LUPUS: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 3 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0 |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
'''Lupus erythematosus sistemik''' ( '''SLE''' ), i njohur edhe si '''lupus''' , është një [[Sëmundja|sëmundje]] autoimune në të cilën sistemi imunitar i [[Trupi i njeriut|trupit]] gabimisht sulmon [[Indi (organ)|indet e shëndetshme]] në shumë pjesë të trupit. <ref name="NIH2015">{{Cito web|title=Handout on Health: Systemic Lupus Erythematosus|url=http://www.niams.nih.gov/health_info/Lupus/default.asp|website=www.niams.nih.gov|accessdate=12 June 2016|language=en|date=February 2015|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160617162703/http://www.niams.nih.gov/Health_Info/Lupus/default.asp|archivedate=17 June 2016}}</ref> Simptomat ndryshojnë mes njerëzve dhe mund të jenë të lehta deri të rënda. <ref name="NIH2015" /> Simptoma të zakonshme përfshijnë dhimbje nyjesh dhe të fryrëa , [[Ethet|ethe]] , dhimbje në gjoks , [[Alopecia|humbje të flokëve]] , ulçera në gojë , nyje limfatike të fryrë , [[Lodhja (trupore)|lodhje]] dhe një skuqje
Shkaku i SLE nuk është i qartë. <ref name="NIH2015"/> Mendohet të përfshijë [[Trashëgimia|gjenetikë]] së bashku me faktorët e mjedisit . <ref name="Lancet2014">{{Cite journal|last=Lisnevskaia|first=L|last2=Murphy|first2=G|last3=Isenberg|first3=D|date=22 November 2014|title=Systemic lupus erythematosus.|journal=Lancet|volume=384|issue=9957|pages=1878–88|citeseerx=10.1.1.1008.5428|doi=10.1016/s0140-6736(14)60128-8|pmid=24881804}}</ref> Ndër [[Bunjakët|binjakët]] identikë, nëse dikush është prekur ka një shans 24%, tjetri do të jetë po ashtu. <ref name="NIH2015" /> [[Hormonet]] e seksit femëror , drita e diellit, [[Pirja e duhanit në Shqipëri|pirja e duhanit]], mungesa e [[Vitamina D|vitaminës D]] dhe infeksionet e caktuara besohet gjithashtu të rrisin rrezikun. <ref name="Lancet2014" /> Mekanizmi përfshin një përgjigje imune nga antitrupat kundër indeve të një personi. <ref name="NIH2015" /> Këto janë më shpesh antitrupat anti-bërthamorë dhe ato rezultojnë në inflamacion . <ref name="NIH2015" /> Diagnoza mund të jetë e vështirë dhe bazohet në kombinimin e simptomave dhe testeve laboratorike. <ref name="NIH2015" /> Ekzistojnë një numër i madh i llojeve të tjera të lupus erythematosus përfshirë lupus erythematosus diskoid , lupus neonatale dhe lupus erythematosus subakut lëkurës . <ref name="NIH2015" />
Nuk ka shërim për SLE. <ref name="NIH2015"/> Trajtimet mund të përfshijnë NSAID , kortikosteroid , imunosupresues , hidroksiklorokinë dhe metotreksat . <ref name="NIH2015" /> Mjekësia alternative nuk ka treguar të ndikojë në sëmundje. <ref name="NIH2015" /> Jetëgjatësia është më e ulët në mesin e njerëzve me SLE. <ref name="Murphy2013">{{Cite journal|last=Murphy|first=G|last2=Isenberg|first2=D|date=December 2013|title=Effect of gender on clinical presentation in systemic lupus erythematosus.|journal=Rheumatology (Oxford, England)|volume=52|issue=12|pages=2108–15|doi=10.1093/rheumatology/ket160|pmid=23641038}}</ref> SLE rrit ndjeshëm rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare me këtë duke qenë shkaku më i zakonshëm i vdekjes. <ref name="Lancet2014"/> Me trajtim modern rreth 80% e të prekurve mbijetojnë më shumë se 15 vjet. <ref name="Cle2012">{{Cite book|title=The Cleveland Clinic Intensive Review of Internal Medicine|date=2012|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=9781451153309|page=969|edition=5|url=https://books.google.com/books?id=4LeX_5Vwy-4C&pg=PA969|accessdate=13 June 2016}}</ref> Gratë me lupus kanë shtatzëni që janë me rrezik më të lartë, por kryesisht janë të suksesshme. <ref name="NIH2015" />
Shkalla e SLE ndryshon midis vendeve nga 20 në 70 për 100,000. <ref name="Dan2006" /> Gratë e moshës së lindjes së fëmijës janë prekur rreth 9 herë më shpesh se meshkujt. <ref name="Lancet2014"/> Ndërkohë që zakonisht fillon në mes moshave 15 dhe 45, mund të preket një gamë e gjerë moshash. <ref name="NIH2015"/> <ref name="Dan2006">{{Cite journal|last=Danchenko|first=N.|last2=Satia|first2=J.A.|last3=Anthony|first3=M.S.|date=2006|title=Epidemiology of systemic lupus erythematosus: a comparison of worldwide disease burden|journal=Lupus|volume=15|issue=5|pages=308–318|doi=10.1191/0961203306lu2305xx|pmid=16761508}}</ref> Ata me prejardhje afrikane , [[Karaibet|karaibe]] dhe [[Kinez|kineze]] janë në rrezik më të lartë sesa njerëzit e bardhë . <ref name="Lancet2014" /> <ref name="Dan2006" /> Shkalla e sëmundjes në botën në zhvillim është e paqartë. <ref name="Tif2013">{{Cite journal|last=Tiffin|first=N|last2=Adeyemo|first2=A|last3=Okpechi|first3=I|date=7 January 2013|title=A diverse array of genetic factors contribute to the pathogenesis of systemic lupus erythematosus.|journal=Orphanet Journal of Rare Diseases|volume=8|pages=2|doi=10.1186/1750-1172-8-2|pmc=3551738|pmid=23289717}}</ref> Lupusi është termi latin për "[[Ujku gri|ujkun]]": sëmundja ishte quajtur kështu në shekullin e 13-të, pasi që skuqja ishte menduar
== Shenjat dhe simptomat ==
Rreshti 27:
=== Gjaku ===
[[Anemia]] është e zakonshme tek fëmijët me SLE <ref name="pmid2133750">{{Cite journal|last=Lam|first=SK|last2=Quah, TC|year=1990|title=Anemia in systemic lupus erythematosus.|journal=The Journal of the Singapore Paediatric Society|volume=32|issue=3–4|pages=132–6|pmid=2133750}}</ref> dhe zhvillohet në rreth 50% të rasteve. <ref name="pmid16079164">{{Cite journal|last=Giannouli|first=S|date=1 February 2006|title=Anaemia in systemic lupus erythematosus: from pathophysiology to clinical assessment|journal=Annals of the Rheumatic Diseases|volume=65|issue=2|pages=144–148|doi=10.1136/ard.2005.041673|pmc=1798007|pmid=16079164}}</ref> [[Trombociti|Numri i]] ulët i [[Trombociti|trombociteve]] dhe i [[Leukociti|qelizave të bardha]] mund të jetë për shkak të sëmundjes ose efektit anësor të trajtimit farmakologjik. Njerëzit me SLE mund të kenë një lidhje me sindromën anti-fosfolipide të antitrupave <ref name="pmid19224124">{{Cite journal|vauthors=Syuto T, Shimizu A, Takeuchi Y, etal|date=February 2009|title=Association of antiphosphatidylserine/prothrombin antibodies with neuropsychiatric systemic lupus erythematosus|journal=Clin. Rheumatol.|volume=28|issue=7|pages=841–5|doi=10.1007/s10067-009-1123-1|pmid=19224124}}</ref> (një çrregullim trombotik), ku autoantitesthat ndaj fosfolipideve janë të pranishme në serumin e tyre. Anomalitë që lidhen me sindromën antitrup antifosfolipide përfshijnë një kohë paradokale të zgjatur të pjesshme të tromboplastinës (e cila zakonisht ndodh në çrregullime hemorragjike) dhe një test pozitiv për antitrupat antifosfolipidë; kombinimi i gjetjeve të tilla kanë fituar termin " lupus anticoagulant -positive". Një tjetër gjetje e autoantitjes në SLE është antitrupi anti-kardiolipin , i cili mund të shkaktojë një test të rremë pozitiv për [[Sifilizi|sifilizën]] .
=== Zemra ===
| |||