Abdyl Hamiti II: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v U kthye versioni 2036728 i bërë nga 91.178.67.6 (diskutimet) Etiketa: Undo |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
{{Infobox mbretër|native name=عبد الحميد ثانی <br> `Abdü’l-Ḥamīd-i sânî|titulli=Kalif i Islamit, Amir al-Mu'minin, Sulltan i Perandorisë Osmane, Kayser-i Rûm, Kujdestar i Dy Xhamive të Shenjta|figura=Portrait_of_Abdul_Hamid_II_of_the_Ottoman_Empire.jpg|bashkëshorte=|fëmijë=|shtëpia=[[Osmanët|Shtëpia e Osmanëve]]|babai=[[Abdulmexhiti I]]|nëna=Nëna biologjike:<br> Tirimüjgan Kadın<br> Nëna adoptuese:<br> Perestu Kadın<br>|data_lindjes=21 shtator 1842 <br> [[Stamboll]], [[Perandoria Osmane]]|data_vdekjes=10 shkurt 1918 <br> [[Stamboll]], [[Perandoria Osmane]]|vendi_vdekjes=|vendi_varrimit=Tyrbja e Sulltan Mahmutit II, Çemberlitash, Fatih, Stamboll|nënshkrimi=Tughra_of_Abdülhamid_II.svg|religjioni=[[Islami]] (Urdhëri sufi Shadhili)}}'''Abdyl Hamiti II''' ([[Osmanishtja|osmanisht]]: عبد الحميد ثانی, ''`Abdü’l-Ḥamīd-i sânî''; [[Gjuha turke|turqisht]]: ''İkinci Abdülhamit''; 21 shtator 1842 – 10 shkurt 1918) ishte [[sulltani]] i 34-të i [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]]. Ai sundoi që nga 31 gushti 1876 derisa u rrëzua nga froni menjëherë pas [[Xhonturqit|Revolucionit xhonturk]] të vitit 1908, gjëgjësisht më 27 prill 1909. Në pajtim me marrëveshjen e bërë me Osmanët e rinj (''Yeni Osmanlılar''), ai shpalli të parën kushtetutë osmane më 23 dhjetor 1876,<ref name="britannica.com">{{cite web|title=Abdulhamid II {{!}} biography - Ottoman sultan|language=en|url=http://www.britannica.com/biography/Abdulhamid-II|accessdate=
Modernizimi i Perandorisë Osmane ndodhi gjatë sundmit të tij, që përfshinte reformën e burokracisë, zgjerimin e Hekurudhës së [[Rumelia|Rumelisë]] dhe Hekurudhës së [[Anadolli|Anadollit]] dhe ndërtimin e Hekurudhës së [[Bagdadi|Bagdadit]] dhe Hekurudhës së [[Meka|Hexhazit]]. Përveç kësaj, u krijua një sistem për regjistrimin e popullsisë dhe kontrollin e shtypit së bashku me ligjin e parë modern vendas për shkolla në vitin 1898. Më të gjerat nga këto reforma ishin në arsim: u krijuan shumë shkolla profesionale, duke përfshirë Shkollën e Drejtësisë, Shkollën e Arteve, Shkollën e Tregtisë, Shkollën e Inxhinierisë Civile, Shkollën Veterinare, Shkollën Doganore, Shkollën e Bujqësisë, Shkollën Gjuhësore etj. Universiteti i Stambollit, megjithëse i mbyllur nga Abdyl Hamiti në vitin 1881, u rihap në vitin 1900 dhe një rrjet i shkollave të mesme, fillore dhe ushtarake u shtri në të gjithë perandorinë. Sistemet hekurudhore dhe telegrafike u zhvilluan kryesisht nga firma gjermane.<ref name="britannica.com" /> Midis viteve 1871 dhe 1908, [[Porta e Lartë]] kështu "arriti një shkallë të re të elaborimit dhe artikulimit organizativ".<ref>Carter Vaughn Vaughn Findley, 'Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: The Sublime Porte, 1789-1922,' Chapter, 6, 'Restoring political balance: the first constitutional period and return to sultanic dominance.'</ref><ref>{{cite web|title=Abdul Hamid II Collection -About this Collection- Prints & Photographs Online Catalog (Library of Congress)|url=http://www.loc.gov/pictures/collection/ahii/|website=www.loc.gov|language=en|accessdate=2015-09-30}}</ref>
Për më tepër, Abdyl Hamiti u quajt edhe "sulltani i kuq" nga gazetarët perëndimorë për shkak të masakrave të kryera kundër armenëve gjatë sundimit të tij dhe për shkak të pretendimeve për përdorimin e policisë sekrete për të heshtur disidentët dhe [[Xhonturqit|republikanizmin]].<ref name="NYtimes25April1909">{{cite news|url=https://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9501E1D8173EE033A25756C2A9629C946897D6CF&scp=9&sq=abdul+the+damned&st=p|title=Sultan beaten, capital falls, 6,000 are slain|date=25
Si pasojë e gjendjes përkeqësuese të Perandorisë Osmane pas rrëzimit të Abdyl Hamitit, Rafa Tevfik Bölükbaşı, i cili ishte anëtar i Komitetit të Bashkimit dhe Përparimit (''İttihat ve Terakki Cemiyeti''), i cili rrëzoi nga froni Abdyl Hamitin II, shkroi një poemë të quajtur "İstimdad", e cila tregon pendim e turqve në lidhje me rrëzimin e Abdyl Hamitit.<ref>{{Cite book|title=Lions of the golden apple|language=en|last=Effendi|first=Ayberk|publisher=Haqqbutler|year=2011|isbn=|location=
Zbatoi ndaj shqiptarëve politikën e mohimit të të drejtave kombëtare dhe të shkombëtarizimit.<ref name="BöhlerBorodziej2014">{{cite book|author1=Jochen Böhler|author2=Wlodzimierz Borodziej|author3=Joachim von Puttkamer|title=Legacies of Violence: Eastern Europe’s First World War|language=en|url=https://books.google.com/books?id=jXnpBQAAQBAJ&pg=PA38|date=27
== Referimet ==
|