Shqipëria Osmane: Dallime mes rishikimesh

'''Shqipëria nën sundimin osman''' përfshinë qirjen[[Shqipëria|Shqipërinë]] gjatë periudhës mes viteve 1384 dhe 1912, në të cilën ajo ishte pjesërisht ose plotësisht pjesë e [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]]. Sundimi osman në Shqipëri filloi pas [[Beteja e Savrës|Betejës së Savrës]] në vitin 1384, kur shumica e prijësve vendas ranë vasalitetin osman. Osmanët ngritën garnizonet e tyre nëpër Shqipërinë jugore deri në vitin 1415 dhe themeluan një jurisdiksion zyrtar mbi shumicën e Shqipërisë deri në vitin 1431. Disa rajone shqiptare u pavarësuan mes viteve 1443 dhe 1479, si pasojë e kryengritjeve të drejtuara nga [[Skënderbeu]]. Qytetet e fundit që ranë nën sundimin osman ishin [[Shkodra]] (viti 1479) dhe [[Durrësi]] (viti 1501). Territori i sotëm i [[Shqipëria|Republikës së Shqipërisë]] mbeti pjesë e [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] deri në vitin 1912, kur Shqipëria shpalli [[Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë|pavarësinë]].

Ndërkaq osmanët ishin përpjekur për zgjerimin e pushtimeve të tyre në Shqipërinë Qendrore. Qysh në vitin 1385 ata u kishin pushtuarmarrë Muzakajve qytetin e rëndësishëm të Kosturit, kurse rreth vitit 1394 eu poshtuanmorën [[Gropajt|Gropajve]] Ohrin, të cilin nuk e mbajtën dot për një kohë të gjatë. Ky qytet buzë liqenit kishte fortesë të fuqishme dhe një pozicion shumë të favorshëm për kontrollin e peshkimit në liqen e në dajlanet e shumta të lumit Drin në Strugë, ku tregtohej me shumicë peshku i thatë që përgatitej aty. Për zotërimin e rajonit të liqenit dhe dobësimin e pranisë së fisnikëve shqiptarë aty, osmanët vendosën pushtiminadministratën e tyre në Ohër dhe rrënuan tri kështjellat e tjera, të Strugës, të Pogradecit e të Starovës, që ishin në roje të liqenit dhe të rrugëve që gjendeshin pranë tij.

Në kushtet e mungesës së një kishe kombëtare shqiptare, që do të ndikonte shumë në ruajtjen e unitetit fetar te shqiptarët, dhe me presionin masiv osman një pjesë e konsiderueshme e fisnikërisë dhe e shtresave të tjera, që jetonin në Shkup, Manastir dhe në qytete të tjera të viseve lindore, filluan të islamizohenpërqafonin masivisht islamizmin. Që në fund të viteve 60 të shek. XV mbi 60% e banorëve të Shkupit e të Manastirit ishin myslimanë. Kurse te sllavët, që kishin kishën e tyre kombëtare, nuk u përhap procesi i islamizimit. Në regjistrat kadastralë osmanë të shek. XV thuajse asnjë spahi nuk ka të shënuar cilësimin se është serb apo sllav, ndryshe nga shumë të tjerë që mbajnë mbiemrin Shqiptari (Arnauti).

MeKonvertimi konvertiminnë islamizëm i shqiptarëve i shkëputi shumë prej tyre nga ndikimi i kishave ortodokse sllave e greke (që liturgjinë e mbanin në islamgjuhën banorëvesllave dhe greke), duke ndërprerë kështu vrullin e procesit shekullor të shkëputisllavizimit e të greqizimit të shqiptarëve. Gjithashtu islamizimi u dha mundësiamundësi shqiptarëve që të integroheshin në jetën e Perandorisë Osmane dhe të ngritinruanin, deri në një farë mase, pozitat e tyre ekonomike e politike.

Kur pushtimi osman e bëri të pamundur lulëzimin e kulturës humaniste në vend,ajo pjesë e inteligjenicies shqiptare që ishte formuar nën ndikimin e kësaj lëvizjeje,emigroi jashtë vendit dhe zhvilloi veprimtarinë e saj në viset e huaja ku u vendos kryesisht përtej Adriatikut.Prej saj u shquan figrua që bënë emër në botën humaniste,si Marin Barleci ,historian i parë i madh shqiptar,autor I veprës së njohur “Historia de vita et gestis Scanderbegi epirotarum principis” (Historia e jetës dhe e bëmave të Skëndërbeut,princit të Epirotëve),botuar në Romë midis viteve 1508-1510,e cila u përkthye në shumë gjuhë të botës .Ne gjysmen e dyte te shek 56 p .sh alltia nen bel fakk off