Branko Merxhani: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Rreshti 15:
{{Leter Tabela Fund}}
'''Aleksandër Merxhani''' i njohur me emrin '''Branko Merxhani''' ([[
== Biografia ==
Me prejardhje nga [[Sopik|Sopiku]] i Pogonit,<ref name=":1">{{Cite journal|last=Leka|first=Pertefe|date=27 shkurt 2013|title=Korifeu i publicistikës shqiptare, Branko Merxhani|url=https://www.radiandradi.com/branko-merxhani-korife-i-publicistikes-shqiptare-nga-pertefe-leka-2/|journal=Metropol|volume=XXIII|issue=44|pages=16|via=}}</ref> i ati ishte gjykatës në Nish dhe ishte martuar me një vendase, dhe Brankoja lindi atje.<ref name=":1" /> Guvernanten e kishte gjermane;<ref>{{Cite book|title=Formula të neo-shqiptarismës|last=Merxhani|first=Branko|publisher=Apollonia|year=1996|isbn=|location=Tiranë|pages=5|url=https://books.google.al/books?id=BaC4AAAAIAAJ&dq=Izmir+Merxhani+Branko&focus=searchwithinvolume&q=Izmir|editor-last=Plasari|editor-first=Aurel|editor-link=Aurel Plasari}}</ref> pasi administrata [[Perandoria Osmane|osmane]] e zhvendosi të atin në [[Stambolli|Stamboll]], Merxhani ndoqi një liceun gjerman të [[Bursa|Bursës]]. Pasi kreu për filozofi në vendlindje, vijoi studimet e mëtejshme në [[Austria|Austri]]. Pas triumfit të Ataturkut, punoi si publicist në shtypin e [[Ankara|Ankarasë]]; për çështjen e një prone në fshatin e origjinës u kthye në atdhe.<ref name=":1" />
U vendos në [[Gjirokastra|Gjirokastër]], ku bashkëpunoi me të përkohshmen ''Demokratia'' të Jorgji Meksit,<ref name=":1" /> ku dhe me Koçën nisën me shkrimet e para rreth ''Neo-shqiptarizmës''. Shkoi në Tiranë, ku korrikun e 1930 çeli të përmuajshmen që mbante emrin e rrymës ideore për të cilën shkruante, por nuk zgjati shumë. Nisi të kontribuonte me artikuj në të përkohshmen ''Illyria'' të redaktuar nga [[Karl Gurakuqi]]; bashkëpunimi i tyre zgjati nga marsi i 1934 deri më 1936.<ref name=":0" /> Dhjetorin e 1935 bashkëpunoi me ''Kohën e re'', me Suat Asllanin, [[Petro Marko|Petro Markon]], Koçën dhe [[Tajar Zavalani|Tajar Zavalanin]]; pas rreth 13 numrash, gazeta u mbyll.<ref>{{Cite book|title=Intervistë me vetveten: Retë dhe gurët|last=Marko|first=Petro|publisher=OMSCA|year=2000|isbn=9992740337|location=Tiranë|pages=145, 147}}</ref> Tetorin e 1936 nisi të botonte të përkohshmen e vet ''Përpjekja shqiptare.''<ref name=":0" /> Duke ia kundërvënë si antipod ndaj ''Hyllit të Dritës''.<ref>{{Harvnb|Marko|2000|page=166.}}</ref>
Kur Shqipëria u pushtua nga Italia, dy numrat e fundit të ''Përpjekjes'' ia konfiskuan dhe e këshilluan që nëse do të donte të vazhdonte punën, atëherë t'i ndërronte titullin gazetës dhe ta quante ''Përpjekja Fashiste''. Gushtin e 1939 Merxhani së bashku me Qemal Butkën dhe Dalip Zavalani kaluan kufirin grek dhe u vendosën në Turqi.<ref name=":1" />
Më 1940 është pjesë e Komitetit të Fshehtë të Stambollit bashkë me [[Mehmet bej Konica|Mehmet Konicën]].<ref>{{Cite journal|last=Dervishi|first=Kastriot|author-link=Kastriot Dervishi|date=16 dhjetor 2015|title=Margaret Hezllak dhe shërbimi i saj ndaj çështjes shqiptare|url=|journal=55|volume=6315|pages=16-17|via=}}</ref> Më 1941, një organizatë amerikane e vendosur në [[Egjipti|Egjipt]], kërkonte folës për Zërin e Amerikës në një stacion radioje; u zgjodhën Merxhani, Mirash Ivanaj dhe Xhemal Farka u pajtuan për punën dhe u vendosën në Jeruzalem deri me përfundimin e luftës. Vijoi veprimtarinë si publicist e gazetar në Turqi, ku shkroi në gazetat ''Tan, Hurriet, Yeni Gazete'' dhe ''Gnaydin.''<ref name=":1" />
Nga faqet e Illyria-s a të Minerva-s utopisti ynë u ofron lexuesve mësime të [[Auguste Comte|A. Comte]], [[Émile Durkheim|Durheimit]], [[Ernest Rénan|Rénanit]], [[Henri Bergson|Bergsonit]], [[Friedrich Nietzsche|Nietzsches]] për t'u rrasur shqiptarëve në kokë idenë se e vetmaj mënyrë shndërrimi është ajo e revolucionit social, përmjet kulturës e moralit. Mbas disa shkrimesh që propozonin shtetin fashist te "''Leka''" e Etënve Jezuit nga Át [[Zef Valentini]] e [[Gjon Kamsi]], Merxhani që nuk përtonte me i dalë haptas problemit, rrëfente çiltas se revoltat e njëpasnjëshme me ngjyrë bolshevike nuk zgjidhen me autokolona ushtarësh, por me kamionë me ''kollomboq''. Themelon më 1936 "[[Përpjekja shqiptare]]" me Petro Markon, ku mësyente ta bënte një ''universitet popullor'' ku mund të shtroheshin probleme filozofike. Në të gjeheshin artikuj të mirë-shtjelluar në hulli të filozofisë, sociologjisë, historisë, gjuhësisë, arkeologjisë dhe pedagogjisë. Në një tentativë për kritikën letrare të mirëfilltë dhe mundim për t'i parashtruar lexuesit shqiptar risitë më bashkohore. La Shqipërinë në kohë të okupacionit fashist, në shenjë proteste.▼
== Veprimtaria ==
▲Nga faqet e Illyria-s a të Minerva-s utopisti ynë u ofron lexuesve mësime të [[Auguste Comte|A. Comte]], [[Émile Durkheim|Durheimit]], [[Ernest Rénan|Rénanit]], [[Henri Bergson|Bergsonit]], [[Friedrich Nietzsche|Nietzsches]] për t'u rrasur shqiptarëve në kokë idenë se e vetmaj mënyrë shndërrimi është ajo e revolucionit social, përmjet kulturës e moralit. Mbas disa shkrimesh që propozonin shtetin fashist te "''Leka''" e Etënve Jezuit nga Át [[Zef Valentini]] e [[Gjon Kamsi]], Merxhani që nuk përtonte me i dalë haptas problemit, rrëfente çiltas se revoltat e njëpasnjëshme me ngjyrë bolshevike nuk zgjidhen me autokolona ushtarësh, por me kamionë me ''kollomboq''. Themelon më 1936 "[[Përpjekja shqiptare]]" me Petro Markon, ku mësyente ta bënte një ''universitet popullor'' ku mund të shtroheshin probleme filozofike. Në të gjeheshin artikuj të mirë-shtjelluar në hulli të filozofisë, sociologjisë, historisë, gjuhësisë, arkeologjisë dhe pedagogjisë. Në një tentativë për kritikën letrare të mirëfilltë dhe mundim për t'i parashtruar lexuesit shqiptar risitë më bashkohore
== Referime ==
{{reflist|2}}
=== Bibliografi ===
* "Antologji e mendimit shqiptar 1870-1945" nga Ndriçim Kulla, "Plejad" 2003.
▲* [[Arshi Pipa]]: Komunizmi dhe shkrimtarët shqiptarë, 1959.
{{Autorë shqiptarë|state=collapsed}}
|