Revolucioni rus: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Rreshti 1:
Me
== Historiku ==
Rreshti 7:
Që më [[1905]], pas një vijimi zie buke dhe paralelisht me disfatën ushtarake të pësuar nga japonezët, shperthyen veprime revolucionare. Punëtorët e Peterburgut në grupe me flamuj, ikona dhe një fotografi të madhe të carit qenë masakruar nga ana e ushtrisë; në shumë vise shpërthyen kryengritje: socialistët në krye me Trockin ([[Leon Trotsky]]) u orvatën të marrin në duar udhëheqjen e lëvizjes; perandori patë bërë lëshime. Në vazhdim vështirësitë sociale të [[Rusia|Rusisë]] vinin duke u shtuar: fshatarët të cilët s`kishin tokë të mjaftueshme për jetes vinin gjithnjë duke u varfëruar, fashatarët e tjerë u pasuruan e ishin zotërinjtë e tokave; industria e rëndë ishte zhvilluar hovshëm në disa zona: [[Moskë]], [[Peterburg]] në lugun e [[Doni]]t, që ishte ndërtuar me anë të kapitalit shtetëror dhe atij të huaj, sidomos atij [[gjerman]]. Si pasojë u kundërvinin dy bota: ajo e punëtorisë e përqëndruar në pak zona, e ajo e fshatarësisë e përhapur në tërë vendin. Që këto dy bota të qeverisen ishte e fortë lëvizja socialiste dhe revolucionare, ajo e fshattarësisë për shkak të traditës së saj për autonomi dhe pavarësi ndaj pushtetit politik. Projektet e sllavofilëve dhe popullistëve, të cilët dëshironin të përdornin bnotën fshatare si bazë për një zhvillim origjinal të [[Rusia|Rusisë]] gjithënjë e më shumë bëheshin të vështira për t`u realizuar.[[Skeda:Revolucioni.png|thumb|left|200px|'''Pikturë - Revolucioni rus''']]
'''Lufta ka një efekt eksploziv''': Fshatarët e derguar në front çohen në kryengritje, sepse qenë dërguar në front pa paisisje ushtarake, punëtorët ngrenë kryet, sepse kishin mbetur pa ushqim dhe lëndë djëgëse. Në [[mars]] të [[1917]] ( muaji shkurt sipas kalendarit që ishte në fuqi në [[Rusi]]) pas një demonstrate të ushtarëve dhe punëtorëve në [[Peterburg]] perandori [[Nikolla II]] abdikon dhe krijohet një qeveri liberale kushtetutare. Në ndërkohë punëtorët dhe ushatrët krijuan në pjesën më të madhe nga krahu I moderuar i partisë socialiste. [[Skeda:Soviet Union, Lenin (55).jpg|thumb|250px|[[Vladimir Iliç Lenin|Vladimir Lenin]], kryesues i [[Revolucioni]]t Bolshevik të tetorit|lidhje=Special:FilePath/Soviet_Union,_Lenin_(55).jpg]]<!-- if this image was not uploaded to Commons yet, then it is unlikely to be Public Domain -->Krahu radikal i partisë, [[Bolshevik]], priti deri ne [[prill]], kur me ndihmën e gjeramnëve, [[Vladimir Iliç Lenin|Vladimir Lenini]] u kthye në Rusi, dhe propozoi një program radikal që parashihte të kthehej menjëherë paqja, që toka t`iu jepet fshatrëve të panjohur, që të ndërtohet një fuqi solide revolucionare. Bolshevikët u bënën të fortë me këtë program, për pak kohë u bënën shumica në sovjetët, edhe pse partia si e tillë është një pakic e vogël në vend.
Projektet e [[Vladimir Iliç Lenin|Vladimir Leninit]] arritën të bashkangjisin edhe fshatarët. Në [[tetor]] shpërthej revolucioni socialist: punëtorët dhe ushtarët e pushtojnë [[Pallatin Dimëror]] të Peterburgut dhe bën që të bjerë qeveria liberale. Bolshevikët e marrin pushtetin.
Veprat e para të tyre qenë arritja e paqës, nacionalizimi i tokave,të cilat iu besohen sovjetëve të fshatrave që t`iu ndajnë fshatarëve, kontrolli i uzinave iu takon punëtorëve, bëhet nacionalizimi i bankave dhe ndërmarrjeve të mëdha tregtare. Pushteti i ri duhet të drejtohet nga sovjetët dhe nga [[Partia Komuniste]]. Është një eksperiment krejtësisht i ri për [[Evropa|Evropën]] dhe për [[botë]]n.
| |||