[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
Shpëtim i burimeve 1 dhe etiketim 0 si të vdekura.) #IABot (v2.0
Sejko (diskuto | kontribute)
Rreshti 3:
| foto = [[Skeda:Migjeni.jpg|200px]]
| titulli =
| emri i lindjës = Millosh Gjergj Nikolla
| ditëlindja = [[13 tetor]] [[1911]]
| vendlindja = [[Shkodra|Shkodër]], [[Vilajeti i Shkodrës]], [[Perandoria Osmane]]
| ditëvdekja = [[26 gusht]] [[1938]]
| vendvdekja = Torre Pellice, [[Torino]], [[Italia|Itali]]
| pseudonimi = Migjeni
| nacionaliteti = Shqiptarshqiptar
| zhanri = Prozëprozë, poezi
| webfaqja =
}}
Line 16 ⟶ 15:
'''Millosh Gjergj Nikolla''' i njohur më shumë përmes nofkës '''Migjeni''' ([[Shkodra|Shkodër]], [[13 tetor]] [[1911]] - Torre Pellice, [[26 Gusht|26 gusht]] [[1938]]) ka qenë [[poeti|poet]] dhe prozator i shquar [[shqiptar]] i viteve 1930. Migjeni konsiderohet si një ndër shkrimtarët më të lexuar e më të rëndësishëm të letërsisë shqipe të shekullit të 20-të. Për epokën ishte një zë krejtësisht novator nga brendia dhe forma dhe ndikimi mbi letërsinë shqipe të kohës ishte i madh.
 
Konsiderohet që Migjeni kaloi nga një romantizëm revolucionar në realizëm kritik gjatë jetës së tij. Ai trajtoi varfërinë e viteve kur jetoi, me krijime të tij si "Bukën tonë të përditshme falna sot", "Bukuria që vret", "Mollë e ndalueme", "Legjenda e misrit", "A don qymyr zotni ?", etj. fshikulloi ashpër indiferentizmin e klasave të kamura ndaj vuajtjeve të popullit.
 
Një shtysë te posaçme mori përhapja e krijimtarisë se tij pas Luftës së Dytë Botërore, kur regjimi komunist mori përsipër botimin e plotë të veprave, të cilat në vitet 1930 kishin qenë pjesërisht të pabotuara.
Line 22 ⟶ 21:
== Prejardhja ==
 
Gjyshi, Nikolla (v. 1876) nga Reka e Dibrës (shqiptar sipas Lekosavës, vajza e axhës e Migjenit) shkoi në Podgoricë ku ushtronte zanate ndërtimi dhe mbiquhej ''Nikollë Dibrani''. Në Podgoricë u njoh me Stanka Stanishtin, ortodokse malazeze, pasi u pëlqyen, e grabiti dhe u vendosën në Shkodër. U bënë me dy djem: Kriston/Kërston dhe Gjergjin/Gjokon (1872-1924).<ref name=":2">{{Cite book|title=Migjeni në kujtimet e bashkëkohësve|last=Ulqinaku|first=Hajro|publisher=Princi|year=2011|isbn=9789928404879|location=Tiranë|pages=35-36|authorlink=Hajro Ulqinaku|chapter=Migjeni - si e mbajnë në mend}}</ref> Sipas [[Arshi Pipa|Pipës]], familja e tij ishte me origjinë sllave.<ref name=":1">{{Cito web|url=https://books.google.al/books/about/Let%C3%ABrsia_Shqipe.html?id=kdfaoQEACAAJ&hl=en&output=html_text&redir_esc=y|title=Trilogia Albanica III: Albanian Literature: Social Perspectives|publisher=Princi|last=Pipa|first=Arshi|year=2014|pages=120|trans-title=Trilogjia Albanika III: Letërsia shqipe: Perspektiva shoqërore|isbn=978-9928-4090-9-6|authorlink=Arshi Pipa|origyear=1978|translator=[[Primo Shllaku]]}}</ref>
Gjyshi i tij, Nikolla vinte viset e Rekës të krahinës së Dibrës, u vendos në Shkodër gjysmën e dytë të shek. XIX dhe u zhvendos në Shkodër ku punoi si murator. Kur shkonte si murator nëpër katundet e ndryshme, në Mal të Zi, Nikolla u njoh dhe u martua me Stakë Milanin nga Kuçi. Para se të vdiste në 1876, u bë me dy djem: Gjergjin/Gjokën (1872-1924) dhe Kriston.<ref>Skender Luarasi, "Migjeni:Jeta.: Cetis:Tirana, 2002, pp7-8.</ref>
 
Gjergji, tregtar më 17 shtator 1900 u martua me Sofinë e Anastas Kokoshit.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Luarasi|first=Petro|date=25 prill 2018|title=E vërteta mbi trillimet|url=https://atunispoetry.com/2018/04/25/e-verteta-mbi-trillimet-nga-petro-luarasi/|journal=[[Koha jonë]] vj. XXVII|volume=96 (8227)|pages=16|via=}}</ref> Më 1910 Gjergji zuri një ushqimore dhe dhjetë vjet më vonë, kur vdiq baxhanaku Ilia Trimçev, mori ëmbëltoren e tij, të cilën e mbajti gjersa vdiq, më 21 mars 1924, në moshën pesëdhjetë e dy vjeç. Qe përfaqësues i komunitetit ortodoks në Kongresin e Beratit, ku u shpall [[Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë]] nga [[Fan Noli]].
 
Në këtë dyqan e ndihmoi fëmija i parë i shtëpisë, Nikolla, që pati lindur më 30 tetor 1901 dhe vdiq një mot pas t'et nga pleuriti. E ëma vdiq që në 1916 duke lënë gjashtë fëmijë (dy djem e katër vajza). E ëma ish edukuar në seminarin katolik të Shkodrës, të drejtuar nga murgesha italiane. E dërrmuar nga këto fatkeqsira që e pllakosën njëra pas tjetrës, vdiq më 1926 edhe gjyshja tetëdhjetëvjeçare. Ndër gjashtë fëmijët, Milloshi dhe e motra më e vogël, Ollga, u shkolluan në shkollën fillore serbe në Shkodër.<ref name="Mgj">Shiko faqja 12 nga [http://shqiptarortodoks.com/tekste/legjislacioni/statuti_1923.pdf Teksti mbi orthodokset shqiptar] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716063729/http://shqiptarortodoks.com/tekste/legjislacioni/statuti_1923.pdf |date=16 korrik 2011 }} nën emrin ''Gjiko Nokoliq''; 2) fq. 8-9. 3) fq. 3</ref>
Line 31 ⟶ 30:
 
== Biografia ==
Mirkoja - siç e thërritnin Milloshin të vogël<ref name=":2" /> - u lind më 30 shtator 1911 sipas kalendarit julian, që i bie 13 tetor 1911 me kalendarin gregorian.<ref name=":0" /> Arsimin fillor e mori në qytetin e lindjes në një shkollë serbo-ortodokse dhe nga 1923 deri më 1925 u shkollua në [[Tivar]] ku ndoqi gjimnazin e ultë po në serbisht. Daja, Jovan Kokosheviqi, i nxorri bursë për në gjimnazin e [[Manastiri (qytet)|Manastirit]], ku kreu dy vitet e fundit të semimaturës më 1925/26 dhe 1926/27. Më pas fitoi të drejtën e studimit shkollim fetar dhe u regjistrua në seminarin ortodoks "Shën Gjon Teologu".<ref>{{Harvnb|Ulqinaku|2011|page=37.}}</ref> Në diplomën e lëshuar prej drejtorisë së shkollës më 18 qershor 1932, cilësohet "''bir i Gjergjit, tregtar''". Me atë "Dëftesë Pjekurie" e përcaktonte për detyra klerikale.<ref name=":1" />
U lind më 30 shtator 1911 sipas kalendarit julian, shpjeguar nga Skënder Luarasi që i bie 13 tetor 1911 me kalendarin gregorian.<ref name=":0" /> Arsimin fillor e mori në qytetin e lindjes në një shkollë serbo-ortodokse dhe nga 1923 deri më 1925 u shkollua në [[Tivar]] ku vetëm në serbisht ka notën ''mirë'', ku e motra Lenka ishte shpërngulur martuar atje me Llazar Jovanin, familja e të cilit e kishte origjinën nga [[Kavaja]]. Daja, Jovan Kokoshi, e lajmëroi se i pati nxjerrë bursë për në gjimnazin e [[Manastiri (qytet)|Manastirit]]. U nis atje në vjeshtë të 1925.{{Citim i duhur}} Pasi përfundoi semi-maturën më 1927 me rezultate të mira, për vjetin shkollor 1927-1928, kundër dëshirës së tij, e regjistruan në Seminarin ortodoks "''Jan Shën Teologu''" po në atë qytet. Në gjimnazin e Manastirit ka po t'atillë notë në serbisht, në histori e fizikë, dhe "''mjaftueshëm''" në matematikë; në zell ka notën tre. Edhe në seminar gjatë vitit të parë Milloshi ka vetëm "''mirë''" në serbisht, greqisht, latinisht, frëngjisht, porse vitin e dytë në gjithë këto gjuhë, sikundër edhe në rusisht, qëndron "''shumë mirë''"; vetëm në letërsinë kishtare ka "''mirë''" dhe "''i shkëlqyer''" në pedagogji, metodikë, gjimnastikë, dhe në këngë. Në klasën e tretë zbret përsëri në "''mirë''" në gjuhët klasike dhe në mësimin kryesor, "Shkrimet e Shenjta". Në latinisht as në klasën e katërt s'e ka përmirsuar notën, porse tani është i shkëlqyer në rusisht dhe shumë mirë në greqisht; notën "''mirë''" e ka në "''Dogmatikë''" (teologji), në psikologji e logjikë. Në vjetin e pestë, në të fundit, është shumë mirë në latinisht dhe pergjithësisht vetëm "''mirë''" në mësimet fetare të Seminarit.{{Citim i duhur}} I ka dhënë rëndësi gjuhëve frëngjisht e rusisht, me të cilat lexonte drejtpërdrejt autorët më të vështirë. Në diplomën e lëshuar prej drejtorisë së shkollës më 18 qershor 1932, cilësohet "''bir i Gjergjit, tregtar''". Me atë "Dëftesë Pjekurie" e shpalli kandidat t'aftë për shërbim kishtar, për mësim të fesë dhe për studime intelektuale të larta në fakultetet universitare. Me dëftesën e pjekurisë në xhep, Milloshi u nis më 22 qershor 1932 nga Manastiri për në Tivar, tek e motra, Lenka. Në pasaportën që pati marrë në Manastir prej konsullatës shqiptare lexohen shënimet e titullarit: "''Shtati'' i lartë, ''balli'' i rregullt, ''sytë'' gështenjë, ''hunda'' e rregullt, ''goja'' normale, ''flokët'' gështenjë, ''mjekra e mustaqet'' e rruara, ''ngjyra'' e bardhë, ''shenja të veçanta'' s'ka". Në vitet 1933-1937 punoi si mësues filloreje në Vrakë, Shkodër dhe në Pukë. Kjo është edhe koha kur zhvilloi veprimtarinë letrare. Shkrimet e para i botoi më 1934, bashkëpunoi në revistat "Iliria", "Bota e re" etj. Më 1936 veprat e veta poetike i përmblodhi në librin "Vargje të lira", të cilin censura nuk e la të qarkullojë. Takon [[Petro Marko]]n para se ai të nisej për në Spanjë. Kalon një verë me rioshin [[Lazër Radi]], gjë që do frymzonte këtë të fundit t'i kushtonte një libër kujtimesh. Nga fundi i vitit 1937 shkoi në Itali për tu shëruar nga sëmundja e mushkërive. La në dorëshkrim një pjesë të rëndësishme të prozës së tij.
 
Me dëftesën e pjekurisë në xhep, Milloshi u nis më 22 qershor 1932 nga Manastiri për në Tivar, tek e motra, Lenka. Një vit qëndroi pa punë, më pas në vitet 1933-1935 punoi si mësues filloreje në Vrakë kur u sëmur ose iu përkeqësua tuberkulozi. Vitin arsimor 1935-36 kthehet dhe shërben në Shkodër;<ref name=":3">{{Harvnb|Ulqinaku|2011|pages=38, 40-41.}}</ref> vitin pasardhës kërkoi që ta transferonin në [[Puka|Pukë]]<ref name=":1" /> - ku përfitoi edhe për shëndet, ndërsa dimrit kthente në Shkodër. Në Pukë i përkeqësohet shëndeti, e zë hemoftiza dhe më 22 dhjetor 1937 shkoi në Torino,<ref name=":3" /> ku shpresonte të studionte për letërsi pasi të kurohej. Pas një operacioni të pasuksesshëm në spitalin Valdensian të Torre Peliçes, ndërroi jetë më 26 gusht 1938.<ref name=":1" />
 
Migjeni kishte bindje të përparuara për kohën e tij, me të cilat filloi të brumoset që në bankat e shkollës nën ndikimin e veprave të autorëve përparimtarë. Punën si shkrimtar e nisi kur në letërsinë shqiptare po forcohej rryma demokratike me shkrimet e tij realiste, thellësisht novatore nga brendia dhe forma, dha ndihmë të madhe në zhvillimin e saj të mëtejshëm.
Line 55 ⟶ 56:
* Migjeni Der Selbstmord des Sperlings und andere Prosaskizzen / (Millosh Gjergj Nikolla). Aus dem Albanischen von Joachim Röhm. Karlsruhe 1989.
 
== ReferencatReferime ==
{{reflist|2}}