Greqishtja e lashtë: Dallime mes rishikimesh

 

 

Një italian, i mirë-formuar në shkollat e larta, është në gjendje ta kuptojë një tekst në latinishten e vjetër. Po një grek?.

E një shqiptar, duke mos e njohur greqishten e vjetër, por vetëm me gegërishte a mundet të lexojë një tekst të vjetër Dorik?

Pyetja mund të shtrohet madje krejt ndryshe: A ka në të vërtetë ndonjë gjuhë në Ballkan, që e ndihmon një njeri i cili kurrë nuk ka mësuar greqishten e vjetër, të kuptojë tekstet e vjetra greke? Kjo është një pyetje që më ka munduar shumë: Le ta provojmë te lexojmë poetët e vjetër grekë me gjuhën shqipe, dialektin Geg. Edhe pse kanë kaluar mbi 3 mijë vite, ka fragmente të Iliadës, apo veprave të tjera të lashtësisë greke, që mund të lexohen me ndihmën e dialektit GEG te gjuhës shqipe.

Rastësi?! Mendoj se jo.

 

 

ΜΗΝΙΝ ΑΕΙΔΕ ΘΕΑ ΠΗΛΙΑΔΕΩ ΑΧΙΛΛΗΟΣ,

Ménin aéith thea péliatheo ahillios (Greqishtja e vjetër)

Mënin e ajtht thuja (këndoja) Pelidit për Akilin, (Shqip-Dialekti Geg)

ΟΥΛΟΜΕΝΗΝ Ή ΜΥΡΙΑ ΑΧΑΙΟΙΣ ΑΛΓΕ 'ΕΘΗΚΕ,

Oulomenen’i mypia ahaiois alge’ethike,

(Ou)men(dj)en ma mpin aj(Enjt)me aq ethe,

ΠΟΛΛΑΣ Δ 'ΙΦΘΙΜΟΥΣ ΨΥΧΑΣ ΑΙΔΙ ΠΡΟΙΑΨΕΝ ΗΡΩΩΝ,

Palas difthimos psyhas aidi proiapsen iroon

Palas dif-trimat shpirtra hadit zbrapjes (I)ranë

ΑΥΤΟΥΣ ΔΕ ΕΛΩΡΙΑ ΤΕΥΧΕ ΚΥΝΕΣΙΝ ΟΙΩΝΟΙΣΙ ΤΕ ΠΑΣΙ.

aytois the eloria teyhe kinesin oionoisi te pasi

Ato heronj tejne(Që) kinesin (Ishin) ujosur(krirë) më pas.

ΔΙΟΣ ΔΕ ΕΤΕΛΕΙΕΤΟ ΒΟΥΛΗ.

thios the eteleieto boini

dhera dhe eter i lehtë bërë

ΕΞ ΟΥ ΔΗ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΔΙΑΣΤΗΤΗΝ ΕΡΙΣΑΝΤΕ

Eksoj thi ta prota thiasteten erisante

Eksoj (E ksisoj) thi (Thënia) e Prota (fatit) ëdhtë thënë.

ΑΤΡΕΙΔΗΣ ΤΕ ΑΝΑΞ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΣ ΑΧΙΛΛΕΥΣ.

Atreithes te anaksanthron kai dios ahilleis

Arteus mbretnë fron qaj të (dios-te diturin) zotërinë akil

 

 

Mërinë e hidhur këndoni për Pelidin Akil,

Mendja mpihet me aq (Dhembje) ethe,

Se palas trimat e mëdhenj Hadit ranë

Ata heronj u shkrinë, dhera dhe ajër u bënë

E kësisoj nga forca e fatit qe thënë,

Arteu mbreti në fron-zotin Akil të qajë.

 

 

 

Simonide

Është tis në log

ΤΑΝ ΑΡΕΤΑΝ ΝΑΙΕΙΝ.

Tan aretan naiens

Të gjithë heshtur (Nejn) rrinë,

ΔΥΣΑΜΒΑΤΟΙΣ ΕΠΙ ΠΕΤΡΑΙΣ.

Thysambatis epi petrais

I thyer (epi) përmbi peta (Gurë)

ΑΓΝΑΝ ΔΕ ΜΙΝ ΘΕΑΝ

Agna the min thean

Ankthit nuk mund ta thonin

ΧΩΡΟΝ ΑΓΝΟΝ ΑΜΦΕΠΕΙΝ.

Ksoron ag-gnon amfepein

Ksisoj të aguarit amfepsen,

ΟΥΔΕ ΠΑΝΤΩΝ ΒΛΕΦΑΡΟΙΣ

Ω ΜΗ ΔΑΚΕΘΥΜΟΣ ΙΔΡΩΣ

o mè dakethimos idros,

 

 

ΕΝΔΟΘΕΝ ΜΟΛΗ

endothen mole (të thënat moleqin-përcëllojnë)

ΙΚΗ Τ 'ΕΣ ΑΚΡΟΝ ΑΝΔΡΕΙΑΣ.

ike t’est akron andrejas

rrugët(ikjet) e akteve të mëdha.

Ka vetëm një thënie në log,

Teksa të gjithë në heshtje të dëgjojnë,

Të ulur në shkallët prej guri,

Ankthin askush nuk mund ta thotë,

Kësisoj agimi (Zgjimi I mendimit) është mbretëror,

Mbi tokët e bekuar,

Për të gjithë të vdekshmit,

Që nuk mund ta kenë,

Me përjashtim të atyre,

Që njohin të thënat(vërtetat) që djegin,

Për rrugët e akteve të mëdha

 

 

TAΥTA ΔIΔAΞAI ΘΥMOΣ AΘHNAIOΥΣ ME KEΛEΥEI,

tayta didaksai dhymos athenaiojs me keleyei

Këto gjëra të thëna athinjotë të lindur,

ΩΣ KAKA ΠΛEIΣTA ΠOΛEI ΔΥΣNOMIH ΠAΡEXEI,

Os kaka pleista polei disnomié papehei

ose i kanë pëlqyer boll qenies time prap-seprap,

EΥNOMIH AE EΥKOΣMA KAI AΡTIA ΠANTA AΠOΦAINEI

eynomié ae eykosma kai artia panta apophiaine

TΡAXEA ΛEIAINEI, ΠAΥEI KOΡON, ΥBΡIN AMAΥΡOI,

trahea leiainei payeei koron, ybrin amayroi

 

Këto gjëra të thëna Athinjotë të lindur,

I kanë pëlqyer boll qenies time po prapë-se-prapë,

Përcakton sa veçanti ka arti me pohime të vërteta,

Qan shpirti im tani dhe apoteozën e gaton,

Tradhtia e lënakëve paguhet mirë, nderi mbaroi.