Energjia: Dallime mes rishikimesh

4.596 bytes added ,  4 vjet më parë
Shendrimet e energjise
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
Shendrimet e energjise
Rreshti 26:
*'''Energjia berthamore''' Energjia berthamore eshte energjia qe marrim nga ndarja e berthames te nje atomi.
*'''Energjia termike''' Energjia termike eshte energjia qe ka nje trup per shkak te temperatures.
{{Kryesor|Energjia potenciale}} SHNDËRRIMET ENERGJISE.
{{Kryesor|Energjia potenciale}} Është trajtë e energjisë mekanike e kushtëzuar prej pozitës reciproke të trupave ose të molekulave të njëjtit tip. Energji potenciale kanë trupat të cilët janë të aftë të kryejnë punë për shkak të pozitës, p.sh. Teli i lakuar, tjegullat në kulm, librat në rafte etj.
==== Shndërrimi i energjisë ====
Energjia nuk mund të krijohet t apo shkatërrohet. Kjo do të thotë se sasia e energjisë në Gjithësi është gjithnjë e njëjtë. Sa herë që ndodh ndonjë gjë, energjia thjesht shndërrohet në një formë tjetër. Kjo gjë ndodh, për shembull, kur bimët përdorin energji nga drita e diellit për të krijuar ushqim, që pastaj e hanë kafshët.
 
Energjia në fizike, është aftësia e ndërveprimit të një sistemi me një tjetër. Energjia ka të bëjë edhe me fuqine e kërkuar për të lëvizur apo zhvendosur një peshë në një largësi të caktuar. Sa më e rëndë të jetë pesha ose sa më e gjatë largësia, aq më shumë energji nevojitet.
Shndërrime të energjisë ka kudo në jetën tonë. Marrim një makinë me rrota dhe e lidhim me një trup me një rrotull te palëvizshme. Trupi i varur ka një lloj lartësie nga toka. Kjo i jep atij energji potenciale ose të lartësisë. Kur ne do ta lëshojmë trupin energjia e tij e lartësisë do te shndërrohet ne energjinë e lëvizjes se karrocës me rrota. Ka shume forma energjie. Disa prej llojeve te energjisë janë energjia mekanike, e lartësisë, e lëvizjes, energjia kimike, e ushqimit qe përcillet ne muskuj, energjia bërthamore qe përdoret për energjinë elektrike, energjia termike kur molekulat dhe atomet ne lëvizje çlirojnë nxehtësi. Dielli është një burim energjie termike dhe dritore.
 
Ka shumë lloje energjish: energji kimike nga fosilet djegëse,energji elektrike nga shfrytëzimi i fuqisë se ujit, energji diellore, energjia e erës, energji termale, dhe energji bërthamore.
== Ligji i ruajtjes së energjisë ==
 
==== Shndërrimi i energjisë ====.
 
Energjia nuk mund të krijohet t apo shkatërrohet. Kjo do të thotë se sasia e energjisë në Gjithësi është gjithnjë e njëjtë. Sa herë që ndodh ndonjë gjë, energjia thjesht shndërrohet në një formë tjetër. Kjo gjë ndodh, për shembull, kur bimët përdorin energji nga drita e diellit për të krijuar ushqim, që pastaj e hanë kafshët.
 
Shndërrime të energjisë ka kudo në jetën tonë. Marrim një makinë me rrota dhe e lidhim me një trup me një rrotull te palëvizshme. Trupi i varur ka një lloj lartësie nga toka. Kjo i jep atij energji potenciale ose të lartësisë. Kur ne do ta lëshojmë trupin energjia e tij e lartësisë do te shndërrohet ne energjinë e lëvizjes se karrocës me rrota. Ka shume forma energjie. Disa prej llojeve te energjisë janë energjia mekanike, e lartësisë, e lëvizjes, energjia kimike, e ushqimit qe përcillet ne muskuj, energjia bërthamore qe përdoret për energjinë elektrike, energjia termike kur molekulat dhe atomet ne lëvizje çlirojnë nxehtësi. Dielli është një burim energjie termike dhe dritore.
 
2. SHNDËRRIMI I NJË LLOJI ENERGJIE NË TJETRËN
 
Shndërrimi i një lloji të energjisë në tjetrën (më të përshtatshëm për përdorim) shpesh mund të realizohet në pajisjet, të cilat në jetën tonë të përditshme quhen motorë. Që një motor të jetë i përdorshëm dhe i dobishëm, duhet që ky shndërrim i një lloji të energjisë në tjetrën të kryhet automatikisht, në mënyrë të sigurt dhe ekonomike. Në bazë të kësaj mund të përfundohet: me termin motor në përgjithësi nënkuptojmë pajisjet, të cilat janë në gjendje automatikisht, në mënyrë të sigurt dhe ekonomike të bëjnë shndërrimin e një lloji të energjisë (që e kemi në dispozitë), në formë më të përshtatshme për shfrytëzim.
 
Varësisht nga forma fillestare e energjisë, që i vihet motorit në dispozitë, do të njohim disa lloje të motorëve; p.sh.
 
motorët hidraulike, elektromotorët, motorët me ajër, motorët termikë etj.
 

Një lëmi të segmentit të jetës së njerëzve bashkëkohorë paraqesin motorët termikë. Për 
ndryshim nga motorët tjerë, ata energjinë termike që e kanë në dispozitë e shndërrojnë më së shpeshti në energji mekanike. 
Transformimi i energjisë te motorët termikë nuk kryhet në mënyrë direkt. Energjia termike e fituar me djegie, nga energjia kimike të njërës prej lëndës djegëse që është në dispozitë, ose si pasojë e proceseve termonukleare në reaktorët bërthamorë, bartet dhe shndërrohet në energjinë potenciale të materies punuese (të gazit ose avullit) që pastaj të bëhet shndërrimi i saj nëpërmjet zgjerimit adekuat të materies punuese në punë (energji) mekanike të dobishme. Duke shikuar në tërësi vet sistemin e ndërlikuar të shndërrimit të energjisë në motorë, ne princip mund të ndahet në dy faza: 
o–e para, në të cilën do të kryhet shndërrimi i energjisë kimike në atë termike, e pastaj të energjisë termike në energjinë potenciale të materies punuese, dhe 
o–të dytën, në të cilën energjia potenciale shndërrohet në punë mekanike të dobishme. 
Fazën e parë, shndërrimin e energjisë kimike që e përmban lënda djegëse, nëpërmjet djegies në energji potenciale, që shprehet me temperaturë dhe shtypje të rritur të materies punuese, mund të realizohet ose jashtë ose në brendësi të motorit. Në bazë të kësaj ekzistojnë dy lloje të motorëve termikë: 

 
motorët me djegie të jashtme, dhe motorët me djegie të brendshme.
 
Te motorët me djegie të jashtme nxehtësia e fituar në pajisjen e veçantë (kalldai) me djegien e lëndës djegëse në furrë ose me reaksionet termonukleare (në reaktorët bërthamorë lirohet energjia latente e lëndës djegëse në proceset termofizike të fuzionit ose të fizisë së atomeve) i jepet ndonjë lloji të materies punuese (ajrit. ujit, zhivës), e ai pastaj i mbushur me energji, në motorin përkatës, në të cilin energjinë potenciale të materies punuese e shndërron në punë të dobishme mekanike.
 
Ndërsa, te motorët me djegie te brendshme energjia termike e nevojshme për të dhënë punë mekanike prodhohet nga vetë motori ne organet e tij te punës, si rezultat i djegies se lëndës djegëse që paraqet shndërrimin e energjisë kimike në nxehtësi (energji termike) me prezencë te ajrit. Këta motor vetëm një pjesë të kësaj energjie e shndërrojnë në punë mekanike.
 
FORMAT E SHNDËRRIMIT TE ENERGJISE:
 
Dy format e shnderrimit te energjise jane puna dhe nxehtesia.
 
-Puna A vlereson shnderrimin e energjise makroskopike te nje sistemi ne energji
 
makroskopike te nje sistemi tjeter dhe anasjelltas.
 
-Nxehtesia Q vlereson shnderrimin e energjise makroskopike po ne energji mikrskopike ,
 
sikurse rasti i shkembimit te energjise termike midis dy trupave me temperatura te
 
ndryshme ne kontakt termik.
 
Ndryshimi i energjise se nje sistemi eshte i barabarte me minus ndryshimin e energjise se
 
sistemeve te tjera qe bashkeveprojne me kete sistem.
 
Qellimi kryesor i lidhur me shnderrimet energjitike eshte shnderrimi i energjise
 
mikroskopike ne energji makroskopike ose shnderrimi i energjise ne pune.
 
Ligji i pare i Termodinamikes eshte: Nxehtesia qe merr nje sistem shnderrohet ne
 
energji te brendshme te sistemit dhe ne pune qe sistemi kryen ndaj trupave jashte
 
tij : Q = U2-U1+A
 
==== Ligji i ruajtjes së energjisë ====
Ligji i ruajtjes se energjisë thotë qe : Energjia as nuk mund të krijohet as nuk shkatërrohet, por mund të transformohet nga një formë në një tjetër.
Shpejtësia e ndryshimit të energjisë (e brendshme dhe mekanike) të nje vëllimi material është e barabartë me fuqinë e forcave të jashtme masore dhe sipërfaqësore si dhe me shpejtësinë e prurjes ose të largimit të nxehtësisë së atij vëllimi.
Anonymous user