Wikipedia

Rexhep Qosja: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Etiketa: përpunim burimi 2017
→‎Mbi identitetin shqiptar: Shkurtim, ristrukturim, shtim. undue weight
Rreshti 28:
Në vitin 2010 Instituti Albanologjik i Prishtinës botoi kompletin e veprave në 29 vëllime.{{Cn}}
 
=== Mbi identitetin shqiptarProzë ===
Rexhep Qosja ka botuar disa romane: "Vdekja më vjen prej syve të tillë" (1974), "Një dashuri me shtatë faje" (2001), "Nata është dita jonë" (2007) dhe "Bijtë e askujt" (2010). Qosja ashtu si shkrimtarët tjerë shqiptarë është ndikuar nga Ismail Kadare. Një rast i tillë është romani i Qosjes [[Një dashuri me shtatë faje]] i botuar më 2001, që është i ngjashëm me romanin e Kadaresë [[Krushqit janë të ngrirë]] botuar më 1986. Ngjashmëritë janë protagonisti i cili është mjek në të dy rastet, antagonisti që është [[UDB]], vendi është Spitali i Prishtinës, viti është 1981, faji i protagonistit është mjekimi ose nderimi i viktimave të demonstratës. Studiuesi Ag Apolloni pohon se ngjashmëri të tilla ka edhe te shkrimtarët e mëdhenj botërorë dhe ato nuk ua ulin vlerën veprave.<ref name="A">{{cite book|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Paradigma e Proteut|date=2012|publisher=OM|isbn=9789951632041|p=290=291}}</ref>
Me botimin e vëllimit ''[[Identiteti evropian i shqiptarëve]]'' nga Ismail Kadare më 2006 u bë shkas për rrahjen e kësaj teme, Qosja iu përgjigj brenda vitit me esetë ''Idetë raciste të Kadaresë'', ''[[Ideologjia e shpërbërjes]]'' dhe ''[[Realiteti i shpërfillur]]''.<ref name=":Xhaferi">{{Cite journal|last=Xhaferi|first=Përparim|date=21 janar 2017|title=The Political Contribution of Albanian Writers in Defining Albanian Identity: the Debate between Ismail Kadare and Rexhep Qosja|url=http://journals.euser.org/files/articles/ejls_jan_apr_17/Perparim.pdf|journal=European Journal of Language and Literature|volume=3|pages=121-128|issn=2411-4103|via=}}</ref> Kundëpërgjigjja e Qosjes çoi Kadarenë drejt reagimit dhe kështu u zhvillua një debat mbi identitetin kombëtar. Qendra e mendimit të Qosjes është se identiteti mbarëshqiptar në gjerësinë e tij ngërthen elemente të të dy qytetërimeve, si atij perëndimor, si atij lindor.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.al/books?id=1TPUAAAAQBAJ&pg=PA184&dq=Rexhep+Qosja&hl=sq&sa=X&ved=0ahUKEwix6LiP4YTfAhXCDewKHWcOCXI4MhDoAQg0MAI#v=onepage&q=Rexhep%20Qosja&f=false|title=Bittersweet Europe: Albanian and Georgian Discourses on Europe, 1878-2008|last=Brisku|first=Adrian|publisher=Berghahn Books|year=2013|isbn=9780857459855|location=|pages=184}}</ref> Mendimit të Kadaresë se shqiptarët janë më afër Evropës dhe Evropa është superiore ndaj Lindjes, Qosja ia lexon si racizëm dhe se nuk mund të injorohet identiteti i shumicës muslimane të shqiptarëve dhe e sheh [[Islami|Islamin]] si pjesë të identitetit shqiptar duke radhitur si argument kulturën e gatimit, veshjet kombëtare, këngët dhe vallet, ceremonitë e lindjeve dhe vdekjeve, kultura gjinore, ligji e morali, arti popullor që ka ngjashmëri me atë turk e arab; letërsia fetare, iluministe, pedagogjike e morale e shkruar në [[Gjuha arabe|arabisht]]; arkitektura e qyteteve shqiptare, urat, [[Xhamia|xhamitë]], [[Teqeja|teqet]] dhe [[Tyrbja|tyrbet]] Qosja i sheh të gjitha si pjesë të civilizimit islam. Përkundrejt mendimit të Kadaresë se [[Perandoria Osmane]] përfaqësonte Islamin, mbrapambetjen, jotolerancën dhe fanatizmin, Qosja është i mendimit se perandoria ka qenë edhe "fetarisht tolerante" dhe se ishte po aq barbare sa perandoritë evropiane, duke e quajtur Kadarenë "orientalist" dhe "muslimanist". Për të shqiptarët me përkatësi të ndryshme konfesionale i përbashkon identiteti kombëtar, duke u përpjekur të thurë një pamje reale të gjendjes religjioze shqiptare; ndërsa Kadare kthehet mbrapa në histori që të gjejë fenë shqiptare të krishterë "të pandryshuar". Qosja ia konsideronte raciste pikëpamjet mbi "lëkurën e bardhë" që kanë të ngjashme shqiptarët me evropianët, duke qenë se sipas tij, Evropa i kishte tejkaluar dhe ka në përbërje njerëz me ngjyra të ndryshme që gëzojnë njëjtat të drejta.<ref name=":Xhaferi" />▼
 
Tregimi "I ringjalluri i penduar" është satirë që fshikullon politikanët kosovarë.<ref>{{cite web|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Shpata e satirës|url=http://www.pasqyre.al/kryesore/shpata-e-satires-te-i-ringjalluri-i-penduar-i-rexhep-qosjes/|date=6 June 2016}}</ref>
Qosja me Kadarenë së toku kritikojnë Fuqitë e Mëdha për shpërfilljen e tyre për të mbrojtur Shqipërinë dhe hezitimin e tyre për ta njohur si shtet-komb, të dy kritikojnë Evropën për neglizhencën e saj ndaj çështjes shqiptare, të dy shprehen kundër gjithë atyre shqiptarëve që punojnë kundër interesit kombëtar dhe të dy çmojnë lart shkrimtarët e Rilindjes Kombëtare. Përsiatjet e tyre sillen rreth "tjerëve fajtorëve" të njëjtë për identitetin shqiptar, me vetëm një përjashtim: turqit osmanë dhe fenë e tyre.<ref name=":Xhaferi" />
 
Romani "Vdekja më vjen prej syve të tillë" është përkthyer dhe botuar në Francë në vitin 1994 me parathënie të shkrimtarit Ismail Kadare.<ref name="historical">{{cite book|last1=Elsie|first1=Robert|title=Historical Dictionary of Kosovo|date=2011|publisher=The Scarecrow Press|p=386}}</ref>
Debati të cilin [[Aurel Plasari]] e ka cilësuar shumë të rëndësishëm për kombin,<ref name=":Xhaferi" /> ndërsa [[Kasëm Trebeshina]] e cilësoi temën e debatit të kthjelluar që me rilindasit dhe e sheh si abuzim demokracie kërkesën me çdo kusht të organizimit të konversioneve dhe rekonkuistave duke harruar rilindasit.<ref>{{Cite journal|last=Trebeshina|first=Kasëm|date=|title=Debati Qosja - Kadare: [identiteti i shqiptarëve]|url=https://forumivirtual.com/historia-shqiptare-62/identiteti-i-vertete-i-shqipetareve-dhe-debati-mes-kadares-dhe-qosjes-9557/|journal=Metropol ("Metropol suplement", suplement).|volume=973|pages=1-7|via=}}</ref>
 
=== Ese ===
▲Me botimin e vëllimit ''[[Identiteti evropian i shqiptarëve]]'' nga Ismail Kadare më 2006 si replikë ndaj vëllimit të Qosjes ''[[Ideologjia e shpërbërjes]]''u bë shkas për rrahjen e kësaj teme, Qosja iu përgjigj brenda vitit me esetë ''Idetë raciste të Kadaresë'', ''[[Ideologjia e shpërbërjes]]'' dhe ''[[Realiteti i shpërfillur]]''.<ref name=":Xhaferi">{{Cite journal|last=Xhaferi|first=Përparim|date=21 janar 2017|title=The Political Contribution of Albanian Writers in Defining Albanian Identity: the Debate between Ismail Kadare and Rexhep Qosja|url=http://journals.euser.org/files/articles/ejls_jan_apr_17/Perparim.pdf|journal=European Journal of Language and Literature|volume=3|pages=121-128|issn=2411-4103|via=}}</ref> Kundëpërgjigjja e Qosjes çoi Kadarenë drejt reagimit dhe kështu u zhvillua një debat mbi identitetin kombëtar. Qendra e mendimit të Qosjes është se identiteti mbarëshqiptar në gjerësinë e tij ngërthen elemente të të dy qytetërimeve, si atij perëndimor, si atij lindor.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.al/books?id=1TPUAAAAQBAJ&pg=PA184&dq=Rexhep+Qosja&hl=sq&sa=X&ved=0ahUKEwix6LiP4YTfAhXCDewKHWcOCXI4MhDoAQg0MAI#v=onepage&q=Rexhep%20Qosja&f=false|title=Bittersweet Europe: Albanian and Georgian Discourses on Europe, 1878-2008|last=Brisku|first=Adrian|publisher=Berghahn Books|year=2013|isbn=9780857459855|location=|pages=184}}</ref> Mendimit të Kadaresë se shqiptarët janë më afër Evropës dhe Evropa është superiore ndaj Lindjes, Qosja ia lexon si racizëm dhe se nuk mund të injorohet identiteti i shumicës muslimane të shqiptarëve dhe e sheh [[Islami|Islamin]] si pjesë të identitetit shqiptar duke radhitur si argument kulturën e gatimit, veshjet kombëtare, këngët dhe vallet, ceremonitë e lindjeve dhe vdekjeve, kultura gjinore, ligji e morali, arti popullor që ka ngjashmëri me atë turk e arab; letërsia fetare, iluministe, pedagogjike e morale e shkruar në [[Gjuha arabe|arabisht]]; arkitektura e qyteteve shqiptare, urat, [[Xhamia|xhamitë]], [[Teqeja|teqet]] dhe [[Tyrbja|tyrbet]] Qosja i sheh të gjitha si pjesë të civilizimit islam. Përkundrejt mendimit të Kadaresë se [[Perandoria Osmane]] përfaqësonte Islamin, mbrapambetjen, jotolerancën dhe fanatizmin, Qosja është i mendimit se perandoria ka qenë edhe "fetarisht tolerante" dhe se ishte po aq barbare sa perandoritë evropiane, duke e quajtur Kadarenë "orientalist" dhe "muslimanist". Për të shqiptarët me përkatësi të ndryshme konfesionale i përbashkon identiteti kombëtar, duke u përpjekur të thurë një pamje reale të gjendjes religjioze shqiptare; ndërsa Kadare kthehet mbrapa në histori që të gjejë fenë shqiptare të krishterë "të pandryshuar". Qosja ia konsideronte raciste pikëpamjet mbi "lëkurën e bardhë" që kanë të ngjashme shqiptarët me evropianët, duke qenë se sipas tij, Evropa i kishte tejkaluar dhe ka në përbërje njerëz me ngjyra të ndryshme që gëzojnë njëjtat të drejta.<ref name=":Xhaferi" />
 
=== Debati mbi Enver Hoxhën. ===
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Rexhep_Qosja"