Edukimi dhe arsimi në Islam: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
Faqe e re: thumb|[[Universiteti Al-Karavijin në Fes, Maroko]] '''Edukimi dhe arsimi në islam''' k...
 
Rreshti 12:
Për shekujt e parë të Islamit, mjediset arsimore ishin tërësisht joformale, por duke filluar në shekujt XI dhe XII, elitat qeverisëse filluan të themelojnë institucione të arsimit të lartë fetar të njohur si medrese në përpjekje për të siguruar mbështetjen dhe bashkëpunim edhe të ulemave. Medresetë së shpejti u shumuan në të gjithë botën islamike, gjë që ndihmoi në përhapjen e mësimit islam përtej qendrave urbane dhe bashkimin e bashkësive të ndryshme islamike në një projekt të përbashkët kulturor.<ref name=berkey-ed/> Megjithatë, mësimi mbeti i përqendruar në marrëdhëniet individuale midis nxënësve ose studentëve dhe mësuesit e tyre. Vërtetimi zyrtar i arritjes arsimore, diploma ose ixhaza (ijaza), më shpesh jepej nga një studiues i veçantë sesa nga institucioni, duke e futur mbajtësin e saj brenda një gjenealogjie studiuesish, që ishte e vetmja hierarki e njohur në sistemin arsimor.<ref name=berkey-ed/> Ndërsa studimet zyrtare në medrese ishin të hapura vetëm për burra, gratë e familjeve të shquara urbane zakonisht ishin arsimuar në ambiente private dhe shumë prej tyre morën dhe më vonë lëshuan ixhaze në studime të haditheve, kaligrafisë dhe recitimit të poezisë. Gratë punuese mësoni edhe tekste fetare dhe aftësi praktike kryesisht nga njëra-tjetra, megjithëse kishte raste kur ato kishin mësuar së bashku me burra në mejtepe dhe shtëpi private.<ref name=lapidus-210/> <ref name="JB"/>
 
Medresetë iu kushtuan kryesisht studimit të ligjit, por ato gjithashtu ofruan lëndë të tjera të tilla si teologji, mjekësi dhe matematikë. <ref name=lapidus217>{{Cite book| last = Lapidus | first = Ira M. | authorlink=Ira M. Lapidus | title = A History of Islamic Societies | publisher = Cambridge University Press (Kindle edition) | year = 2014| isbn=978-0-521-51430-9 | page=217}}</ref><ref>{{cite book|ref=harv|first=Wael B.|last=Hallaq|authorlink = Wael Hallaq|title=An Introduction to Islamic Law |year=2009|publisher=Cambridge University Press|page=50}}</ref> Kompleksi i medresesë zakonisht përbëhej nga një xhami, konvikti dhe një bibliotekë. Ajo mirëmbahej nga një vakëf (dhuratë bamirëse), e cila paguante rrogat e profesorëve, stipendiatë e studentëve duke mbuluar edhe kostot e ndërtimit dhe mirëmbajtjes. Medreseve, për ndryshim nga një kolegj modern, i mungonte një kurrikulë e standardizuar ose sistemi i institucionalizuar i çertifikimit.
 
Myslimanët dalluan disiplinat e trashëguara nga qytetërimet para-islamike, të tilla si filozofia dhe mjekësia, të cilat i quanin "shkencat e të lashtëve" ose "shkencat racionale", nga shkencat fetare islame. <ref name=berkey-ed/> Shkencat e tipit të dikurshëm lulëzuan për disa shekuj, dhe transmetimi i tyre formoi një pjesë të kornizës edukative në Islamin klasik dhe mesjetar. Në disa raste, ato u mbështetën nga institucione të tilla si Shtëpia e Urtësisë në Bagdad, por më shpesh ato transmetoheshin në mënyrë joformale nga mësuesi te studenti.<ref name=berkey-ed/>
 
Ndër institucionet e para dhe më të hershme të arsimit të lartë në botën islame konsiderohen [[Universiteti Ez-Zitouna]] themeluar rreth vitit 737 në Tunizi, ndërsa, [[Universiteti Al-Karavijin]], i themeluar në vitin 859 , është renditur në [[Rekordet Botërore Guinness|Librin e Rekordeve Botërore Guinness]]<ref>''The Guinness Book Of Records'', Published 1998, {{ISBN|0-553-57895-2}}, p. 242</ref> <ref>[http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/3000/oldest-university Oldest University]</ref> ashtu edhe nga [[UNESCO]] <ref>{{cite web|title=Medina of Fez|url=https://whc.unesco.org/en/list/170|website=UNESCO World Heritage Centre|publisher=UNESCO|accessdate=7 April 2016}}</ref> <ref name="UNESCO">{{cite web |url=https://whc.unesco.org/en/list/170/ |title=Medina of Fez |author= |date= |website= |publisher= UNESCO |accessdate=31 July 2012}}</ref> <ref name=":6">{{Cite book|title=Fès: Joyau de la civilisation islamique|last=Gaudio|first=Attilio|publisher=Les Presse de l'UNESCO: Nouvelles Éditions Latines|year=1982|isbn=2723301591|location=Paris|pages=}}</ref> si universiteti më i vjetër në botë për dhënien e diplomave në mënyrë të pandërprerë që nga themelimi i tij e deri më sot. <ref>{{Cite news|url=https://theculturetrip.com/europe/italy/articles/the-12-oldest-universities-in-the-world/|title=The 13 Oldest Universities In The World|last=Seelinger|first=Lani|work=Culture Trip|access-date=2017-05-30|language=en-US}}</ref> <ref name="Najm">Joseph, S, and Najmabadi, A. '' Encyclopedia of Women & Islamic Cultures: Economics, education, mobility, and space''. Brill, 2003, p. 314.</ref> <ref name="founding">{{cite book |last=Esposito |first=John |authorlink=John L. Esposito |editor= |others= |title=The Oxford Dictionary of Islam |origyear= |month= |edition= |series= |year=2003 |publisher=Oxford University Press |location= |language= |isbn=978-0-1951-2559-7 |oclc= |doi= |id= |chapter= |url= |quote=|page=328 }}</ref> [[Universiteti Al-Azhar]] ishte një tjetër universitet i hershëm (medrese). Medreseja është një nga reliket e kalifatit Fatimid. Fatimidët gjurmuan prejardhjen e tyre tek e bija e Muhamedit Fatimah dhe e emëruan institucionin duke përdorur një variant të titullit të saj të nderit Al-Zahra (shkëlqyes).<ref>Halm, Heinz. The [[Fatimids]] and their Traditions of Learning. London: The Institute of Ismaili Studies and I.B. Tauris. 1997.</ref> Mësimi i organizuar në Xhaminë Al-Azhar filloi në vitin 978.<ref>{{cite encyclopedia|author=Donald Malcolm Reid|title=Al-Azhar|encyclopedia=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|editor=John L. Esposito|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|year=2009|doi=10.1093/acref/9780195305135.001.0001|isbn=978-0-19-530513-5}}</ref>
 
== Mbi edukimin dhe arsimin ==