Supernova e Keplerit: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 5:
I dukshëm me sy, Ylli i Keplerit ishte më i ndritshëm në kulmin e tij se çdo [[Ylli|yll]] tjetër në [[Qielli|qiellin]] e natës, me një magnitudë të dukshme prej 2.5. Ishte e dukshme gjatë ditës për më shumë se tre javë. Të dhënat e pamjes së tij ekzistojnë në burime evropiane, kineze, koreane dhe arabe.<ref>Stephenson, F. Richard & Green, David A., ''Historical Supernovae and their Remnants'', Oxford, Clarendon Press, 2002, pp. 60–71.</ref><ref name="Arabic">{{Cite journal|last=Neuhäuser|first=Ralph|last2=Rada|first2=Wafiq|last3=Kunitzsch|first3=Paul|last4=Neuhäuser|first4=Dagmar L.|date=2016|title=Arabic Reports about Supernovae 1604 and 1572 in Rawḥ al-Rūḥ by cĪsā b. Luṭf Allāh from Yemen|journal=Journal for the History of Astronomy|volume=47|issue=4|pages=359–374|bibcode=2016JHA....47..359N|doi=10.1177/0021828616669894}}</ref>
 
Ishte supernova e dytë që u vëzhgua në një gjeneratë (pas SN 1572 e parë nga Tycho Brahe në yjësinë [[Kasiopea (yjësia)|Cassiopeia]] ). Asnjë supernova tjetër nuk është vërejtur me siguri në Rrugën e Qumështit, megjithëse shumë të tjera jashtë galaktikës sonë janë parë që nga S Andromedae në 1885. SN 1987A në Retë e Madhe Magellanike ishte lehtësisht e dukshme me sy. Provat ekzistojnë për dy supernova të Rrugës së Qumështit, sinjalet e të cilëve do të kishin arritur në Tokë rreth viteve 1680 dhe 1870 – Cassiopeia A, dhe G1.9 + 0.3 përkatësisht. Nuk ka asnjë historiburim historikehistorik se as ështëjanë zbuluar në ato vite ndoshta pasi thithja nga pluhuri ndër yjor i bëri ata më të dobët.<ref>{{Cito web|title=Chandra X-Ray Observatory|website=Discovery of Most Recent Supernova in Our Galaxy, May 14, 2008|url=http://chandra.harvard.edu/press/08_releases/press_051408.html|accessdate=2 May 2012}}</ref>
 
== Debatet ==
Astronomët e kohës (përfshirë Keplerin) ishin të shqetësuar për të vëzhguar lidhjenradhitjen e [[Marsi|Marsit]] dhe [[Jupiteri|Jupiterit]], të cilën ata e panë për sa i përket një lidhjeje të mbarë, duke e lidhur ate me Yllin e Betlehemit . Moti me re pengonte Keplerin të bënte vëzhgime qiellore. Sidoqoftë, astronomët Wilhelm Fabry, Michael Maestlin dhe Helisaeus Roeslin ishin në gjendje të bënin vëzhgime më 9 tetor, por nuk e regjistruan supernovën.<ref name="BG">{{Cite journal|last=Burke-Gaffney|first=W.|date=1937|title=Kelper and the Star of Bethlehem|url=http://adsbit.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1937JRASC..31..417B&defaultprint=YES&filetype=.pdf|journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada|volume=31|pages=417–425|bibcode=1937JRASC..31..417B|access-date=21 January 2018}}</ref> Vëzhgimi i parë i regjistruar në Evropë ishte nga Lodovico delle Colombe në veri të [[Italisë]] më 9 tetor 1604.<ref>Delle Colombe L., ''Discorso di Lodovico Delle Colombe nel quale si dimostra che la nuova Stella apparita l’Ottobre passato 1604 nel Sagittario non è Cometa, ne stella generata, ò creata di nuovo, ne apparente: ma una di quelle che furono da principio nel cielo; e ciò esser conforme alla vera Filosofia, Teologia, e Astronomiche dimostrazioni'', Firenze, Giunti, 1606.</ref> Kepleri ishte në gjendje të fillonte vëzhgimet e tij më 17 tetor ndërsa punonte në gjykatën perandorake në [[Praga|Pragë]] për perandorin Rudolf II.<ref>{{Cito web|url=http://fuse.pha.jhu.edu/~wpb/Kepler/kepler.html|title=Bill Blair's Kepler's Supernova Remnant Page|accessdate=7 October 2009}}</ref> Supernova më pas u emërtua pas tij, edhe pse ai nuk ishte vëzhguesi i saj i parë, pasi vëzhgimet e tij përcollën objektin për një vit të tërë. Këto vëzhgime u përshkruan në librin e tij ''De Stella nova in pede Serpentarii'' ("Mbi yllin e ri në këmbën e Ophiuchus", Pragë 1606).
 
=== Debati Delle Colombe – Galileo ===