Qarku elektrik: Dallime mes rishikimesh

[[File:Ohm's Law with Voltage source TeX.svg|right|thumb| Një qark i thjeshtë elektrik i përbërë nga një burim i tensionit dhe një rezistor. Këtu, V=iR, duke u bazuar në [[Ligji i Omit|ligjin e Omit]].]]

 

 

Një '''qark elektrik''' është një rrjet i përbërë nga një hark i mbyllur, në mënyrë që të krijohet një rrugë për rrymën. Rrjetet elektrike lineare, një tip i veçantë i përbërë vetëm nga burimet (tensioni ose rryma), elementet e përziera lineare (rezistorët, kondensatorët, induktorët), dhe elementet e shpërndara lineare (vijat transmetuese), kanë aftësinë e pasjes së sinjaleve që posedojnë principet e mbivendosjes. Kështu ato mund të analizohen më lehtë, duke përdorur metodat e domenit të frekuencës si [[Transformimet e Laplasit|transformimet e Laplasit]], për të përcaktuar përgjigjjen e rrymës direkte, alternative dhe përgjigjjen e rrymës së çastit.

Një '''qark rezistiv''' është një qark që përmban vetëm rezistor dhe burime ideale të rrymës dhe tensionit. Analiza e qarqeve rezistive është më pak e komplikuar sesa analiza e qarqeve që përmbajnë kondensatorë dhe induktorë. Nëse burimet janë burime konstante (rrymë direkte apo DC), rezultati është qark DC.

 

 

 

 

Në varësi nga lloji i regjimit dallohen qarqe në regjime të qëndrueshme (stacionare), dhe qarqe në regjime kalimtare.

 

Një rrjet aktiv është një rrjet që përmban të paktën një burim aktiv si një burim të tensionit ose një burim të rrymës.

Një rrjet pasiv është një rrjet që nuk përmban ndonjë pajisje aktive.

 

Një rrjet është linear nëse sinjalet e tij i kanë principet e superponimit; në të kundërtën është jolinear. Një rrjet linear do të jetë i përbërë krejtësisht nga burime të pavaruara, burime linearisht të varura dhe elemente lineare pasive.

 

Burimet mund të klasifikohen si burime të pavarura dhe burime të varura.

Burimet ideale të pavarura mbajnë të njëjtin tension ose rrymë pa marrë parasysh elementet e tjera prezente në qark. Edhe vlera e tyre është konstante (DC) ose sinusoidale (AC). Fortësia e tensioni ose rrymës nuk ndryshon nga asnjë ndryshim i lidhjeve në qark.

 

Burimet e varura varen nga ndonjë element i qarkut për shpërndarjen e fuqisë ose tensionit ose rrymës duke u varur nga tipi i burimit.

 

Një numër ligjesh elektrike zbatohet te të gjitha rrjetat elektrike. Këtu përfshihen:

* [[Ligji i Kirhovit për rrymë]]: Shuma e të gjitha rrymave që hyjnë në një nyjë është e barabartë me shumën e të gjitha rrymave që e lënë nyjen.

* [[Teorema e Tevenenit]]: Çfarëdo rrjeti me burime të tensionit ose të rrymës dhe rezistorëve është elektrikisht i barabartë me një burim ideal të tensionit në lidhje serike me një rezistor të vetëm.

* [[Teorema e mbivendosjes]]: Në një rrjet linear me disa burime të pavarura, përgjigjja në një degë të veçantë kur të gjitha burimet veprojnë njëherësh është i barabartë me shumën lineare të përgjigjjeve individuale të llogaritura duke marrë një nga një burimet e pavarura.

Për të projektuar një qark elektrike, qoftë analog ose digjital, [[inxhinieri|inxhinierët]] e elektros duhet të jenë në gjendje të parashikojnë tensionet dhe rrymat në të gjitha vendet brenda qarkut. Qarqet lineare, që është, qarqet me të njëjtën frekuencë hyrëse dhe dalëse, mund të analizohen duke përdorur teorinë e numrave kompleksë. Qarqet tjera mund të analizohet me programe të specializuara softuerike ose teknika të tjera.

 

 

Ligje të tjera më komplekse do të duheshin nëse qarku përmban komponente jolineare ose reaktive. Sistemet jolineare vetë-regjeneruese mund të përafrohen. Duke i aplikuar këto ligje vimë te ekuacione të cilat mund të zgjidhen algjebrisht ose numerikisht.

== Klasifikimi i elementeve ==

 

 

=== Elementët aktiv ===

Në elemente aktive bëjnë pjesë burimet e energjisë elektrike, gjeneratorët, pra elementët të cilët në një interval te pakufizuar kohor prodhojnë energji elektrike në qark.

 

=== Elementët pasiv ===

Në elemente pasive bëjnë pjesë elementët ku energjia elektrike shndërrohet në ndonjë trajtë tjetër të energjisë, ose element në të cilët bëhet akumulimi dhe kthimi i energjisë në interval të caktuara të kohës (rezistorët, kondensatorët, bobinat etj.<ref name=dyshi>{{cite book|title= Ljiljana Trajković, "Nonlinear circuits", The Electrical Engineering Handbook (Ed: Wai-Kai Chen), pp.75–77, Academic Press, 2005 ISBN 0-12-170960-4}}</ref>

 

== Qarku i thjeshtë elektrik ==

Me qark të thjeshtë elektrik nënkuptohet qarku i cili përbëhet nga numri i domosdoshëm i elementëve, dmth. mungesa e cilitdo element nga ky qark do të bëjë atë të papërdorshëm. Elementët e domosdoshëm të qarkut janë:

* burimi elektrik

 

== Teoria e qarqeve elektrike ==

Përbëhet nga dy pjesë themelore:

* Analiza e qarqeve elektrike

Analiza e qarkut merret me përcaktimin e madhësisë dalëse-përgjigjes, nëse janë të njohura eksitimi (sinjali hyrës) dhe sistemi. Ndërsa, problemi i sintezës qëndron në konstruktimin e qarkut, nëse është i njohur funksioni i hyrjes dhe ai i përgjigjes së dëshiruar.<ref name=treshi>{{cite web|title=Fiek|url=http://fiek.uni-pr.edu/getattachment/Shpallje/Departament01/Bachelor/Viti-I/Qarqet-Elektrike/Literatura/FINAL_VERSION_QARQET.pdf.aspx}}</ref>

 

{{reflist}}