Shkrim-leximi: Dallime mes rishikimesh

'''Shkrim-leximi''' i njohur ndryshe edhe si '''lexim-shkrimi,''' përcaktohet tradicionalisht nga fjalorët si aftësia për të shkruar dhe lexuar,<ref>{{Cite book|title=Fjalor i pedagogjisë|last=Osmani|first=Shefik|publisher=8 Nëntori|year=1983|isbn=|location=Tiranë|pages=655|language=Shqip}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Mësimi i leximit dhe i shkrimit fillestar (Ndihmës metodik për studentët e Degës së Pedagogjisë dhe të Mësuesisë dhe për mësuesit e klasës së parë të shkollës fillore)|last=Krasniqi|first=Islam|publisher=Shtëpia Botuese Libri Shkollor|year=2002|isbn=|location=Prishtinë|pages=|language=sq}}</ref> <ref>"Literate." Merriam-Webster.com. Merriam-Webster, n.d. Web. 19 August 2014. <http://www.merriam-webster.com/dictionary/literate>.</ref> megjithëse ekzistojnë edhe interpretime tjera më të gjera të cilat insistojnë që çdo shembull i veçantë i leximit dhe shkrimit gjithmonë ndodh në një kontekst specifik, <ref>{{Cite book|title=Ways with Words: Language, Life and Work in Communities and Classrooms|last=Heath|first=Shirley Brice|publisher=Cambridge UP|year=1983|isbn=9780511841057|location=Stanford|pageslanguage=en}}</ref> siq janë koncepte të tilla si "shkrim-leximi fillestar, shkrim-leximi bazë ose konvencional, shkrim-leximi funksional, shkrim-leximi dixhital, shkrim-leximi mediatik, shkrim-leximi ligjor, shkrim-leximi kompjuterik dhe shkrim-leximi informativ". <ref name="dspace.unza.zm">{{Cite journal|last=Benson Mkandwire|first=Sitwe|date=2018|title=Literacy versus Language: Exploring their Similarities and Differences|url=|journal=Journal of Lexicography and Terminology|language=en|volume=2|issue=1|pages=37–55 [38]|via=}}</ref> Konsensusi i përgjithshëm midis studiuesve është që shkrim-leximi gjithnjë përfshin elemente shoqërore dhe kulturore pasqyrohet nga përfshirja në përkufizimin e UNESCO-së mbi shkrim-leximin, të numrave, imazheve, mediave dixhitale, vetëdija kulturore dhe mjetet e tjera të të kuptuarit, komunikimi, përfitimi i njohurive të dobishme, zgjidhja e problemeve dhe sistemet simbolike mbizotëruese të një kulture të caktuar. <ref>UNESCO. ''Education for All: A Global Monitoring Report''. Chapter 6: "Understandings of Literacy." p. 147-159., 2006. http://www.unesco.org/education/GMR2006/full/chapt6_eng.pdf</ref> Koncepti i shkrim-leximit është duke u zgjeruar në të gjithë vendet e [[OECD]] -së për të përfshirë aftësitë për qasje në njohuri përmes teknologjisë dhe aftësisë për të vlerësuar kontekstet komplekse.

Pasi të fitohen këto aftësi, një lexues mund të arrijë njohuri të plotë gjuhësore, e cila përfshin aftësitë për të aplikuar në analizën kritike, konkluzionet dhe sintezën e materialit të shtypur; të shkruajë me saktësi dhe koherencë; dhe të përdorë informacionet dhe njohuritë nga teksti si bazë për vendime të informuara dhe mendim krijues. <ref>Margie Gillis, Ed.D., President, Literacy How, Inc., and Research Affiliate, Haskins Laboratories at Yale University; Sally Grimes, Ed.M., Executive Director, Literate Nation and Founder, Grimes Reading Institute; Cinthia Haan, Author and Chair, The Haan Foundation for Children and President, Power4Kids Reading Initiative; Peggy McCardle, Ph.D., M.P.H., Chief, Child Development and Behavior Branch, National Institute of Child Health and Human Development; Louisa Moats, Ed.D., President, Moats Associates Consulting, Inc.; Anthony Pedriana, Author and retired urban schoolteacher and principal; Susan Smartt, Ph.D., Senior Research Associate, National Comprehensive Center for Teacher Quality, Vanderbilt University; Catherine Snow, Ph.D., Author, Researcher and Professor of Education, Harvard Graduate School of Education, Harvard University; Cheryl Ward, M.S.M., C.A.L.P., Co-founder of Wisconsin Reading Coalition and academic language practitioner; Maryanne Wolf, Ed.D., Author and Director, Center for Reading and Language Research, Tufts University.</ref>   Pamundësia për ta bërë këtë quhet "analfabetizëm". <ref>{{Cito web|url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/analphabetism|title=analphabetism {{!}} Definition of analphabetism in English by Oxford Dictionaries|website=Oxford Dictionaries {{!}} English|language=En|accessdate=18 September 2017}}</ref>

{{Cite journal|year=2004|title=The Plurality of Literacy and its implications for Policies and Programs|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001362/136246e.pdf|journal=UNESCO Education Sector Position Paper|language=en|page=13|quote=A proposed operational definition in particular for measurement purposes was formulated during an international expert meeting in June 2003 at UNESCO. It states: 'Literacy is the ability to identify, understand, interpret, create, communicate and compute, using printed and written materials associated with varying contexts. Literacy involves a continuum of learning in enabling individuals to achieve their goals, to develop their knowledge and potential, and to participate fully in their community and wider society.'}}

* [[Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare ]]

* [[ Analfabetizmi funksional |Analfabetizmi funksional]]

* [[ numërimit |Njehësimi]]