Vlora: Dallime mes rishikimesh

Gjeografi arab [[Ibn Battuta|Ibn Batuta]] e përmend në qindvjetin e Xtë si një ngulim të rëndësishëm. Gjatë dy luftërave të perandorit [[Aleksi I Komneni]] kundër [[Robert Guiskard|Robert Guiskardit]] dhe Bohemondit, Vlora përmendet shpesh, ndërsa pas një përkatësie thuajse shtatëqindvjeçare bizantine, pushtohet nga [[Normanët në Shqipëri|normanët]] që e qeverisën vetëm katër vjet.<ref name="Vlora562">{{cite book|title=Kontribute në historinë e sundimit turk në Shqipëri: një Skicë Historike v. I|author=Vlora|first=Eqrem bej|authorlink=Eqrem bej Vlora|last2=Von Godin|first2=Marie Amelie von Godin|publisher=Shtëpia Botuese "55"|year=2010|origyear=1956|isbn=978-99943-56-83-6|location=Tiranë|pages=47|trans_title=Beiträge zur Geschichte der Türkenherrschaft in Albanien: eine historische Skizze|translator=[[Afrim Koçi]]}}</ref>

Sundimati i Vlorës dhe i qytetit, krahinës dhe kështjellës së Kaninës ishte pjesë e [[Perandoria Bizantine|Perandorisë Bizantine]], i nënshtrohej pushtetit të një sebastokratori, që sipas [[Eqrem bej Vlora|Eqrem bej Vlorës]] e kishte selinë në kalanë e [[Ploç]]-[[Sevaster|Sevasterit]] (pranë [[Kudhës|Kudhësit]]), por në vitin 1205 ra nën pushtetin e [[Despotat|Despotatit]] [[Despotati i Janinës|të sapoformuar të]] [[Janina|Janinës]].<ref name="Vlora562" /> Më 1258 Vlora është ndër zotërimet që i kalojnë si pajë mbretit të Napolit, Manfredit të Hohenshtaufënve, pasi mori për grua Helenën e despotit Mihal II. Pasi vdiq Manfredi më 1266, kështjellari i Vlorës, ''Jacques de Baligny'', nuk ia dorëzoi kështjellën Anzhuinëve në mars 1272 dhe për sa qe gjallë mori prej Karlit I Anzhu „''castrum Canine, Caninian et Avelloman cum archondiis''“. De Baligny ndejti vetëm për një vit pasi mori disa vende në krahinën e Beratit dhe Bazilikatës në Itali në këmbim të Kaninës dhe Vlorës.<ref name=":1">{{Cite book|title=Serbët dhe shqiptarët|last=Shuflaj|first=Milan|authorlink=Milan Šufflay|publisher=Toena|year=2004|origyear=1925|isbn=99927-1-854-4|location=Tiranë|pages=48-49|trans_title=Srbi i Arbanasi|translator=Hasan Çipuri}}</ref> Nga viti 1315 deri në vitin 1320 u pushtua sërish prej bizantinëve dhe pushtetar i saj qe ''sevastokrator'' Dhimitër Ganza'','' të cilin e pasoi i biri, Nikolla. Më 1345 qyteti ra në sundimin serb, edhe vëllai i mbretit Aleksandër të Bullgarisë, Johan Azen Komneni, arriti të futej në Vlorë.<ref name="Vlora562" /> Më 1357 Këshilli i Lartë i Senatit të [[Republika e Venedikut|Venedikut]] i lejonte qytetarët e vet të zgjidheshin për kryetarë e nëpunës (''pro rectoribus et officialibus'') në Vlorë dhe vende të tjera të despotatit (''locus Avalone et alia loca despotatus'').<ref>Shuflaj 2004, p. 57.</ref> Më 1372 Johan Azen Komnenin e dëbojnë Balshajt dhe [[Muzakajt]].<ref name="Vlora562" />

Kaloi në [[Shekulli XIV|shek. XIV]] nën sundimin e [[Balshajt|Balshajve]], por pas vdekjes së [[Balsha II|Balshës II]] më 1385 në [[Beteja e Savrës|betejën e Savrës]], nuk mund ta mbanin më.<ref>Shuflaj 2004, p. 164.</ref> Pas vdekjes së Balshës, vendin e pasoi e veja, Komita Muzaka-Komnena, e bija e despotit të Beratit dhe Vlorës.<ref name=":0">{{Cite book|title=[[Zeta dhe Dinastia e Balshajve]]|last=Gelchich|first=Giuseppe|authorlink=Giuseppe Gelcich|publisher=55|year=2009|origyear=1899|isbn=9789994356539|location=Tiranë|pages=147|trans_title=La Zedda e La Dinastia dei Balšidi|ref147ref=harv|translator=Laura Leka}}</ref> Ishte e dëgjuar për punimin e hekurit, të shpatave, të mëndafshit, për nxjerrjen e kripës etj.{{Cn}}