LUPUS: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Βατο (diskuto | kontribute) fix |
Shpëtim i burimeve 1 dhe etiketim 0 si të vdekura.) #IABot (v2.0 |
||
Rreshti 1:
'''Lupus erythematosus sistemik''' ( '''SLE''' ), i njohur edhe si '''lupus''' , është një sëmundje autoimune në të cilën sistemi imunitar i trupit gabimisht sulmon indet e shëndetshme në shumë pjesë të trupit. <ref name="NIH2015">{{Cito web|title=Handout on Health: Systemic Lupus Erythematosus|url=http://www.niams.nih.gov/health_info/Lupus/default.asp|website=www.niams.nih.gov|accessdate=12 June 2016|language=en|date=February 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160617162703/http://www.niams.nih.gov/Health_Info/Lupus/default.asp|archivedate=17 June 2016}}</ref> Simptomat ndryshojnë mes njerëzve dhe mund të jenë të lehta deri të rënda. <ref name="NIH2015" /> Simptoma të zakonshme përfshijnë dhimbje nyjesh dhe të fryrëa , [[Ethet|ethe]] , dhimbje në gjoks , [[Alopecia|humbje të flokëve]] , ulçera në gojë , nyje limfatike të fryrë , [[Lodhja (trupore)|lodhje]] dhe një skuqje të kuqe e cila është më së shpeshti në fytyrë. <ref name="NIH2015" /> Shpesh ka periudha të sëmundjes, të quajtura fishekzjarre, dhe periudha të faljes gjatë së cilës ka pak simptoma. <ref name="NIH2015" />
Shkaku i SLE nuk është i qartë. <ref name="NIH2015"
Nuk ka shërim për SLE. <ref name="NIH2015"
Shkalla e SLE ndryshon midis vendeve nga 20 në 70 për 100,000. <ref name="Dan2006" /> Gratë e moshës së lindjes së fëmijës janë prekur rreth 9 herë më shpesh se meshkujt. <ref name="Lancet2014"
== Shenjat dhe simptomat ==
Rreshti 13:
Ankesat e zakonshme fillestare dhe kronike përfshijnë [[Ethet|ethe]] , sëmundje , dhimbje të përbashkët , dhimbje të muskujve dhe [[Lodhja (trupore)|lodhje]] . Për shkak se këto simptoma janë parë shpesh në bashkëpunim me sëmundje të tjera, këto shenja dhe simptoma nuk janë pjesë e kritereve diagnostikuese për SLE. Kur ndodhin në lidhje me shenja dhe simptoma të tjera (shih më poshtë), megjithatë, ato konsiderohen sugjestive. <ref name="mayo_lupussymptoms">{{Cito web|title=Lupus: Symptoms — MayoClinic.com|url=http://www.mayoclinic.com/health/lupus/DS00115/DSECTION=symptoms|accessdate=2008-07-14|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080714123532/http://www.mayoclinic.com/health/lupus/DS00115/DSECTION%3Dsymptoms|archivedate=2008-07-14}}</ref>
Ndërsa SLE mund të ndodhë në të dy meshkuj dhe femra, ajo është gjetur shumë më shpesh në gratë, dhe simptomat që lidhen me secilin seks janë të ndryshme. <ref name="Murphy2013"
=== Lëkura ===
Rreshti 21:
=== Muskujt dhe eshtrat ===
Vëmendja më e kërkuar mjekësore është për dhimbje të përbashkët , me nyjet e vogla të dorës dhe duarve të prekura, megjithëse të gjitha nyjet janë në rrezik. Më shumë se 90 për qind e atyre të prekur do të përjetojnë dhimbje të përbashkët ose të muskujve në një kohë gjatë rrjedhës së sëmundjes së tyre. <ref name="lfa1">[http://www.lupus.org/webmodules/webarticlesnet/templates/new_aboutaffects.aspx?articleid=99&zoneid=17 Joint and Muscle Pain] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071109161325/http://www.lupus.org/webmodules/webarticlesnet/templates/new_aboutaffects.aspx?articleid=99&zoneid=17 |date=9 nëntor 2007 }} Lupus Foundation of America</ref> Ndryshe nga artriti reumatoid , lupus arthritis është më pak i paaftë dhe zakonisht nuk shkakton shkatërrim të rëndë të nyjeve. Më pak se dhjetë për qind e njerëzve me artriti lupus do të zhvillojnë deformimet e duarve dhe këmbëve. <ref name="lfa1" /> Njerëzit me SLE janë në rrezik të veçantë për zhvillimin e [[Tuberkulozi|tuberkulozit]] osteoarticular. <ref name="pmid19246552">{{Cite journal|vauthors=Hodkinson B, Musenge E, Tikly M|date=February 2009|title=Osteoarticular tuberculosis in patients with systemic lupus erythematosus|url=http://qjmed.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=19246552|journal=[[QJM]]|volume=102|issue=5|pages=321–8|doi=10.1093/qjmed/hcp015|pmid=19246552}}</ref>
Një sugjerim i mundshëm ndërmjet artritit reumatoid dhe SLE është sugjeruar, <ref name="pmid19248111">{{Cite journal|vauthors=Hemminki K, Li X, Sundquist J, Sundquist K|date=February 2009|title=Familial associations of rheumatoid arthritis with autoimmune diseases and related conditions|journal=[[Arthritis Rheum.]]|volume=60|issue=3|pages=661–8|doi=10.1002/art.24328|pmid=19248111}}</ref> dhe SLE mund të shoqërohet me një rrezik në rritje të frakturave të kockave tek gratë relativisht të reja. <ref name="pmid19224131">{{Cite journal|vauthors=Mendoza-Pinto C, García-Carrasco M, Sandoval-Cruz H, etal|date=February 2009|title=Risk factors of vertebral fractures in women with systemic lupus erythematosus|journal=Clin. Rheumatol.|volume=28|issue=5|pages=579–85|doi=10.1007/s10067-009-1105-3|pmid=19224131}}</ref>
Rreshti 43:
Sindromet neuropsikiatrike mund të rezultojnë kur SLE ndikon në sistemin nervor qendror ose periferik . Kolegji Amerikan i Rheumatologjisë përcakton 19 sindroma neuropsikiatrike në lupus erythematosus sistemik. <ref name="pmid10211873">{{Cite journal|date=April 1999|title=The American College of Rheumatology nomenclature and case definitions for neuropsychiatric lupus syndromes|journal=Arthritis Rheum.|volume=42|issue=4|pages=599–608|doi=10.1002/1529-0131(199904)42:4<599::AID-ANR2>3.0.CO;2-F|pmid=10211873}}</ref> Diagnoza e sindromave neuropsikiatrike në harmoni me SLE (tani quajtur si NPSLE), <ref name="Kasama">{{Cite journal|last=Kasama|first=T|last2=Maeoka|first2=A|last3=Oguro|first3=N|date=2016|title=Clinical Features of Neuropsychiatric Syndromes in Systemic Lupus Erythematosus and Other Connective Tissue Diseases.|journal=Clinical Medicine Insights. Arthritis and Musculoskeletal Disorders|volume=9|pages=CMAMD.S37477|doi=10.4137/CMAMD.S37477|pmc=4718090|pmid=26819561}}</ref> është një nga sfidat më të vështira në mjekësi, sepse ajo mund të përfshijë kaq shumë modele të ndryshme të simptomave, disa prej të cilave mund të jetë i gabuar për shenja të sëmundjeve infektive ose goditje. <ref>{{Cite journal|vauthors=Neuwelt CM, Young RG|date=April 2, 2009|title=Managing neuropsychiatric lupus: Top 10 clinical pearls|url=http://jmm.consultantlive.com/display/article/1145622/1396901|dead-url=yes|journal=The Journal of Musculoskeletal Medicine|volume=26|issue=4|archive-url=https://web.archive.org/web/20090427042535/http://jmm.consultantlive.com/display/article/1145622/1396901|archive-date=April 27, 2009}}</ref>
Një çrregullim i zakonshëm neurologjik ,njerëzit me SLE kanë shpesh dhimbje koke . <ref name="pmid19235104">{{Cite journal|vauthors=Honczarenko K, Budzianowska A, Ostanek L|year=2008|title=Neurological syndromes in systemic lupus erythematosus and their association with antiphospholipid syndrome|url=http://www.neurology.termedia.pl/showarticle.php?id=11794|journal=Neurol. Neurochir. Pol.|volume=42|issue=6|pages=513–7|pmid=19235104}}</ref> Edhe pse ekzistenca e një dhimbje të veçantë të SLE mbetet kontraversale. <ref name="pmid12369649">{{Cite journal|last=Omdal R|year=2002|title=Some controversies of neuropsychiatric systemic lupus erythematosus|journal=Scand. J. Rheumatol.|volume=31|issue=4|pages=192–7|doi=10.1080/030097402320318369|pmid=12369649}}</ref> Manifestimet tjera të zakonshme neuropsikiatrike të SLE përfshijnë mosfunksionim njohës , çrregullim humor , sëmundje cerebrovaskulare , <ref name="pmid19235104" /> konfiskimet , polineuropatinë , <ref name="pmid19235104" /> çrregullim ankthi , [[Psikoza|psikozë]] , depresioni , dhe në disa raste ekstreme, çrregullime të personalitetit. <ref>{{Cito web|url=http://www.uklupus.co.uk/fact5.html|title=Lupus site (SLE)|accessdate=2009-11-06|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100329044737/http://www.uklupus.co.uk/fact5.html|archivedate=2010-03-29}}</ref> Psikoza steroide gjithashtu mund të ndodhë si rezultat i trajtimit të sëmundjes. <ref name="Kasama"
Më shumë manifestime të rralla janë gjendja akute konfuze , sindromi Guillain-Barré , meningjiti aseptik , çrregullimi autonom , sindromi demyelinating , mononeuropatia (e cila mund të shfaqet si multipleks mononeuriti ), çrregullimi i lëvizjes (më saktë, korea ), [[Miastenia gravis|miastenia gravis]] , myelopatia , neuropatia kraniale dhe hipertrofia .
Çrregullimet neurologjike kontribuojnë në një përqindje të konsiderueshme të morbiditetit dhe vdekshmërisë tek njerëzit me lupus. <ref name="West-1996">{{Cite journal|last=West SG|date=September 1996|title=Lupus and the central nervous system|journal=Curr Opin Rheumatol|volume=8|issue=5|pages=408–14|doi=10.1097/00002281-199609000-00004|pmid=8941443}}</ref> Si rezultat, anën nervore të lupusit po studiohet me shpresën e reduktimit të normave të vdekshmërisë <ref name="pmid10211873"
=== Riprodhimi ===
Rreshti 68:
=== Reaksionet e drogës ===
Lupus erythematosus i nxitur nga droga është një gjendje (përgjithësisht) e kthyeshme që zakonisht ndodh tek njerëzit që trajtohen për një sëmundje afatgjatë. Lupus i nxitur nga droga imiton SLE. Megjithatë, simptomat e lupusit të shkaktuar nga droga përgjithësisht zhduken pasi ilaçet që shkaktuan episodin janë ndalur. Më shumë se 38 ilaçe mund të shkaktojnë këtë gjendje, më të zakonshmet e të cilave janë procainamide , isoniazid , hydralazine , kinidin , dhe [[Fenitoina|fenitoin]] . <ref>{{Cito web|last=Robert L. Rubin, Ph.D.|title=Drug-Induced Lupus Erythematosus|url=http://www.lupus.org/education/brochures/drug.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061013065604/http://www.lupus.org/education/brochures/drug.html|deadurl=yes|website=Lupus Foundation of America|publisher=Lupus Foundation of America|accessdate=20 June 2018|archivedate=2006-10-13|location=(non-archive version no longer available)}}</ref> <ref name="rahman"
=== Format jo-sistemike të lupus ===
Rreshti 74:
== Patologjitë ==
SLE është shkaktuar nga faktorët e mjedisit që janë të panjohur. Në SLE, sistemi imunitar i trupit prodhon antitrupa kundër vetes, veçanërisht kundër proteinave në bërthamën qelizore . Këto sulme antitrupa janë shkaku i menjëhershëm i SLE. <ref name="rahman"
SLE është një sëmundje kronike inflamatore që besohet të jetë një përgjigje e tipit III të hipersenzitivitetit me përfshirjen e mundshme të tipit II . <ref>{{Cito web|url=http://pathmicro.med.sc.edu/ghaffar/hyper00.htm|title=University of South Carolina School of Medicine lecture notes, Immunology, Hypersensitivity reactions. General discussion of hypersensitivity, not specific to SLE|publisher=Pathmicro.med.sc.edu|date=2010-07-07|accessdate=2011-08-06|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110803082424/http://pathmicro.med.sc.edu/ghaffar/hyper00.htm|archivedate=2011-08-03}}</ref> Retinulimi dhe yndyrja e pigmentimit akral duhet të konsiderohet një manifestim i mundshëm i SLE dhe titrave të lartë të antitrupave anti-kardiolipin , ose pasojë e terapisë. <ref>{{Cite journal|vauthors=Scheinfeld NS, DiCostanzo DD, Cohen SR|date=December 2003|title=Reticulate and stellate acral pigmentation associated with systemic lupus erythematosus and high titers of circulating anticardiolipin antibodies: a possible association with acral microlivedo|journal=Journal of Drugs in Dermatology|volume=2|issue=6|pages=674–6|pmid=14711150}}</ref>
Njerëzit me SLE kanë aktivizim intensiv poliklonal të qelizave B, me një zhvendosje të popullatës drejt qelizave B të papjekura. B-qelizat e kujtesës me rritje të CD27 + / IgD- janë më pak të ndjeshëm ndaj imunosupresionit. CD27- / IgD- kujtesës B qelizat janë të lidhura me rritjen e aktivitetit të sëmundjes dhe lupus renale. T-qelizat, të cilat rregullojnë përgjigjet e qelizave B dhe infiltrojnë indet e synuara, kanë defekte në sinjalizim, adezim, bashkë-stimulim, transkriptim të gjeneve dhe splicing alternative. Stimuluesi i citokineve B-limfociteve (BLys), interleukin 6, interleukin 17, interleukin 18, interferonet e tipit I dhe faktori i nekrozës tumorale α (TNFα) janë përfshirë në procesin inflamator dhe janë objektiva të mundshëm terapeutikë. <ref name="Lancet2014"
Në sistemin e komplementit nivelet e ulëta të C3 janë të lidhura me eritematozën sistemike lupus <ref>{{Cito web|url=https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=complement_c3_blood|title=Complement C3 (Blood)—Health Encyclopedia—University of Rochester Medical Center|website=www.urmc.rochester.edu|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160924171124/https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=complement_c3_blood|archivedate=2016-09-24}}</ref>
Rreshti 95:
Zhdoganimi i dëmtuar i qelizave që vdesin është një rrugë e mundshme për zhvillimin e kësaj sëmundje autoimune sistemike. Kjo përfshin aktivitetin e mangët fagocitik dhe komponentët e pakët të serumit, përveç rritjes së apoptozës .
SLE është e lidhur me defekte në pastrimin apoptotik dhe efektet dëmtuese të shkaktuara nga mbetjet apoptotike. Qelizat e hershme apoptotike shprehin "më hani-mua" sinjale, të proteinave sipërfaqësore të qelizave të tilla si fosfatidilcerinë, që të shpejtojnë qelizat imune për t'i zënë ato. Qelizat apoptotike gjithashtu shprehin sinjale "më gjeni mua ", për të tërhequr makrofagjet dhe qelizat dendritike. Kur materiali apoptotik nuk hiqet saktë nga fagocitet, ata kapen në vend nga qelizat që paraqesin antigjenin, gjë që çon në zhvillimin e antitrupave antinuklear. <ref name="Lancet2014"
[[Monociti|Monocitet të]] izoluara nga gjaku i plotë i njerëzve me SLE tregojnë zvogëlimin e shprehjes së molekulave sipërfaqësore të CD44 të përfshira në marrjen e qelizave apoptotike. Shumica e monociteve dhe makrofagëve të trupëzueshëm të trupit (TBMs), të cilat gjenden në qendrat germinal të nyjave limfatike , madje tregojnë një morfologji patjetër të ndryshme; ato janë më të vogla ose të pakta dhe vdesin më herët. Komponentët e serumit si faktorët e komplementeve , [[Proteina C reaktive|CRP]] dhe disa glikoproteina janë, për më tepër, vendimtare të rëndësishme për një fagocitozë që funksionon në mënyrë efikase. Me SLE, këto përbërës shpesh mungojnë, zvogëlohen ose nuk janë efikase.
|