Sanxhaku i Smederevës: Dallime mes rishikimesh

[[PashallukuPashallëku]] i [[Beogradi]]t, gjatë sundimit Osman ka qenë njësi administrative ushtarake e Sulltanit. Në vitet 1800 ka filluar çlirimi i kësaj hapësire dhe ka vazhduar deri më 1875 me që rastërast janë çliruar dhe pastruar nga raca shqiptare dhe racat tjera ballkanike me përkatësi fetare muslimanemyslimane edhe 6 nahije tjera. Nga ky PashallukPashallëk ka filluar krijimi i shtetit serb i cili që nga themelimi ka ndjekur një politik agresive ndaj racave tjera që nuk e pranonin asimilimin.

Me pasrimetpastrimet racore dhe fetare që bëri ky pushtet nga Lugina Moravës (ndër ta 150.000 shqiptar), regjimi i dinastisdinastisë së Obrenoviqve (1817-1903) vazhdon politiken e njëjtë dhe ja arrin që të thirrëthirr në jetë PrincipatenPrincipatën e Serbisë. Nga kjo principatprincipatë lëshohen urdhëresa të ndrshmendryshme me qëllim të vijimit të politikës së filluar dhe kështu më 1832 lëshohet urdhëresa me të cilën ndalohet qarkullimi i shqiptarveshqiptarëve dhe boshnjakëve në teritorinterritorin e saj. Kjo urdhëresurdhëresë i drejtohej kryesish vendasve shqiptar dhe boshnjak d.m.th ata duheshin të paraqiteshin si serb përndryshe pasonte dënimi me 25 goditje shkopinjësme shkopinj. Pas dy viteve (1834) po nga zyretzyrtarët e kësaj principate lëshohet urdhëresa që ushtria e rregullttrregullt e posa formuar të djegë fshatra nga që nuk i nënshtroheshin asimilimit.

Me Paqen e Parisit më 1856, kjo pincipatprincipatë e fiton një llojëlloj mbështetje nga fuqitfuqitë e mëdha, dhe këtë mbështetje e shfrytëzonëshfrytëzon për të larguar të gjithë shqiptarët nga qyteti i Shumadisë dhe nga HercgovinaHercegovina.

Më 2 mars 1865, Knjaz Mihaili nxjerrë ligjin për kolonizimin e vendeve të marruramarra nga të ndjekurit. Ky ligj edhe fillon të zbatohet me përqënrimpërqendrim në Sanxhakun e Nishit dhe Pirotit. Ishte kjo koha gjatë mbajtjes së Kongresit të Berlinit dhe qëllimi ishte që të krijohen fakte për pranimin e principatesprincipatës si shtet.

Gjatë fazës së dytë të pastrimit, ka fundi i shekullit XIX ,shqitarët shqytarët ishin përqëndruarpërqendruar në qytete, qyteza si Qupri, Paraqin, Uzhic, Krushec, Aleksinc, Karanovc(Kraleve) dhe Beograd dhe pjesa dërmuese në Sanxhakun e Nishit në qarkun e Toplicës (rrethi i Prokupljes, Dobriqit, Kosanicës, Jablanicës e Pustarekës dhe Kurshumlisë), në qarkun e Vranjës (rrethin e Polanicës, Gerdelicës, Masuricës, Pqinjat, Inogoshej etj.) si dhe në qarkun e vet Nishit dhe qarkun e Pirotit.

Nga regjistrat e publikuar deri më tani dihen gjithlsejgjithsej 551 vendbanuimevendbanime dhe po ashtu ka shënime indirekte të ilatcilat flasin për rreth 700 vendbanime.

Gjatë luftës rusoruse-rurketurke të Krimit në vitet 1877-1878 fillon rritja e intezitetitintensitetit të dëbimit që shënon edhe fazën e dytë të dëbimit masiv. Mbajtjes së këtyre viseve nën kontroll ju vijenvijën nën ndihmë edhe reparte ushtarake e vullnetarë të racës rus.

Pushtimi i teritoreveterritoreve turke, siqsiç ishte predikuar në perendimperëndim në faktëfakt ishte pushtimi i teritoreveterritoreve të pa mbrojtura shqiptare apo të mbrojtura në një organizim të nivelit të ulët. Gjatë këtij operacioni rusoruse-serb gjejnë vdekjen mbi 35.000 shqiptarë të moshave të ndryshme. Shumica e tyre ishin të masakruar në forma të ndryhsmendryshme si therrjetherje, djegrjedjege (së bashku me shtëpinshtëpinë), hudhjehedhje në lumenjëlumenjtë të ngrirë etj. Në anën tjetër ky operacion filloëfillon me plaçkitje në forma të ndryshme si dukat, stolit e deri te mobiljetmobiliet, shtroj-mbuloj, veshjet, parat,drithrat drithërat, bulmetrat,bagtit bagëti etj dhe pas krijimit të terenitterrenit të përshtatëshëpërshtatësh hynin ushtritushtritë çlirimtare (Metodat e ushtrisë sllave).

Këtë e dëshmojnë rradhëtradhët në "UdhtimiUdhëtimi në SrbinSerbin e Re":

:Disa familje shqiptare iknin dhe terhiqeshintërhiqeshin nenë luginluginat e lumit tetë MoravesMoravës Jugore, nëpër te ftoftitftohtit të madh, pran rrugës nëpër grykengrykën e Gerdelices deri te Vranja dhe Kumanova, shiheshin femijëfëmijë te hedhur dhe te vdekur dhe pleq te ngrirngrirë.terheqja Tërheqja ka qen tragjike, kuajt dhe qet terhiqeshintërheqshin ngadalë qerret nëpër borë,sepse qerre kishin pakpakë .Disa femijfëmije tetë hedhur,te të humbur apo gjysmgjysmë te vdekur nga lodhja dhe uria kanë qen tetë enjturënjtur dhe tetë fryrfryrë si daullja, disa i linte shpirti atëherë kur tanettanët i ushqenin ose pas ngrënies”<ref>Stefan L.Popoviq-Putovanje po Novoj Serbie, Beograd,1950,fq.345 </ref>.

E gjithë kjo bëhej me qëllim të transformimit të racës sllaesllave të PashallukutPashallëkut të Beogradit në një nacionkomb brenda kufinjëvekufirit të një shteti. Si do që të jetë, pas pastrimit nga raca shqiptare dhe racat tjera që nuk pranonin të ishin pjesë e nacionitkombit të racës serbe, shteti i tyre bënte planifikime për krijimin e sigurisë së shtetit të tyre. Këto qëllime më së miri i shpjegon Jovan Haxhivasileviq kur fletë për pushtimet në jug të shtetit serb kur thotë se "debimidëbimi i shqiptarveshqiptarëve u bë me qëllim që Serbia tetë bëhet shtet i pastër nacional dhe te krijohet mundsimundësi qeqë aksioni serb në të ardhmënardhmen tetë drejtohet ka pjesët e Kosovës"

Si do që të jetë nga këto vise për një kohë te shkurtershkurtër u bebë pastrimi etnik mbi 700 fshatrave e vendbanimeve shqiptare me një popullsi rreth 300.000 veta. Në vend të tyre u vendosën sllavë dhe malazezet besnik te regjimit. Popullata e dëbuar shqiptare nga Sanxhaku i Nishit, kryesisht u vendos ne territorin e Kosovës së sotme, disa u vendosen ne territorineterritorin e MaqedonisMaqedonisë, e shumë përtej Bosforit, në Anadolli e më tutje. Ekzistojnë të dhënat e fshatrave në Kosovë, në të cilat u vendosen kjo popullatpopullatë.