "moshën e artë 'e shenjtorëve, shërbelë, dhe heronjë në rritjen e nacionalizmit modern mes hebrenjtë, armenët dhe grekët-e popujve arketipik diaspora. }}</ref> Proto-grekët mundesisht mbërriti në zonën e quajtur tani Greqi, në pjesën jugore e [[Ballkani|gadishullit Ballkanik]], në fund të mijëvjeçarit të 3-të para Krishtit.<ref>{{harvnb|Bryce|2006|p=91}}</ref><ref>{{harvnb|Cadogan|Langdon Caskey|1986|p=125}}</ref>{{Ref label|A|a|none}}, Megjithëse, një migrimi më vonë, në rrugë detare, nga Anatolinë lindore drejt Armenisë moderne, ka qenë gjithashtu sugjeruar.<ref>{{harvnb|Drews|1988|pp=181–182}}</ref> Ka pasur të paktën dy migrime. Migrim i pari: jonianët dhe ajelionianet [''latinisht'': Aeleonian]. Ky migrimi ka rezultuar Greqinë Mikenase, në shekullin e 16-të.<ref name=Brit1/><ref>{{cite book |last=Chadwick |first=John |authorlink=John Chadwick |title=The Mycenaean world |url=http://books.google.com/books?id=RMj7M_tGaNMC&dq |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |year=1976 |pages=1–3 |isbn=0-521-29037-6}}</ref> Dhe së dyti, pushtimi dorian (ose dorik) përreth pes shekullin e 11-të, duke zhvendosur grekët arkado-qipriotë, të cilët zbritën nga periudha Mikenase. Të dy migrime të ndodhin në periudha të mprehta, Mikenase në tranzicion në Epokën e Bronzit dhe migrimi dorik në rënies i Epokës së Bronzit. Ne diturisë aktuale, supozimi standarde është të të grupojë grekët jonike së bashku me grupin arkado-qipriot, si pasardhës i një migrimit i vetëm mes Epokën e Bronzit në kundërshtimin e dyfishtë me grupin perëndimore grekëve dorik.
== Historia dhe Etimilogjia ==
Grekët e flasin gjuhën greke, e cila formon degën e saj unik brenda familjes gjuhëve indo-evropiane. Ata janë pjesë e një grupi të para-moderne etnive, e përshkruar nga Anthony D. Smith, si një ''"populli arketipik diasporike"''.<ref>{{cite book|editor1-last=Guibernau|editor1-first=Montserrat|editor2-last=Hutchinson|editor2-first=John|editor2-link=John Hutchinson (academic)|title=History and National Destiny: Ethnosymbolism and its Critics|publisher=[[Wiley-Blackwell]]|location=[[Oxford]]|year=2004|page=23|isbn=1-4051-2391-5|quote= Smithi thekson se miti i zgjedhjeve hyjnor mban vazhdimësinë e identitetit kulturor, dhe, në këtë aspekt, ka mundësuar disa para-moderne të komuniteteve të tilla si hebrenjtë, armenët dhe grekët që të mbijetojnë dhe të vazhdojnë përgjatë shekujve dhe mijëvjeçarëve(Smith 1993: 15-20).}}</ref><ref>{{cite book |last=Smith |first=Anthony D. |authorlink=Anthony D. Smith |title=Myths and memories of the nation |publisher=Oxford University Press |year=1999 |page=21 |isbn=0-19-829534-0 |quote= Ajo thekson rolin e miteve, kujtimet dhe simbolet e ''zgjedhursisë etnike'', traumat, dhe "moshën e artë 'e shenjtorëve, shërbelë, dhe heronjë në rritjen e nacionalizmit modern mes hebrenjtë, armenët dhe grekët-e popujve arketipik diaspora. }}</ref> Proto-grekët mundesisht mbërriti në zonën e quajtur tani Greqi, në pjesën jugore e [[Ballkani|gadishullit Ballkanik]], në fund të mijëvjeçarit të 3-të para Krishtit.<ref>{{harvnb|Bryce|2006|p=91}}</ref><ref>{{harvnb|Cadogan|Langdon Caskey|1986|p=125}}</ref>{{Ref label|A|a|none}}, Megjithëse, një migrimi më vonë, në rrugë detare, nga Anatolinë lindore drejt Armenisë moderne, ka qenë gjithashtu sugjeruar.<ref>{{harvnb|Drews|1988|pp=181–182}}</ref> Ka pasur të paktën dy migrime. Migrim i pari: jonianët dhe ajelionianet [''latinisht'': Aeleonian]. Ky migrimi ka rezultuar Greqinë Mikenase, në shekullin e 16-të.<ref name=Brit1/><ref>{{cite book |last=Chadwick |first=John |authorlink=John Chadwick |title=The Mycenaean world |url=http://books.google.com/books?id=RMj7M_tGaNMC&dq |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |year=1976 |pages=1–3 |isbn=0-521-29037-6}}</ref> Dhe së dyti, pushtimi dorian (ose dorik) përreth pes shekullin e 11-të, duke zhvendosur grekët arkado-qipriotë, të cilët zbritën nga periudha Mikenase. Të dy migrime të ndodhin në periudha të mprehta, Mikenase në tranzicion në Epokën e Bronzit dhe migrimi dorik në rënies i Epokës së Bronzit. Ne diturisë aktuale, supozimi standarde është të të grupojë grekët jonike së bashku me grupin arkado-qipriot, si pasardhës i një migrimit i vetëm mes Epokën e Bronzit në kundërshtimin e dyfishtë me grupin perëndimore grekëve dorik.
 
Mikenase ishin në fund të fundit populli greko-folës i parë, vërtetuar nëpërmjet burimeve historike, shënime me shkrim në shkrimin [[Linear B]].<ref>{{cite encyclopedia |year=2008 |title ='Mycenaean language |encyclopedia= Encyclopædia Britannica |publisher= Encyclopædia Britannica Inc |location=US |id=Online Edition }}</ref>, dhe nëpërmjet jehonat e tyre letrare në veprat e [[Homeri]]t, disa shekuj më vonë. Mikenase shpejt depërtuan në Detin Egje dhe në shekullin e 15-të kishte arritur në Rodos, Kretë, Qipro, ''ku [[Teucer]] thuhet se ka themeluar koloninë e parë'', edhe brigjet e Anadollit.<ref name=Brit1/><ref>{{cite book |last1=Criti |first1=Maria |last2=Arapopoulou |first2=Maria |title=A History of Ancient Greek: From the Beginnings to Late Antiquity |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |year=2007 |pages=417–420 |isbn=0-521-83307-8}}</ref>. Rreth 1200 BC [[dorian]]ët, një tjetër greko-folëse populli, e ndjekur nga [[Epiri]] <ref>{{cite book |title=A History of the Archaic Greek World, ca. 1200-479 BCE |last=Hall |first=Jonathan M. |year=2007 |publisher=Wiley-Blackwell |isbn= 0-631-22667-2 |page=43}}</ref> Historianët kanë besuar se pushtimit dorian shkaktoi kolapsin e [[qytetërimit Mikenase]], por ka të ngjarë që sulmi kryesor ishte bërë nga Raiders bregdetarë, "nga popujt e detit", të cilët lundruan në Mesdheun lindor, rreth 1180 pes.<ref>Chadwick John. (1976).''The Mycenean world''.Cambridge Univ. Press .p 178 ISBN 0-521-21077-1</ref> Pushtimi dorik u pasua nga një periudhë të dobët vertetuar të migrimeve, i quajtur në mënyrë të përshtatshme "Mosha greke errët", por nga 800 pes peizazhi e Greqisë Arkaike dhe Klasike ishin i dukshëm.<ref name=Brit1/> Në epikave homerike, grekët e prehistorisë shihen si paraardhësit e qytetërimit të hershëm klasike të kohës së vet Homerit.<ref>{{cite book |title=Die mykenische Welt und Troja |author1=Christian Podzuweit |year=1982 |publisher=Moreland |location=Germany |pages=65–88 |author2=B. Hänsel}}</ref> ndërsa panteoni Mikenas përfshihen shumë prej hyjnive (p.sh. [[Zeusi]], [[Poseidoni]] dhe [[Hadesi]]), dëshmuar në fenë greke e mëvonshme.<ref>{{cite book |title=The origins of Greek religion |last=Dietrich |first=Bernard Clive |year=1974 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=3-11-003982-6 |page=156}}</ref><ref>{{cite encyclopedia |year=2008 |title =Aegean civilizations, Religion |encyclopedia= Encyclopædia Britannica |publisher= Encyclopædia Britannica Inc. |location=United States |id=Online Edition }}</ref>
 
== Referenca ==