Shqipëria në Luftën e Dytë Botërore: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Βατο (diskuto | kontribute) Tekst nga artikulli Shqipëria gjatë Luftës së Dytë Botërore |
Nerofut (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 27:
Ndërkohë, grupet e ndryshme komuniste që kishin mbirë në Shqipërinë e [[Ahmet Zogu|Zogut]] nen drejtimin e dy emisarve te partise komuniste jugosllallave, u shkrinë së bashku për të formuar [[Partia Komuniste Shqiptare|Partinë Komuniste Shqiptare]] dhe filluan ti luftojnë pushtuesit si një forcë e bashkuar qëndrese. Pas një beteje të suksesshme kundër fashistëve dhe me pas kunder frontit nacionalist dhe antikomunist të [[Balli Kombëtar|Ballit Kombëtar]] dhe atij pro-Zog te [[Legaliteti]]t, komunistët morën kontrollin mbi vendin më [[28 nëntor]] [[1944]]. [[Enver Hoxha]], i zgjedhur nga emisaret jugosllave si sekretar i përgjithshëm i partisë komuniste shqiptare kishte udhëhequr luftën përballuese të forcave komuniste. Shqipëria, e cila para luftës kishte qënë në diktaturën vetjake të Mbretit Zog, do të binte nën diktaturën e eger 40 vjecare te Enver Hoxhës. Vendi qe u zyrtarizua Republika Popullore e Shqipërisë në vitin [[1946]] dhe në vitin [[1976]] Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë, do te binte ne nje izolim fanatik ku do te pushkatoheshin dhe burgoseshin .Shqiperia u lirua më 20 nëntor 1944 dhe Forcat politike ishin:Balli Kombëtar, Partia Komuniste dhe Legaliteti.
Në tetor te vitit 1942 u krijua Shtabi kryesor i perkohshem i cili ne pranverë te vitit 1943 u quajt Shtabi kryesor i Ushtrise Nacionalçlirimtare te Jugosllavise per Kosoven.
== Sfondi ==
Teksa Gjermania aneksoi Austrinë dhe lëvizi kundrejt Çekosllovakisë, Italia u bë një anëtare e dorës së dytë të Aksit. Pasi Hitleri pushtoi Çekosllovakinë pa njoftuar [[Benito Mussolini|Musolinin]] që më parë, diktatori italian vendosi që të vazhdonte me aneksimin e tij të Shqipërisë. Mbreti i Italisë [[Viktor Emanueli III]] e kritikoi planin për të marrë Shqipërinë si një risk i panevojshëm. Roma, megjithatë, i dërgoi Tiranës një ultimatum më 25 mars 1939, ku kërkonte dakordësi me pushtimin. [[Mbreti Zogu I|Mbreti Zog]] refuzoi të pranonte para në këmbim të pranimit të një pushtimi dhe kolonizimi italian të Shqipërisë. Më 7 prill 1939, trupat e Musolinit, të udhëhequra nga gjenerali [[Alfredo Guzzoni]], pushtuan Shqipërinë<ref name=":0">{{Cite web|url=http://countrystudies.us/albania/30.htm|title="Albania – Italian Occupation"}}</ref> duke sulmuar të gjitha portet në të njëjtën kohë. Kishte 65 njësi në Sarandë, 40 në Vlorë, 38 në Durrës, 28 në Shëngjin dhe 8 te Bishti i Pallës. Planet origjinale italiane për pushtimin kërkonin 50,000 burra të mbështetur nga 137 njësi detare dhe 400 avionë. Në fund forca pushtuese u zgjerua në 100,000 burra të mbështetur nga 600 avionë.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272&dq=balli+kombetar&hl=en&ei=c2Q5ToPoGsnfmAWO8cC4Bw&sa=X&oi=book_result&ct=result#v=onepage&q=balli%20kombetar&f=false|title=Pearson, Owen. Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940–1945. pp. 444–445.}}</ref>
Në Durrës, një forcë prej vetëm 360 shqiptarësh, më së shumti xhandarë dhe banorë vendas të udhëhequr nga [[Abaz Kupi]], komandanti i xhandarmërisë së Durrësit, dhe [[Mujo Ulqinaku]], një zyrtar detar, u përpoqën të ndalnin përparimin italian. Të pajisur vetëm me armë të vogla dhe tre mitralozë, ata arritën t'i ndalnin italianët për pak orë derisa një numër i madh tankesh të vegjël u zbritën nga anijet italiane. Pas kësaj, rezistenca filloi të shembej dhe brenda pesë orësh italianët morën qytetin.<ref name=":1" /> Nga ora 1:30 paradite të ditës së parë, të gjitha portet shqiptare ishin nën kontrollin e italianëve.
Duke mos dashur që të kthehej në një kukull të italianëve, Mbreti Zog, gruaja e tij, [[Mbretëresha Geraldinë]] dhe i biri foshnjor [[Leka Zogu I]] u larguan drejt Greqisë dhe më pas në Londër. Në 12 prill, parlamenti shqiptar votoi pro ndaj bashkimit të vendit me Italinë.<ref name=":0" /> Në 12 prill, parlamenti shqiptar votoi për të shkarkuar Zogun dhe për ta bashkuar vendin me Italinë në një "bashkim personal" duke ia ofruar kurorën shqiptare Viktor Emanuelit III<ref>Fischer, Bernd Jürgen (1999). ''Albania at war, 1939–1945'' (illustrated ed.). C. Hurst & Co. p. 36</ref> dhe italianët formuan një qeveri fashiste nën [[Shefqet bej Vërlaci|Shefqet Vërlacin]] dhe shpejt shërbimi ushtarak dhe diplomatik shqiptar u mor nga italianët.<ref name=":0" /> Më 15 prill 1939, Shqipëria u tërhoq nga [[Liga e Kombeve]], prej së cilës Italia ishte tërhequr në vitin 1937. Më 3 qershor 1939, Ministria e Jashtme e Shqipërisë u bashkua me atë të Italisë.<ref name=":0" /> Ushtria shqiptare u vendos nën komandën e italianëve dhe formalisht u bashkua me ushtrinë italiane në 1940. [[Këmishëzinjtë]] italianë formuan katër legjione të Milicisë Shqiptare, fillimisht të rekrutuar nga kolonistë italianë që jetonin në Shqipëri, por më vonë nga shqiptarë etnikë.
Pak pas pushtimit, [[Galeazzo Ciano]] shpresonte për të përforcuar përshtypjen e dashamirësisë me një numër gjestesh që shënjestronin më tepër marrëdhëniet me publikun sesa zgjidhjen e problemeve të thella sociale dhe ekonomike të Shqipërisë. Një nga lëvizjet e para të Çianos ishte për të shpërndarë ushqim dhe veshmbathje në disa nga zonat e varfëra dhe për të liruar të burgosur politik. Ai personalisht shpërndau 190,000 franga ari te nevojtarët në Tiranë, Shkodër, Vlorë, Gjirokastër, Sarandë, Korçë dhe Kukës. Për shkak se paratë iu dhanë të varfërve, duke shmangur burokracinë e zakonshme, u arrit të bëhej diçka e mirë.<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/?id=P-MiG9ngCp8C&printsec=frontcover&dq=Albania+in+world+war+2#v=onepage&q&f=true|title=Fischer, Bernd Jürgen (1999-01-01). Albania at War, 1939–1945. Hurst.}}</ref> Italianët kontribuan shumë në infrastrukturë, agrikulturë dhe eksplorimin e kromit dhe hidrokarbonit me të cilat Shqipëria ishte e pasur. Italianët shpresonin se investimet e gjera në Shqipëri do të sillnin përfitime ekonomike dhe politike. Pavarësisht ekonomisë së dobët vendase, Musolini i garantoi shqiptarëve shumën e 22 milionë paundëve përgjatë pesë viteve për zhvillimin ekonomik, disa herë më shumë se 8.2 milionëshi që Roma kishte shpenzuar që prej viteve 1920. Raportet fillestare të veprimtarisë italiane ishin të favorshme. Ruth Mitchell komentoi në fund të prillit 1939: "Çfarë përmirësimi i madh është bërë në gjendjen e njerëzve tashmë. E gjithë atmosfera ishte bërë më e gjallëruar; tani të paktën ka shpresë." Edhe ministri gjerman Eberhard von Pannwitz, i cili ishte vazhdimisht kritik ndaj italianëve, komentoi pozitivisht mbi ritmin italian, të cilin e krahasoi me ritmin në Austri pas [[Anschluss]]-it. Projektet e reja të ndërtimit sollën sasi të mëdha kapitali dhe punësuan shumë shqiptarë.<ref>Fischer, Bernd Jürgen (1999-01-01). ''Albania at War, 1939–1945''. Hurst. p. 67.</ref> Qeveria filloi të lejonte italianët të merrnin pozicione në shërbimin civil të Shqipërisë dhe gjithashtu filloi të lejonte kolonizatorë italianë për të hyrë në Shqipëri. Kjo ndikoi shumë në sjelljen e shqiptarëve ndaj pushtuesve italianë dhe vendasit i përshëndesnin ata me më shumë respekt dhe pëlqim.
== Burime ==
* ''[http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/altoc.html Library of Congress Country Study] of Albania''
* {{cite book |last= Bailey |first= Roderick |title= The Wildest Province: SOE in the Land of the Eagle |accessdate= |edition= |origyear= |year= 2008 |publisher= Jonathan Cape |location= London |isbn= 9780224079167 |oclc= |page= |pages= }}
* Bailey, Roderick. "OSS-SOE Relations, Albania 1943–44". ''Intelligence and National Security'' 15, no. 2 (2000): 20–35.
* Bailey, Roderick. “Smoke Without Fire? Albania, SOE, and the Communist ‘Conspiracy Theory’”. In ''Albanian Identities : Myth and History,'' edited by Stephanie Schwandner-Sievers and Bernd J. Fischer, 143–157, Bloomington : Indiana University Press, 2002
* [[Julian Amery]], (1948). ''Sons of the Eagle''. MacMillan & Co Ltd London. This book from a British agent with the Royalists during the war has no ISBN but is being reprinted.
* {{cite book |ref={{harvid|Fischer|1999}}
|title=Albania At War, 1939–1945 |last=Fischer |first=Bernd Jürgen |publisher=Purdue University Press |location=West Lafayette, IN |year=1999 |isbn=978-1-55753-141-4}}
* Fischer, Bernd J. "Resistance in Albania during the Second World War: Partisans, Nationalists and the S.O.E.", ''East European Quarterly'' 25, no.1 (1991):21–43
* {{Cite book|last=Foot|first=M.R.D.|authorlink=M.R.D. Foot|title=The Special Operations Executive 1940–1946|publisher=Pimlico|year=1999|isbn=0-7126-6585-4}}
* Manelli, Gani. "Partisan Politics in World War II Albania: the Struggle for Power, 1939–1944." ''East European Quarterly'' 40, no. 3 (2006): 333–348
* Colonel [[David Smiley]]. ''Albanian Assignment'', Foreword by [[Patrick Leigh Fermor]], Chatto & Windus, London, 1984. The SOE in Albania by a brother-in-arms of [[Julian Amery]] and [[Neil McLean (politician)|Neil "Billy" McLean]]. With numerous photographs.
* Colonel [[David Smiley]]. ''Irregular Regular'', Michael Russell, Norwich, 1994 ({{ISBN|0-85955-202-0}}). Translated in French in 2008. ''Au coeur de l’action clandestine. Des Commandos au MI6'', L’Esprit du Livre Editions, ({{ISBN|978-2-915960-27-3}}). The Memoirs of a SOE officer in Albania and Thaïland ([[Force 136]]), then a [[MI6]] agent (Poland, Albania, Oman, Yemen).
* Brigadier Edmund Frank "Trotsky" Davies. ''Illyrian venture: The story of the British military mission to enemy-occupied Albania, 1943–44'', Bodley Head, 1952.
* [[Xan Fielding]] ''One Man in His Time – The life of Lieutenant-Colonel N.L.D. [[Neil McLean (politician)|("Billy") McLean]], DSO'', Macmillan, London, 1990. Biography of a soldier, SOE agent and Scottish politician.
* [http://www.prodromidis.com/macedonia/albmodww2.html Albania in WWII by Julian Amery, from the ''Oxford Companion to the Second World War''] (1995), pp. 24–26
==Referenca==
| |||