Rinoceronti leshator: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Faqe e re: <br />{{Speciesbox|name=Rinoceronti leshator|fossil_range={{Fossil range|3.6|0.01}}<small>Late Pliocene – Late Pleistocene</small>|image=Coelodonta antiquitatis .jpg|image_ca... |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
<br />{{Speciesbox|name=Rinoceronti leshator|fossil_range={{Fossil range|3.6|0.01}}<small>Late [[Pliocene]] – Late [[Pleistocene]]</small>|image=Coelodonta antiquitatis .jpg|image_caption=Skeleti i rinocerontit leshator në muze|genus=Coelodonta|species=antiquitatis|authority=([[Heinrich Georg Bronn|Bronn]], 1831)|classis=[[ Mammalia]]|color=beige|ordo=[[Perissodactyla]]|phylum=[[Chordata]]|regnum=[[Animalia]]}}
'''Rinoceront leshator''' ( Coelodonta antiquitatis ) është një specie e zhdukur e [[Rinoceronti|rinocerontit]] që ishte e zakonshme në të gjithë [[Evropa|Europën]] dhe Azinë veriore gjatë epokë së akullnajave dhe mbijetuan deri në fund të periudhës së fundit akullnajore . Rinoceronti leshator ishte anëtar i [[Megafauna|megafaunës]] Pleistocene .
Rinoceronti leshator ishte i mbuluar me flokë të trashë dhe të gjatë, gjë që e lejonte atë të mbijetonte në stepën e mamithit jashtëzakonisht të ftohtë dhe të ashpër . Kishte gjithashtu një gungë masive që arrinte nga supi. Ai ushqehej kryesisht me bimë barishtore që rriteshin në stepë.
Janë gjetur kufomat e mumifikuar të ruajtura në permafrost dhe shumë mbetje të eshtrave të rinocerëve leshatoe. Imazhet e rinocerontëve leshatoe gjenden në mesin e pikturave të shpellave në Europë dhe [[Azia|Azi]].
== Taksonomia ==
Mbetjet e rinocerontëve leshator të kanë qenë të njohura shumë kohë përpara se të përshkruheshin speciet, dhe ishin baza për disa krijesa mitike. Popujt vendas të Siberisë besonin se brirët e tyre ishin kthetrat e zogjve gjigandë. Një kafkë e rinocerontit u gjet në Klagenfurt , Gjermani, në 1335, dhe besohej se ishte ajo e një dragoi . Në 1590, ao u përdor si bazë për kokën në një statujë në lindje . Kur një skelet i tërë u gjet në 1663 afër Quedlinburg , u studiua nga shkencëtari Otto von Guericke , i cili e deklaroi atë si mbetjet e njëbrirëshi . Gotthilf Heinrich von Schubert ruajti besimin se brirët ishin kthetrat e zogjve gjigandë, dhe e klasifikuan kafshën nën emrin Gryphus antiquitatis , që do të thotë "grifoni antik".<ref>{{Cite web|url=|title=Schubert, von, G.H., 1823. Die Urwelt und die Fixsterne: eine Zugabe zu den Ansichten von der Nachtseite der Naturwissenschaft. Arnoldischen Buchhandlung, Dresden.}}</ref>
Një nga përshkrimet më të hershme shkencore të një specie të lashtë të rinocerontit është bërë në vitin 1769, kur natyralisti Peter Simon Pallas shkroi një raport mbi ekspeditat e tij në Siberi, ku gjeti një kafkë dhe dy brirë në permafrost. Më 1772, Pallas fitoi një kokë dhe dy këmbë të një rinoceroni nga vendasit në Irkutsk , dhe emëroi speciet Lenenesis të Rhinoceros (pas lumit Lena ). Më 1799, Johann Friedrich Blumenbach studioi kockat e rinocerontit nga koleksioni i Universitetit të Göttingen , dhe propozoi emrin shkencor Rhinoceros antiquitatis .Ёshtë riemëruar Coelodonta antiquitatis në 1831 nga gjeologu Heinrich Georg Bronn , nga fjalët greke κοιλία ( koilía , "zgavër") dhe ὀδούς ("dhëmbi" i odoús ), për shkak të depresionit nëstrukturën molare të rinocerontit duke dhënë emrin shkencor Coelodonta antiquitatis , "dhëmb i lashtë i uritur".
Rreshti 18:
Rinoceronti lesharor mund të ketë zbritur nga C. tologoijensis Euroaziatik ose C. tibetian . Në vitin 2011, një fosil mish i rinocerontit leshator, 3.6 milion vjeçar, më i vjetër i njohur, u zbulua në Rrafshnaltën e Ftohtë të Tibetit .
Një studim i mostrave të ADN 40,000- deri në 70,000-vjeçare tregoi se familja më e afërt e të jetuarit është [[Rinoceronti Sumatran|rinoceronti sumatran]] .
== Përshkrimi ==
Rreshti 76:
=== Habitati ===
[[Skeda:Ice age fauna of northern Spain - Mauricio Antón.jpg|parapamje|Rinoceronti leshator , [[Mamuthi leshator|mamuthët leshator]] , [[luani i shpellës]] dhe një tufë e [[Equus lambei]] në Pleistocene në veri të Spanjës, nga Mauricio Antón]]
Rinoceronti leshator jetonte kryesisht në ultësira , rrafshnalta dhe luginat e lumenjve, me thatë për klimat e thata, dhe të emigruar në pikat më të larta në faza të favorshme klimatike. Ajo shmangte vargjet malore, për shkak të borës së madhe dhe terrenit të pjerrët që kafsha nuk mund të kalonte lehtë.
Rreshti 89:
=== Gjuetia ===
Rinocerontët leshator ndanë habitatin e tyre me njerëzit, por provat e drejtpërdrejta që ata ndërvepruan janë relativisht të rralla. Vetëm 11% e vendeve të njohura të fiseve parahistorike të Siberis kanë mbetje ose imazhe të kafshës. Shumë mbetje të rinocerontëve gjenden në shpellat (si Shpella e Kůlna në [[Evropa Qendrore|Europën Qendrore]]), të cilat nuk ishin habitat natyror as me rinocerontët dhe as për njerëz, dhe grabitqarët e mëdhenj si hienat mund të kenë kryer pjesë të rinocerontëve atje. Ndonjëherë, zbulohen vetëm dhëmbë individualë ose fragmente kockash, të cilat zakonisht vinin nga vetëm një kafshë. Pjesa më e madhe e mbetjeve të rinocerontëve në Europën Perëndimore gjenden në të njëjtat vende ku u gjetën mbetje njerëzore ose objekte njerëzore, por kjo mund të ketë ndodhur natyrisht.
Shenjat që njerëzit e hershëm gjuanin ose pastruan rincerontët vijnë nga shenjat në kockat e kafshës. Një ekzemplar kishte lëndime të shkaktuara nga armët njerëzore, me gjurmë të plagës nga një shenjë e mprehtë objekti nga një shpatull dhe kofshë, dhe një shtizë e ruajtur u gjet pranë kufomës.
Të dy brirët dhe kockat e rinocerontit u përdorën si lëndë të parë për mjete dhe armë, siç ishin mbetjet nga kafshët e tjera. Në atë që është tani Zwoleń , [[Polonia|Poloni]], një pajisje u bë nga një legen i rinocerontit leshator. Hedhësit e shtizave gjysmë metër , të bëra nga një rinoceront leshator prej lëkure të butë rreth 27 mijë vjet më parë, vinin nga brigjet e lumit Yana . Një shtizë 13.300 vjeçare e gjetur në ishullin Bolshoy Lyakhovsky ka një majë të bërë prej briri të rinocerontit, në veriun më të largët një artifakt njerëzor është gjetur ndonjëherë.
Njeriu në shpellën Pinhole është një figurë e vonë paleolitike e një njeriu të gdhendur në një kockë briri të një rinoceronti leshator, të gjetur në Creswell Crags në [[Anglia|Angli]].
=== Arti antik ===
Rreshti 104:
Vendi i Dolní Věstonice në Moravia , Republika Çeke, u gjet me më shumë se shtatëqind statuja të kafshëve, shumë rinocerontë leshator.
== Referenca ==
<br />
| |||