Mesi aritmetik: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
vNo edit summary
Rreshti 1:
'''Mesi aritmetik''' ose '''mesatarja''' në [[matematikë]] dhe [[statistikë]] është shuma e një grupi numrash të ndarë me një numër të caktuar numrash në grup. Një koleksion shpesh është grupim i rezultateve të një eksperimenti, ose grupim i rezultateve të anketës. Shprehja "mesi aritmetik (mesatare aritmetike)" preferohet në disa kontekste në matematikë dhe statistikë sepse ndihmon për ta dalluar atë nga terma të tjerë të ngjashëm, siç janë mesatarja gjeometrike dhe mesatarja harmonike. <ref>{{Cite book|title=Statistika elementare|last=Bekteshi|first=Bektesh|publisher=Libri shkollor|year=2006|isbn=9951-07-406-5|location=Prishtinë|page=122 - 128}}</ref> <ref>{{cite book |last = Jacobs|first = Harold R.|title = Mathematics: A Human Endeavor|edition = Third|year = 1994|publisher = W. H. Freeman|page = 547|isbn = 0-7167-2426-X}}</ref>
 
Më tutje, mesi aritmetik është një term nga [[statistika|statistikor]], i llogaritur për një grup numrash si koeficient i shumës së anëtarëve (elementeve) dhe numrit të anëtarëve të grupit, në shënimin matematikor:
:<math>\bar{x}={x_1+\cdots+x_n \over n}.</math>
 
Rreshti 10:
Në një përdorim më pak të kuptueshëm, çdo grup vlerash që formojnë një varg aritmetik midis dy numrave x dhe y mund të quhet një "mesatare aritmetike midis x dhe y ". <ref>{{cite book|last = Foerster|first = Paul A.|title = Algebra and Trigonometry: Functions and Applications, Teacher's Edition|edition = Classics|year = 2006|publisher = Prentice Hall|location = Upper Saddle River, NJ|page = [https://archive.org/details/algebratrigonome00paul_0/page/573 573]|url = https://archive.org/details/algebratrigonome00paul_0/page/573|isbn = 0-13-165711-9}}</ref>
=== Përkufizimi ===
Mesi aritmetik (mesatarja) është masamasë e cila në praktikë përdoret më shpesh nga të gjitha tendencat tjera qendrore. Ndryshe quhet mesatare. Mesi aritmetik përfitohet duke ndarë shumën e vlerave të karakteristikës së vëzhguar me numrin e tyre. Mesi aritmetik, si vlerë mesatare e karakteristikave të të gjitha njësive të një grupi, kompenson ndryshimet absolute midis të dhënave të serisë së vëzhguar. AjoAi ka të gjitha karakteristikat e nevojshme që karakterizojnë masat e tendencës qendrore, si dhe karakteristika shtesë që janë domethënëse për zbatimin e tij. Mund të paraqitet në mënyrë simbolike kështu:
X = (∑X) / N ku ∑X është shuma e vlerave të të gjitha vëzhgimeve, dhe N është numri i përgjithshëm i vëzhgimeve.
Për shembull, duke supozuar një pagë mujore (në € - euro ) të 10 punonjësve të një ndërmarrjes: 2500, 2700, 2400, 2300, 2550, 2650, 2750, 2450, 2600, 2400. Nëse llogaritet mesi aritmetik, atëherë del se:
 
<math>\bar{x}</math> = 2500+ 2700+ 2400+ 2300+ 2550+ 2650+ 2750+ 2450+ 2600+ 2400
Rreshti 22:
: <math>A=\frac{1}{n}\sum_{i=1}^{n} a_i</math>.
 
Nëse grupi i të dhënave është një popullacion statistikor (p.sh. ai përbëhet nga çdo vëzhgim i mundshëm dhe jo vetëm një nënshtrimvëzhgim i tyre), atëherë mesatarja e atij popullacioni quhet mesatarjamesatare e popullacionit. Nëse grupi i të dhënave është një kampion statistikor (një nëndegë e popullacionit), atëherë rezultati statistikor i kësaj llogaritje quhet mesatarja e mostrës.
 
Mesi aritmetik i një ndryshoreje tregohet shpesh nga një rresht më lart, siç është tek <math>\bar{x}</math> (lexo "x mbingarkesë"), e që është mesi <math>n</math> me vlera <math>x_1,x_2,\ldots,x_n</math>.<ref name="JM">{{cite book|last = Medhi|first = Jyotiprasad|title = Statistical Methods: An Introductory Text|url = http://books.google.com/?id=bRUwgf_q5RsC|year = 1992|publisher = New Age International|isbn = 9788122404197|pages = 53–58}}</ref>
Rreshti 29:
* [[Modi]]
* [[Mediana (statistikë)|Mediana]]
* [[Mostra]]
* [[Statistika]]
* [[Popullacioni (statistikë)|Popullacioni]]
 
== Referimet ==