|
Në [[Mitologjia Greke|mitologjinë greke]], '''Lufta e Trojës''' u përqendrua kundër qytetit të [[Troja|Trojës]] nga Akeanët pasi [[Paridi]] i Trojës mori [[Helena e Trojës|Helen]]ën nga burri i saj [[Menelau]], mbreti i [[Spartës]]. Lufta është një nga ngjarjet më të rëndësishme në mitologjinë greke dhe është transmetuar nëpër shumë vepra të [[letersia greke|letërsisë greke]], më së shumti përmes [[Homeri]]t<nowiki/>s' ''[[Iliada|Iliad]]''. Në ''Iliad'' lidhet katër ditë në vitin e dhjetë të dekadës-gjatë rrethimit të Trojës; ''Odisea'' përshkruan udhëtimin për në shtëpi të [[Odiseja|Odiseu]]t, një nga heronjtë e luftës. Pjesët e tjera të luftës janë përshkruar në një cikël e poemave epike, të cilat kanë mbijetuar përmes fragmenteve. Episode nga lufta solli material për [[Tragjedia antike greke|tragjedinë greke]] dhe për vepra të tjera të letërsisë greke, si dhe për poetët [[Roma e Lashtë|romakë]] [[Vergili]] dhe Ovidi.
Lufta origjinën nga një sherr mes perëndesha [[Atena|Athena]], [[Hera]], dhe [[Afërdita|Afërditë]], pas Eris, hyjnesha e grindjes dhe të përçarjes, u dha atyre një golden apple, i njohur ndonjëherë si Mollë Sherri, të shënuar "për më të drejtë". [[Zeusi]]t i dërguar nga perëndesha të Parisit, të cilët kanë gjykuar se Afërditë, si "më të drejtë", duhet të pranojnë apple. Në këmbim, Afërditë bërë Helen, më të bukur prej të gjitha grave dhe gruaja e Menelaus, bie në dashuri me të Parisit, i cili e mori atë për të Trojës. [[Agamemnoni]]t, mbretit të [[Mikena|Mycenae]] dhe vëllai i Helen burrin e Menelaus, të udhëhequr një ekspeditë të Achaean trupave të Trojës dhe i rrethuar qytetin për gati dhjetë vjet, për shkak të Parisit' fyerje. Pas vdekjes së shumë heronj, duke përfshirë Achaeans [[Akili]]t dhe [[Ajanti|Ajax]], dhe Trojans [[Hektori|Hector]] dhe Parisit, qyteti ra në hile e Kalë Trojan. E Achaeans therrja e Trojans (përveç disa grave dhe fëmijëve të cilët ata mbahen ose shiten si skllevër) dhe përdhosur tempujt, duke fituar perënditë zemërimi. Disa të Achaeans u kthyen të sigurt në shtëpitë e tyre dhe shumë të themeluar kolonitë në brigjet e largët. E [[Roma e lashtë|Romakët]] më vonë gjurmuar origjinën e tyre të [[Enea|Aeneas]], një nga Trojans, që ishte thënë të kenë çuar të mbijetuar Trojans për të ditëve moderne [[Italia|në Itali]].
Në moshat më vonë [[dramaturg]]ë, [[Lista e historianëve|historianë]]<nowiki/>dhe intelektualë të tjerë do të krijojnë vepra të frymëzuar nga Luftës së Trojës. Tre të madhe tragedians të [[Athina|Athinës]], [[Eskili|Aeschylus]], [[Sofokliu]]<nowiki/>dhe [[Euripidi]], shkroi shumë drama që tregojnë episode nga Luftës së Trojës. Mes Roman shkrimtarët më e rëndësishme është 1 shekullin poeti [[Vergili|Virgil]]. Në Librin 2 të ''[[Eneida|Aeneid]]'', [[Enea|Aeneas]] rrëfen trastën e Trojës; ky seksion i poezisë është menduar të mbështetet në materialet nga Ciklike Epike ''Iliou Persis''.{{Citim i duhur}}
== Legjenda ==
Këto përmbledhje e Luftës së Trojës ndjek rendin e ngjarjeve të dhënë në Proclus' përmbledhje, së bashku me ''Iliad'', ''Odisea'', dhe ''Aeneid'', të plotësuar me të dhënat e nxjerra nga autorë të tjerë.
=== Origjina e luftës ===
==== Plani i Zeusit ====
Sipas mitologjisë greke, [[Zeusi]]t ishte bërë mbret i perëndive nga rrëzimin e tij, babai i Cronus; Cronus në radhën e kishte përmbysur të atit të tij, Urani. Zeusit nuk ishte besnik ndaj gruas së tij dhe motra [[Hera]], dhe kishte shumë marrëdhënie nga e cila shumë fëmijë të lindur. Që prej Zeusit besonin se kishte shumë njerëz populating tokë, ai parashikuar Momus<ref>Scholium on Homer A.5.</ref> ose Themis,<ref>Plato, ''Republic'' 2,379e.</ref> i cili ishte për të përdorur Luftës së Trojës, si një mjet për të depopulate Tokë, e sidomos të tij demigod pasardhës.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.1, Hesiod Fragment 204,95ff.</ref>
==== Gjykimi i Paris ====
[[Skeda:Enrique_Simonet_-_El_Juicio_de_Paris_-_1904.jpg|parapamje|''Gjykimi i Parisit'' (1904) nga Enrique Simonet]]
Zeusit i erdhën për të mësuar ose nga Themis<ref>Apollonius Rhodius 4.757.</ref> ose [[Prometeu]], pas [[Herakliu|Heracles]] kishte liruar nga [[Kaukazi (regjion)|Kaukazi]],<ref>Aeschylus, ''Prometheus Bound'' 767.</ref> , që, si i ati i tij Cronus, një nga bijtë e tij do të përmbysur atë. Një tjetër profeci, deklaroi se një bir i detit-nimfë Thetis, me të cilin Zeusit ra në dashuri pas duke i ngulur sytë mbi saj në oqeanet jashtë greke të bregdetit, do të bëhet më i madh se ati i tij.<ref>Scholiast on Homer’s ''Iliad''; Hyginus, ''Fabulae'' 54; Ovid, ''Metamorphoses'' 11.217.</ref> Ndoshta për një ose të dyja këto arsye,<ref>Apollodorus, ''Library'' 3.168.</ref> Thetis ishte betrothed për një të moshuar mbret njerëzor, Peleus biri i Aiakos, ose mbi Zeusit' urdhër,<ref>Pindar, ''Nemean'' 5 ep2; Pindar, ''Isthmian'' 8 str3–str5.</ref> ose sepse ajo dëshironte që të ju lutemi të Hera, i cili kishte ngritur saj.<ref>Hesiod, ''Catalogue of Women'' fr. 57; ''Cypria'' fr. 4.</ref>
Të gjitha perënditë u ftuan për të Peleus dhe Thetis' e dasmës dhe të sjellë shumë dhurata,<ref>Photius, ''Myrobiblion'' 190.</ref> , përveç Eris (perëndeshë e mosmarrëveshjeve), i cili u ndal në derë nga [[Hermesi|Hermes]], për Zeusit' e rendit.<ref>P.Oxy. 56, 3829 (L. Koppel, 1989)</ref> Fyer, ajo hodhi nga dera dhuratën e vet:<ref name="Hyginus, Fabulae 92">Hyginus, ''Fabulae'' 92.</ref> një golden apple (το μήλον της έριδος) në të cilën ishte gdhendur fjala καλλίστῃ ''Kallistēi'' ("më të drejtë").<ref>Apollodorus ''Epitome'' E.3.2</ref> apple ishte pretenduar nga [[Hera]], [[Atena|Athena]], dhe [[Afërdita|Afërditë]]. Ata grindur me hidhërim mbi atë, dhe asnjë perëndi të tjera do të sipërmarrje një mendim të favorizuar një, për shkak të frikës për të fituar armiqësia e dy të tjerëve. Përfundimisht, Zeusit urdhëruar [[Hermesi|Hermes]] për të udhëhequr tri perëndesha të Parisit, princ i [[Troja|Trojës]], i cili, në dijeni për paraardhësit e tij, ishte duke u ngritur si një bari në Malin Ida,<ref>Pausanias, 15.9.5.</ref> për shkak të një [[Profecia|profecinë]] se ai do të jetë rënia e Trojës.<ref>Euripides ''Andromache'' 298; Div. i. 21; Apollodorus, ''Library'' 3.12.5.</ref> Pas larjes në pranverë të Ida, perëndesha iu shfaq lakuriq, ose për hir të fituar apo në Paris' kërkesës. Paris ishte në gjendje të gjykojë mes tyre, kështu që perëndesha drejtuar për ryshfet. Athena ofruar Paris dituri, shkathtësi në betejë, dhe aftësitë më të madhe të luftëtarëve; Hera e ofroi pushtetin politik, dhe kontrollin e të gjitha të [[Anadollia|Azisë]]; dhe Afërditë ofruar atij dashurinë për gruan më të bukur në botë, [[Helena e Trojës|Helen e Sparta]]. Paris dha apple për të Afërditë, dhe, pas disa aventurave, u kthye për të Trojës, ku ai ishte i njohur nga e tij të familjes mbretërore.
[[Skeda:Hydria_Achilles_weapons_Louvre_E869.jpg|majtas|parapamje|Thetis jep djalin e saj Akilit armëve të falsifikuara nga Hephaestus (detaje të Papafingo zi-figura hydria, 575-550 BC)]]
Peleus dhe Thetis lindi një djalë, të cilin e kanë emëruar [[Akili]]t. Ajo ishte parathënë se ai do ose vdesin në pleqëri pas një të qetë të jetës, ose të vdisnin të rinj në një fushëbetejë dhe të fitojnë pavdekësinë me anë të poezisë.<ref>Homer Iliad I.410</ref> për më Tepër, kur Akilit ishte nëntë vjeç, Calchas kishte profetizuar se Troy nuk do të mund përsëri të rrëzohen pa ndihmën e tij.<ref name="Apollodorus, Library 3.13.8">Apollodorus, ''Library'' 3.13.8.</ref> Një numër të burimeve të kreditit Thetis me duke u përpjekur për të bërë Akilit të pavdekshëm, kur ai ishte një i mitur. Disa prej këtyre të shtetit që ajo e mbante mbi zjarr çdo natë për të djegur larg tij të vdekshme pjesë dhe rubbed atë me ambrosia gjatë ditës, por Peleus zbuluar veprimet e saj dhe ndaloi të saj.<ref>Apollonius Rhodius [http://www.sacred-texts.com/cla/argo/argo49.htm#4.865-884 4.869–879]; Apollodorus, ''Library'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Apollod.+3.13.6 3.13.6].</ref> Sipas disa versione të kësaj historie, Thetis tashmë e kishin vrarë disa djem në këtë mënyrë, dhe Peleus' veprim prandaj shpëtuar të birin e tij e jetës.<ref>Frazer on Apollodorus, ''Library'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Apollod.+3.13.6 3.13.6].</ref> burime të Tjera të shtetit që Thetis e larë Akilit në Styx, lumin që shkon drejt nëntokës, duke e bërë atë të paprekshëm kudo që ai ishte i prekur nga uji.<ref>Alluded to in Statius, ''Achilleid'' [http://www.thelatinlibrary.com/statius/achilleid1.shtml 1.269–270].</ref> për Shkak se ajo kishte mbajtur atë nga thembra, nuk ishte e zhytur gjatë banje dhe kështu thembra e mbetur të vdekshëm dhe të prekshme për plagosje (që këtej shprehja "thembrën e Akilit" për një izoluar dobësi). Ai u rrit të jetë më i madhi i të gjithë të vdekshëm luftëtarë. Pas Calchas të profetizonte, Thetis fshehur Akilit në [[Skyros]] në gjykatën e Mbretit Lycomedes, ku ai ishte i maskuar si një vajzë.<ref>Hyginus, ''Fabulae'' 96.</ref> Në një pikë kyç në luftë, ajo të ndihmon djalin e saj, duke siguruar armë hyjnisht të falsifikuara nga Hephaestus (shih më poshtë).
==== Elopement e Parisit dhe Helen ====
[[Skeda:Francesco_Primaticcio_003.jpg|parapamje|''Rrëmbimin e Helen'' (1530-39) nga Francesco Primaticcio, me Afërditë drejtues]]
Grua më të bukur në botë ishte Helen, një nga bijat e Tyndareus, Mbreti i Sparta. Nëna e saj ishte Leda, të cilët kanë qenë ose të dhunuara apo të joshur nga Zeusit në formën e një mjellmë.<ref>Apollodorus 3.10.7.</ref> Llogari të dallojnë mbi të cilat e Leda e katër fëmijëve, dy palë binjakë, u lindi nga Zeusit dhe që nga Tyndareus. Megjithatë, Helen është zakonisht përmenden si të Zeusit' bijën,<ref>Pausanias 1.33.1; Apollodorus, ''Library'' 3.10.7.</ref> dhe ndonjëherë Nemesis është kredituar si nëna e saj.<ref>Apollodorus, ''Library'' 3.10.5; Hyginus, ''Fabulae'' 77.</ref> Helen kishte [[Helena e Trojës|rezultatet e suitors]], dhe babai i saj nuk ishte e gatshme për të zgjedhur një nga frika e të tjerë do të hakmerret në mënyrë të dhunshme.
Më në fund, një nga suitors, [[Odiseja|Odiseu]] e [[Ithaka|të çonin drejt lumturisë]], propozoi një plan për të zgjidhur dilemën. Në këmbim për Tyndareus' mbështetjen e tij të përshtaten ndaj [[Penelopa|Penelope]],<ref>Apollodorus, ''Library'' 3.10.9.</ref> ai sugjeroi që Tyndareus të kërkojë të gjitha Helen është suitors të premtimin se ata do të mbrojnë martesa e Helen, pa marrë parasysh që ai i zgjodhi. E suitors i betuar i kërkohet betimi mbi të prera copa të një kali, edhe pse jo pa një sasi të caktuar të murmuritje.<ref>Pausanias 3.20.9.</ref>
Tyndareus zgjodhi Menelaus. Menelaus ishte një zgjedhje politike për të babait të saj pjesë. Ai kishte pasuri dhe pushtet. Ai kishte përulësi nuk e kërkuara për veten e saj, por në vend të tij dërgoi vëllait të tij, [[Agamemnoni]]t në emër të tij. Ai i kishte premtuar një Afërditë hecatomb, një sakrificë e 100 qetë, nëse ai nuk do të Helen, por të harruar në lidhje me atë dhe për të fituar të saj të zemërimit.<ref>Ptolemy Hephaestion, ''New History'' 4 (as summarized in Photius, ''Myriobiblon'' 190).</ref> Menelaus trashëguar Tyndareus' fronin e Sparta me Helen e tij si mbretëresha e saj, kur vëllezërit, [[Dioskurët|Pluhur dhe Pollux]], u bë perëndi,<ref>Pindar, ''Pythian'' 11 ep4; Apollodorus, ''Library'' 3.11.15.</ref> dhe kur Agamemnonit martuar Helen motrës së Clytemnestra dhe zuri përsëri fronin e Mycenae.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 2.15.</ref>
Paris, nën pretekstin e një të duhej të misionit diplomatik, shkoi për të Sparta për të marrë Helen dhe për të sjellë përsëri e saj të Trojës. Para Helen mund të kërkoni për të parë atë hyn në pallat, ajo u qëllua me një shigjetë nga Eros, i njohur ndryshe si Cupid, dhe ra në dashuri me Paris kur ajo e pa atë, siç është premtuar nga Afërditë. Menelaus kishte ikur në [[Kreta|Kretë]]<ref name="PC1">Proclus Chrestomathy 1</ref> për të varrosur të xhaxhait të tij, Crateus.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.3.</ref> [[Hera]], ende xheloz për gjykimin e Parisit, i ka dërguar një stuhi.<ref name="PC1"/> stuhia ka shkaktuar dashuruar për vendin në [[Egjipti|Egjipt]], ku perënditë zëvendësohet Helen me një ngjashmëri të saj të bërë nga retë, Nephele.<ref>Euripides, ''Helen'' 40.</ref> mitin e Helen duke u hapur është atribuar 6-të të shekullit BC Siciliane poeti Stesichorus. Për Homer e vërtetë Helen ishte në Trojës. Anija pastaj u ul në Sidon , para se të arrijë Trojës. Paris, të frikësuar e duke u kapur, qëndroi atje pak kohë dhe pastaj lundruan për të Trojës.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.4.</ref>
[[Skeda:Homeric_Greece-en.svg|parapamje|Harta e Homeric Greqi]]
Paris' rrëmbimin e Helen kishte disa precedentëve. Io është marrë nga [[Mikena|Mycenae]], [[Europa (mitologji)|Europa]] është marrë nga [[Fenikasit|Feniki]], Jason mori [[Medea]] nga Colchis,<ref>Herodotus, ''Histories'' 1.2.</ref> dhe Trojan princeshë Hesione ishte marrë nga [[Herakliu|Heracles]], i cili i dha asaj për të Telamon e [[Kulluri (Ishull)|Salamis]].<ref>Apollodorus, ''Library'' 3.12.7.</ref> Sipas [[Herodoti|Herodotus]], Paris ishte emboldened nga këta shembuj të vjedhin veten e tij me një grua nga Greqia, dhe pritet asnjë ndëshkime, që nuk ka qenë askush në raste të tjera.<ref>Herodotus, 1.3.1.</ref>
=== Grumbullimi i Achaean forcat e parë ekspeditë ===
Sipas Homer, Menelaus dhe aleati i tij, Odiseu, ka udhëtuar të Trojës, ku ata pa sukses kërkuar për të rimarrë Helen nga diplomatike do të thotë.<ref>Il. 3.205-6; 11.139</ref>
Menelaus pastaj pyeti Agamemnonit për të mbajtur betimin, i cili, si një nga Helen është suitors, ishte për të mbrojtur martesën e saj, pavarësisht nga të cilat suitor kishte qenë i zgjedhur. Agamemnonit u pajtuan dhe u dërgoi të dërguarit e për të gjithë Achaean mbretërit dhe princat që për të thirrur ata të zbatojnë zotimet e veta dhe të rimarrë Helen.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.6.</ref>
==== Odiseu dhe Akilit ====
[[Skeda:Mosaico-del-Oecus-de-Aquiles-1728x800_c.png|parapamje|Një skenë nga ''[[Iliada|Iliad]]'' ku [[Odiseja|Odiseu]] (Ulysses) zbulon [[Akili]]t , e veshur si një grua dhe i fshehur në mesin e princeshat në gjykata mbretërore e Skyros. E vonshme Romake mozaik nga La Olmeda, Spanjë, 4-5 shekuj AD]]
Që nga viti Menelaus e dasmës, [[Odiseja|Odiseu]] qe martuar me [[Penelopa|grua besnike]] dhe lindi një bir, Telemachus. Në mënyrë që të shmanget lufta, ai feigned çmenduri dhe të mbjellë arat e tij me kripë. Palamedes outwitted atë nga vendosja e tij të mitur e të birit në frontin e çan rrugën drejtë, dhe Odiseu u kthye mënjanë, të gatshëm për të vrarë të birin e tij, kështu zbulimin e tij mendje e shëndoshë dhe duke e detyruar atë që t'i bashkohen luftës.<ref name="PC1"/><ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.7.</ref>
Sipas Homer, megjithatë, Odiseu mbështetur ushtarake aventurë që nga fillimi, dhe udhëtuar në rajon me Pylos' mbreti, Nestor, për të rekrutuar forcat.<ref>Il.11.767-70, (lines rejected by Aristophanes and Aristarchus)</ref>
Në Skyros, [[Akili]]t kishte një aferë me e bija e mbretit Deidamia, duke rezultuar në një fëmijë, [[Neoptolemi|Neoptolemus]].<ref>Statius, ''Achilleid'' 1.25</ref> Odiseu, [[Ajanti|Telamonian Ajax]], dhe i Akilit' tutor Phoenix shkoi për të tërhequr Akilit. Akilit' nëna e të maskuar si një grua, kështu që ai nuk do të ketë për të shkuar në luftë, por, sipas një tregimi, ata frynë një bri, dhe i Akilit zbuluar veten e tij duke kapur një shtizë për luftën kundër ndërhyrës, në vend se të ikja.<ref name="Apollodorus, Library 3.13.8"/> Sipas një tjetër histori, ata maskuar veten si tregtarët e pasur trinkets dhe armet, dhe i Akilit ishte shënuar nga gratë e tjera për të admiruar armë në vend me rroba dhe bizhuteri.<ref>Scholiast on Homer's ''Iliad'' 19.326; Ovid, ''Metamorphoses'' 13.162 ff.</ref>
[[Pausania]]s tha se, sipas Homer, Akilit nuk e fshehin në Skyros, por pushtuan ishullin, si pjesë e Luftës së Trojës.<ref>Pausanias, 1.22.6.</ref>
[[Skeda:Jan_de_Bray,_Achilles_wśród_córek_Likomedesa_(Owidiusz,_Metamorfozy).jpg|majtas|parapamje|''Zbulimi i Akilit midis Bijave të Lycomedes'' (1664) nga Jan de Bray]]
==== Parë në mbledhjen e Aulis ====
I Achaean forcat e parë të mbledhur në Aulis. Të gjitha suitors dërguan forcat e tyre, përveç Mbretit Cinyras e Qipros. Edhe pse ai dërgoi parzmore të Agamemnonit dhe premtoi se do të dërgonte 50 anije, ai i dërgoi vetëm një të vërtetë anije, të udhëhequr nga biri i Mygdalion, dhe 49 anijet e bërë nga balta.<ref>Homer, ''Iliad'' 11.19 ff.; Apollodurus, ''Epitome'' 3.9.</ref> Idomeneus ishte i gatshëm për të udhëhequr Cretan kontigjent në Mycenae luftës kundër Trojës, por vetëm si një bashkë-komandantit, në të cilat ai është dhënë.<ref>Philostratus, ''Heroicus'' 7.</ref> E fundit komandantit të arrijë ishte i Akilit, i cili atëherë ishte 15 vjeç.
Pas një sakrificë për të Apollonit, një gjarpër slithered nga altari për një trumcak fole në një aeroplan pemë aty afër. Ai hëngri dhe nënë e nëntë të saj foshnja, pastaj u kthye në gur. Calchas interpretuar këtë si një shenjë se Trojën do të binte në vitin e dhjetë të luftës.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.15.</ref>
==== Telephus ====
Kur Achaeans u nis për në luftë, ata nuk e dinin rrugën, dhe aksidentalisht u ul në Mysia, i sunduar nga Mbreti Telephus, birit të Heracles, të cilët i kishte çuar një kontingjent të Arcadians të vendosen atje.<ref>Pausanias, 1.4.6.</ref> Në këtë betejë, Akilit plagosur Telephus,<ref>Pindar, ''Isthmian'' 8.</ref> të cilët e kishin vrarë Thersander.<ref>Pausanias, 9.5.14.</ref> për Shkak të plagës nuk do të të shëruar, dhe Telephus kërkuar një oracle, "Çfarë do të ndodhë në plagë?". Orakulli u përgjigj: "ai që plagosur do të të shërojë". I Achaean flotës pastaj të nisem në lundrim dhe ishte shpërndarë nga një stuhi. Akilit zbarkoi në Scyros dhe u martua me Deidamia. Një i ri të mbledhjes u vendos përsëri në Aulis.<ref name="PC1"/>
Telephus shkoi në Aulis, dhe as pretenduar të jenë një lypës, duke i kërkuar Agamemnonit për të ndihmuar të shëruar plagën e tij,<ref name="Apollodorus, Epitome 3.20">Apollodorus, ''Epitome'' 3.20.</ref> ose rrëmbyer [[Oresti|Orestes]] dhe e mbajta për shpërblim, duke kërkuar plagë të shërohet.<ref>Aeschylus fragment 405–410</ref> Akilit refuzuar, me arsyetim se nuk kanë njohuritë mjekësore. Odiseu arsyetuar se shtizën që kishte shkaktuar plagë duhet të jetë në gjendje për të shëruar atë. Copat e shtiza ishin scraped off mbi plagë, dhe Telephus u shërua.<ref>Pliny, ''Natural History'' 24.42, 34.152.</ref> Telephus pastaj tregoi Achaeans rrugë të Trojës.<ref name="Apollodorus, Epitome 3.20"/>
Disa nga dijetarët e kanë konsideruar ekspedita kundër Telephus dhe zgjidhja e saj si një derivativ reworking e nga elementet kryesore të historia e Luftës së Trojës, por ajo ka qenë gjithashtu shihen si të përshtatshëm histori-modelin e "paraprake aventurë" që parashikon ngjarje dhe tema nga kryesor narrative, dhe për këtë arsye si shumë gjasa të jenë "në fazat e hershme dhe të tërësishëm".<ref>Davies, esp. pp. 8, 10.</ref>
=== Mbledhja e dytë ===
[[Skeda:Troas.png|parapamje|Harta e Troad (Troas)]]
Tetë vjet pasi stuhia kishte shpërndarë ato,<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.19.</ref> e flotës prej më shumë se një mijë anijet u mblodhën përsëri. Por kur të gjithë kishin arritur Aulis, erërat pushuar. Profeti Calchas deklaroi se perëndeshës [[Artemis]] ishte ndëshkimi i Agamemnonit për vrasje ose një të shenjtë dreri apo një dre në korijen e shenjtë, dhe mburrje se ai ishte më mirë hunter se ajo.<ref name="PC1"/> E vetmja mënyrë për të plotësuar Artemis, tha ai, ishte për të sakrifikuar [[Ifigjenia|Iphigenia]], i cili ishte ose e bija e Agamemnonit dhe Clytemnestra,<ref>Philodemus, ''On Piety''.</ref> ose Helen dhe [[Tezeu|Theseus]] besuar Clytemnestra kur Helen martuar Menelaus.<ref>Antoninus Liberalis, ''Metamorphoses'' 27.</ref> Agamemnonit refuzuar, dhe të tjera të komandantëve të kërcënuar për të bërë Palamedes komandanti i ekspeditë.<ref>Ptolemy Hephaestion, ''New History'' 5 (as summarized in Photius, ''Myriobiblon'' 190).</ref> Sipas disa versioneve, Agamemnonit relented, por të tjerët thonë se ai ofronte një dre në vendin e saj, ose që në momentin e fundit, Artemis mori mëshirë për vajzën, dhe e mori atë për të një vajzë në një nga tempujt e saj, duke zëvendësuar një qengj.<ref name="PC1"/> [[Hesiodi|Hesiod]] thotë se Iphigenia u bë hyjnesha [[Hekata|Hecate]].<ref>Pausanias, 1.43.1.</ref>
I Achaean forcat janë përshkruar në detaje në Katalogun e Anijeve, në librin e dytë të ''Iliad''. Ata që përbëhej nga 28 kontingjentet nga territorin e Greqisë, [[Peloponezi|Peloponnese]], [[Dodekanes|Dodecanese]] ishujt, si [[Kreta]], dhe [[Ithaka|të çonin drejt lumturisë]], përbëhet 1186 pentekonters, anije me 50 rowers. Thucididi thotë<ref>''History of the Pelloponesian War'' 1,10.</ref> që sipas traditës ka qenë rreth 1200 anije, dhe që Boeotian anijet kishte 120 burra, ndërsa Philoctetes' anijet kishin vetëm pesëdhjetë rowers, këto ndoshta duke qenë maksimale dhe minimale. Këta numra do të thotë një total fuqi të 70,000 130,000 njerëzve. Një tjetër katalogu i anijeve është dhënë nga ''Bibliotheca'' që ndryshon disi, por pajtohet në numra. Disa dijetarë kanë pohuar se Homer është katalogu është një origjinal Mosha e Bronzit dokument, ndoshta Achaean të komandantit mënyrë që të operacioneve.<ref>Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (History of the Greek Nation) vol.</ref><ref name="Karykas">Pantelis Karykas, Μυκηναίοι Πολεμιστές (Mycenian Warriors), Athens 1999.</ref><ref name="Konstas">Vice Admiral P.E. Konstas R.H.N.,Η ναυτική ηγεμονία των Μυκηνών (The naval hegemony of Mycenae), Athens 1966</ref> të Tjerët besojnë se kjo ishte një trillim i Homer.
Libri i dytë i ''Iliad'' edhe listat Trojan aleatët, të përbërë nga Trojans veten e tyre, të udhëhequr nga [[Hektori|Hector]], të ndryshme dhe aleatët e listuar si Dardanians udhëhequr nga [[Enea|Aeneas]], Zeleians, Adrasteians, Percotians, [[Pellazgët|të Larmishme]], Thracians, Ciconian spearmen, Paionian shtiza, Halizones, Mysians, Phrygians, Maeonians, Miletians, Lycians udhëhequr nga Sarpedon dhe Carians. Asgjë nuk është thënë e Trojan gjuha; Carians posaçërisht janë thënë të jetë barbare, duke folur, dhe aleate kontingjentet janë thënë për të kanë folur në gjuhë të shumta, që kërkon të urdhrave të jenë të përkthyera me anë të tyre individuale, të komandantëve.<ref>Homer, ''Iliad'' Β.803–806.</ref> Ai duhet të theksohet, megjithatë, se Trojans dhe Achaeans në ''Iliad'' ndajnë të njëjtën fe, kulturë e njëjtë dhe armiku i heronjve të flasin me njëri-tjetrin në gjuhë të njëjtë, edhe pse kjo mund të jetë dramatike efekt.
[[Skeda:Philoktetes_Lemnos_Met_56.171.58.jpg|majtas|parapamje|Philoctetes në Lemnos, me Heracles' hark dhe të marrë kukurën (Papafingo kuqe-figurë lekythos, 420 PES)]]
=== Nëntë vjet të luftës ===
==== Philoctetes ====
Philoctetes ishte [[Herakliu|Heracles]]' mik, dhe për shkak se ai e ndezi Heracles varrimin e pyre kur askush tjetër nuk do të, ai mori Heracles' hark dhe shigjeta.<ref>Diodorus iv,38.</ref> Ai lundroi me shtatë anije të plotë të njerëzve të Luftës së Trojës, ku ai ishte duke planifikuar për të luftuar për Achaeans. Ata ndaluan ose në Chryse Ishull për furnizime,<ref>Pausanias 8.33.4</ref> ose në Tenedos, së bashku me pjesën tjetër të automjeteve.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.27.</ref> Philoctetes atëherë ishte kafshuar nga një gjarpër. Plaga festered dhe kishte një erë e keqe; në Odiseu e këshilla, Atreidae urdhëruar Philoctetes për të qëndruar në [[Limnos|Lemnos]].<ref name="PC1"/> Medon mori kontrollin e Philoctetes e njerëzve. Ndërsa ulje në Tenedos, Akilit vrau mbretin Tenes, i biri i Apollonit, edhe përkundër paralajmërimit nga nëna e tij se në qoftë se ai e bëri këtë, ai do të vritej vetë nga Apollo.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.26.</ref> Nga Tenedos, Agamemnonit dërgoi një ambasadë për të Priam, i përbërë nga Menelaus, Odiseu, dhe Palamedes, për të kërkuar Helen për kthim. Ambasada ishte refuzuar.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.28.</ref>
Philoctetes qëndruar në Lemnos për dhjetë vjet, i cili ishte braktisur island sipas Sofokliu' tragjedi ''Philoctetes'', por sipas të mëparshme të traditës ishte e populluar nga Minyans.<ref>Herodotus 4.145.3.</ref>
==== Mbërritja ====
Calchas kishte profetizuar se e para Achaean të ecin mbi tokë, pasi shkelën jashtë një anije do të jetë i pari për të vdekur.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.29.</ref> Kështu edhe udhëheqës Grekët hezituar të vendit. Më në fund, Protesilaus, udhëheqësi i Phylaceans, zbarkoi së pari.<ref>Pausanias 4.2.7.</ref> Odiseja e kishte mashtruar atë, në hedhjen e tij shield poshtë në tokë, në mënyrë që, ndërsa ai ishte i pari për të kërcyer jashtë anijen e tij, ai nuk ishte parë të tokës në Trojan tokës. [[Hektori|Hector]] vrarë Protesilaus në të vetëm të luftuar, edhe pse Trojans pranuar plazh. Në vala e dytë e sulmeve, Akilit vrau Cycnus, bir i [[Poseidoni|Poseidon]]. E Trojans pastaj ikën për sigurinë e mureve të qytetit të tyre.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.31.</ref> Protesilaus kishin vrarë shumë Trojans, por ishte vrarë nga [[Hektori|Hector]] në shumicën e versioneve të historisë,<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.30.</ref> pse të tjerët listën Aeneas, Achates, ose Ephorbus e tij si vrasës.<ref>Eustathius on Homer, ''Iliad'' ii.701.</ref> E Achaeans varrosur atë si një zot mbi Thracian gadishullit, në të gjithë Troad.<ref>Scholiast on Lycophron 532.</ref> Pas Protesilaus' vdekje, vëllain e tij, Podarces, mori komandën e trupat e tij.
[[Skeda:Wenceslas_Hollar_-_Briseis_and_Achilles_crop.jpg|parapamje|Briseis dhe Akilit në një 17-të shekullit të librit ilustrim nga Wenzel Hollar]]
==== Akilit " fushata ====
E Achaeans rrethuar Trojën për nëntë vjet. Kjo pjesë e luftës është më së paku i zhvilluar në mes të mbijetuar burime, të cilat preferojnë të flasin për ngjarjet në vitin e fundit të luftës. Pas fillestar ulje ushtria u mblodhën në tërësinë e saj përsëri vetëm në vitin e dhjetë. Thucididi deduces se kjo ishte për shkak të mungesës së parave. Ata kontrolluan Trojan aleatët dhe për të kaluar kohë bujqësia Thracian gadishullit.<ref>Thucydides 1.11.</ref> Troy nuk ishte plotësisht i rrethuar, kështu që ai e ruajti të komunikimit me të brendshme të [[Anadollia|Azinë e vogël]]. Apo përforcimet e vazhdueshme për të ardhur deri në fund. E Achaeans kontrolluar vetëm hyrje të Dardanelles, dhe Troy dhe aleatët e saj të kontrolluar sa më të shkurtër pikë në Abydos dhe Sestus dhe komunikuar me aleatët në Evropë.<ref name="PK">Papademetriou Konstantinos, "Τα όπλα του Τρωϊκού Πολέμου" ("The weapons of the Trojan War"), Panzer Magazine issue 14, June–July 2004, Athens.</ref>
Akilit dhe Ajax janë më aktive të Achaeans, udhëheqës të veçantë, ushtritë e të raid tokat e Trojës aleatët. Sipas Homer, Akilit pushtuar 11 qytete dhe 12 ishujt.<ref>Iliad I.328</ref> Sipas Apollodorus, ai kontrolluan vendin e Aeneas në Troad rajon dhe vodhën bagëtinë e tij.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.32.</ref> Ai gjithashtu kapur Lyrnassus, Pedasus, dhe shumë nga qytetet fqinje, dhe vrarë Troilus, bir i Priam, i cili ishte ende një të re, u tha se nëse ai ka arritur moshën 20 vjeçare, Troy nuk do të bjerë. Sipas Apollodorus,
: ''Ai gjithashtu mori [[Lesbos|Lezbosit]] dhe Phocaea, atëherë Colophon, dhe Smirnë, dhe Clazomenae, dhe Cyme; dhe më pas Aegialus dhe [[Tinos|Tenos]], e ashtuquajtura Njëqind Qytete; pastaj, në mënyrë që, Adramytium dhe Krah; atëherë Endium, dhe Linaeum, dhe Colone. Ai mori edhe Hypoplacian Thebes dhe Lyrnessus, dhe më tej Antandrus, dhe shumë qytete të tjera.''<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 3.33; translation, Sir James George Frazer.</ref>
Kakrides komentet se lista është e gabuar në se ajo shtrihet shumë larg në jug.<ref>Volume 5 p.80</ref> burime Tjera flasin e Akilit marrë Pedasus, Monenia,<ref>Demetrius (2nd century BC) Scholium on Iliad Z,35</ref> Mythemna (në Lezbosit), dhe Peisidice.<ref>Parthenius Ερωτικά Παθήματα 21</ref>
Në mesin e pre nga këto qytete ishte Briseis, nga Lyrnessus, që i ishte dhënë atij, dhe Chryseis, nga Hypoplacian Thebes, i cili u dha për të Agamemnonit.<ref name="PC1"/> Akilit kapur Lycaon, bir i Priam,<ref>Apollodorus, ''Library'' 3.12.5.</ref> , ndërsa ai ishte i prerë degët në të atit të tij në pemishte. Patroclus e shitën si skllav në Lemnos,<ref name="PC1"/> , ku ai ishte blerë nga Eetion e Imbros dhe e solli përsëri në Trojës. Vetëm 12 ditë më vonë Akilit vrau, pas vdekjes së Patroclus.<ref>Homer, ''Iliad'' Φ 35–155.</ref>
==== Ajax dhe një lojë e ''petteia'' ====
[[Ajanti|Ajax biri i Telamon]] shkatërruar Thracian gadishullin e cila Polymestor, një djalë-në-ligji i Priam, ishte mbret. Polymestor dorëzuar Polydorus, një nga Priam e fëmijëve, për të cilin ai kishte ndaluar. Ai pastaj e sulmuan qytetin e Phrygian mbreti Teleutas, e vranë atë në vetëm luftuar dhe e çuan jashtë vajzën e tij Tecmessa.<ref>Dictis Cretensis ii. 18; Sophocles, ''Ajax'' 210.</ref> Ajax edhe gjuajtur Trojan tufa, si në Malin Ida dhe në fshat.
Të shumta pikturat në qeramikë kanë sugjeruar një përrallë që nuk janë përmendur në traditat letrare. Në disa pika në luftë Akilit dhe Ajax ishin duke luajtur një lojë bordit (''petteia'').<ref>[http://www.personal.psu.edu/wxk116/roma/petteia.html "Petteia".]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.gamesmuseum.uwaterloo.ca/Archives/Austin/index.html |title="Greek Board Games". |accessdate=24 tetor 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090408090534/http://www.gamesmuseum.uwaterloo.ca/Archives/Austin/index.html |archivedate=8 prill 2009 |url-status=dead }}</ref> Ata ishin të zhytur në lojë dhe të pavëmendshëm për përreth betejë.<ref>[http://www.personal.psu.edu/users/w/x/wxk116/roma/latruncu.html "Latrunculi".]</ref> E Trojans sulmuar dhe arriti të heronjve, të cilët ishin vetëm të shpëtuar me anë të një ndërhyrje e Athena.<ref>Kakrides vol. 5 p. 92.</ref>
==== Vdekja e Palamedes ====
Odiseu ishte dërguar për të Trakës të kthehen me grurë, por u rikthyen duarbosh. Kur scorned nga Palamedes, Odiseja e sfiduar atë për të bërë më të mirë. Palamedes të përcaktuara dhe u kthye me një shipload e grurit.<ref>Servius, Scholium on Virgil's Aeneid 2.81</ref>
Odiseu nuk e kishte falur Palamedes për kërcënojnë jetën e birit të tij. Në shenjë hakmarrjeje, Odiseu u ngjiz një komplot<ref>According to other accounts Odysseus, with the other Greek captains, including Agamemnon, conspired together against Palamedes, as all were envious of his accomplishments.</ref> ku një inkriminuese letër ishte e falsifikuar, nga Priam të Palamedes,<ref>According to Apollodorus ''Epitome'' 3.8, Odysseus forced a Phrygian prisoner, to write the letter.</ref> dhe ari ishte mbjellë në Palamedes' të katërtat. Letrën dhe ari të ishin të "zbuluar", dhe Agamemnonit kishte Palamedes me gurë deri në vdekje për tradhti.
Megjithatë, Pausanias, citonte ''Cypria'', thotë se Odiseu dhe [[Diomedi|Diomedes]] u mbyt Palamedes, ndërsa ai ishte duke peshkuar, dhe Dictys thotë se Odiseu dhe Diomedes joshur Palamedes në një pusi, të cilat ata i thanë të përfshira ari, pastaj me gurë dhe ai vdiq.<ref>Pausanias 10.31.2; Simpson, ''Gods & Heroes of the Greeks: The Library of Apollodorus'', p. 251.</ref>
Palamedes' ati Nauplius lundroi deri në Troad dhe për të kërkuar drejtësi, por është refuzuar. Në shenjë hakmarrjeje, Nauplius udhëtuar në mesin e Achaean mbretëri dhe u tha grave të mbretërve që ishin sjellë Trojan konkubina për të dethrone tyre. Shumë prej greke gratë ishin të bindur për të tradhtuar bashkëshortët e tyre, më të ndjeshëm gruaja e Agamemnonit, Clytemnestra, i cili ishte joshur nga Aegisthus, bir i Thyestes.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.9.</ref>
==== Rebelim ====
Kah fundi i viti i nëntë që në ulje, Achaean të ushtrisë, të lodhur nga lufta dhe nga mungesa e furnizimeve, mutinied kundër udhëheqësit e tyre dhe kërkoi që të kthehen në shtëpitë e tyre. Sipas Cypria, Akilit detyruar ushtrinë për të qëndruar.<ref name="PC1"/> Sipas Apollodorus, Agamemnonit sjellë Verës Kultivuesit, bijat e Anius, i biri i [[Apoloni|Apollonit]], që ishte dhuratë e prodhuar nga prekni verë, grurë dhe vaj nga toka, në mënyrë që të lehtësojë furnizimin me problemin e ushtrisë.<ref>Apollodorus, Epitome 3.10</ref>
=== ''Iliad'' ===
[[Skeda:Chryses_Agamemnon_Louvre_K1.jpg|parapamje|Chryses u lutur me Agamemnonit për vajzën e tij (360-350 PES)]]
Chryses, prifti i Apollonit dhe i ati i Chryseis, erdhi për të [[Agamemnoni]]t të kërkojë kthimin e bija e tij. Agamemnonit refuzuar dhe fyer Chryses, i cili u lut për të [[Apoloni|Apollonit]] për të marrë hak për keqtrajtimin e tij. I tërbuar, Apollo dënuar Achaean ushtri me plagë. [[Agamemnoni]]t u detyrua të kthehet Chryseis për të mbyllur plagën, dhe mori [[Akili]]t' konkubina Briseis si të tijat. I tërbuar në çnderim Agamemnonit kishte shkaktuar atij Akilit vendosur se më nuk do të luftojë. Ai pyeti nënën e tij, Thetis, për të ndërmjetësojë me të Zeusit, të cilët ranë dakord për të dhënë Trojans sukses në mungesë të Akilit, luftëtar më të mirë të Achaeans.
Pas tërheqjes së Akilit, Achaeans në fillim ishin të suksesshëm. Të dy ushtritë u mblodhën në mënyrë të plotë për herë të parë që nga viti ulje. Menelaus dhe Paris luftuar një duel, i cili përfundoi kur Afërditë rrëmbeu rrahur Paris nga fusha. Me armëpushim të thyer, ushtritë filloi duke luftuar përsëri. [[Diomedi|Diomedes]] fitoi famë të madhe në mesin e Achaeans, vrasje Trojan hero Pandaros dhe gati vrasjen [[Enea|Aeneas]], i cili ishte i vetëm i ruajtur nga nëna e tij, Afërditë. Me ndihmën e Athena, Diomedes pastaj plagosur perënditë [[Afërdita|Afërditë]] dhe [[Aresi|Ari]]. Gjatë në ditët e ardhshme, megjithatë, Trojans kope Achaeans përsëri në kampin e tyre dhe u ndalën në Achaean mur me Poseidon. Ditën tjetër, edhe pse, me të Zeusit' ndihmë, Trojans hynë në Achaean kampit dhe ishin në prag të vendosjes së zjarr Achaean anijet. Parë të apelojë për të Akilit për kthimin ishte refuzuar, por pas [[Hektori|Hector]] djegur Protesilaus' anije, ai lejohet shokun e tij të ngushtë<ref>The exact nature of Achilles' relationship to Patroclus is the subject of some debate.</ref> dhe relative Patroclus për të shkuar në luftë i veshur me Akilit' blinduar dhe të çojë ushtrinë e tij. Patroclus kope Trojans gjithë rrugën prapa në muret e Trojës, dhe ishte vetëm penguar nga storming qyteti me ndërhyrjen e Apollo. Patroclus atëherë ishte vrarë nga Hector, i cili mori Akilit' blinduar nga trupi i Patroclus.
Akilit, maddened me hidhërim, u betua për të vrarë Hector në hakmarrje. Ai ishte pajtuar me Agamemnonit dhe të marrë Briseis mbrapa, i paprekur nga Agamemnonit. Ai mori një set të ri të armëve, të krijuar nga perëndia [[Hefesti|Hephaestus]], dhe u kthye në fushën e betejës. Ai masakruan shumë Trojans dhe thuajse të vrarë Aeneas, i cili ishte ruajtur me Poseidon. Akilit luftuan me të lumin zot Scamander, dhe një betejë e perëndive të ndjekur. Trojan ushtrinë u kthyen në qytet, përveç për Hector, i cili ka mbetur jashtë mureve, sepse ai ishte mashtruar nga [[Atena|Athena]]. Akilit vrau Hector, dhe më pas ai zvarritur Hector e trupit nga qerret e tij dhe refuzoi të kthejë trupin e Trojans për varrim. E Achaeans pastaj kryer varrimin lojëra për Patroclus. Më pas, Priam erdhi për të Akilit' çadrën, të udhëhequr nga [[Hermesi|Hermes]], dhe e pyeti Akilit për t'u kthyer Hector e trupit. Ushtritë bërë një armëpushim të përkohshëm për të lejuar që varrimi i të vdekurit. Në ''Iliad'' përfundon me varrimin e Hector.
=== Pas ''Iliad'' ===
==== Penthesilea dhe vdekjen e Akilit ====
[[Skeda:Akhilleus_Penthesileia_Staatliche_Antikensammlungen_2688.jpg|parapamje|Akilit vrasje Amazon Penthesilea]]
Ndërsa ata ishin larg, Memnon të [[Etiopia|Kushit]], bir i Tithonus dhe Eos,<ref name="Apollodorus, Epitome 5.3">Apollodorus, ''Epitome'' 5.3.</ref> erdhi me ushtrinë e tij në ndihmë të tij stepbrother Priam.<ref>Tzetzes ad Lycophroon 18.</ref> Ai nuk ka ardhur direkt nga Etiopia, por as nga Susa në Persisë, pushtues e të gjithë popujve në mes,<ref>Pausanias 10.31.7.</ref> ose nga [[Kaukazi (regjion)|Kaukazi]], udhëheqës i një ushtrie të Etiopisë dhe Indianëve.<ref>Dictys Cretensis iv. 4.</ref> Si Akilit, ai mbante armë të bëra nga Hephaestus.<ref>Virgil, ''Aeneid'' 8.372.</ref> Në pas luftë, Memnon vrarë Antilochus, i cili mori një nga Memnon e goditjeve për të shpëtuar të atin e tij Nestor.<ref>Pindarus ''Pythian'' vi. 30.</ref> Akilit dhe Memnon atëherë luftuan. Zeusit i peshuar fatin e të dy heronjtë, në peshë që përmbajnë që të Memnon u mbyt,<ref>Quintus Smyrnaeus ii. 224.</ref> dhe ai u vra nga Akilit.<ref name="PC2A">Proclus, ''Chrestomathy'' 2, ''Aethiopis''.</ref><ref>Diodorus Siculus, ''Library of History'' 4.75.4.</ref> Akilit ndjekur e Trojans për qytetin e tyre, të cilën ai hyri. Perënditë, duke qenë se ai kishte vrarë shumë prej tyre fëmijë, vendosi se ishte koha e tij për të vdekur. Ai ishte i vrarë pas Parisit qëlloi një shigjetë e helmuar që udhëhiqej nga Apollo.<ref name="Apollodorus, Epitome 5.3"/><ref name="PC2A"/><ref>Pausanias 1.13.9.</ref> Në një version tjetër, ai ishte vrarë nga një thikë në shpinë (ose thembra) nga Parisi, ndërsa martesa Polyxena, e bija e Priam, në tempullin e Thymbraean Apollo,<ref>Euripedes, ''Hecuba'' 40.</ref> vendit ku ai kishte vrarë më herët Troilus. Të dy versionet e dukshëm të mohojë vrasës çdo lloj njerëz trima, duke thënë: "Akilit mbeti i pamposhtur në fushën e betejës. Eshtrat e tij u përzien me ato të Patroclus, ditore dhe lojra janë mbajtur.<ref>Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' iv. 88–595.</ref> Si Ajax, ai është përfaqësuara si të gjallë pas vdekjes së tij në ishullin e Leuke, në gojën e [[Danubi]]t Lumit,<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.5.</ref> kur ai është martuar me Helen.<ref>Pausanias 3.19.13.</ref>
==== Gjykimin e Armëve ====
[[Skeda:Ajax_suicide_BM_F480.jpg|parapamje|Vetëvrasjen e Ajax (nga një hi-krater, 400-350 BC, Vulci)]]
Një betejë të madhe u egërsuan rreth vdekur [[Akili]]t. Ajax pengoi Trojans, ndërsa Odiseja e çuan larg trupit.<ref>Argument of Sophocles' ''Ajax''</ref> Kur Akilit' blinduar ishte ofruar për fëmijët e zgjuar luftëtar, dy që e kishin ruajtur trupi i tij doli përpara si konkurrentë. Agamemnonit, të gatshëm për të ndërmarrë invidious detyrë e vendosur në mes të dy konkurrentët, të përmendur në kontestin për vendimin e Trojës të burgosurit, kureshtar e atyre që të dy heronjtë e kishte bërë më të dëmin e Trojans.<ref>Scholiast on Homer's ''Odyssey'' λ.547.</ref> Përndryshe, Trojans dhe Pallas Athena ishin gjyqtarët<ref>Homer, ''Odyssey'' λ 542.</ref><ref name="PC3LI">Proclus, ''Chrestomathy'' 3, ''Little Iliad''.</ref> në atë që, pas Nestor këshillë, spiunët ishin dërguar në mure për të dëgjojnë atë që u tha. Një vajzë tha se Ajax ishte braver:
: ''Për Aias morën dhe e çuan jashtë e grindje hero, Peleus'''
: ''djali: ky madhe Odiseu kujdesej që të mos e bëj.''
: Për këtë një tjetër u përgjigj duke Athena e contrivance:
: ''Pse, çfarë është kjo që ju them? Një gjë kundër arsyes dhe të pavërteta!''
: ''Edhe një grua mund të mbajnë një peshë njëherë një njeri kishte vënë atë në e saj''
: ''shpatullën; por ajo nuk mund të luftojnë. Ajo do të dështojë me frikë''
: ''nëse ajo do të duhet të luftuar.'' (Scholiast në Aristophanes, Kalorësit 1056 dhe Aristophanes ib)
Sipas Pindar, vendimi u mor me votim të fshehtë mes Achaeans.<ref>Pindar, ''Nemean Odes'' 8.46(25).</ref> Në të gjithë historinë e versioneve të armëve ishin të dhënë për Odiseun. Të shtyrë të çmendur me dhimbje, Ajax dëshiruar për të vrarë shokët e tij, por Athena e bëri gabim bagëtinë dhe bëri thirrje barinjtë e tyre për Achaean luftëtarë.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.6.</ref> Në e tij furi ai ndëshkohen dy desh, duke besuar atyre për të Agamemnonit dhe Menelaus.<ref>Zenobius, ''Cent.'' i.43.</ref> Në mëngjes, ai erdhi në shqisat e tij dhe vrau veten duke u hedhur në shpatën që i ishte dhënë atij nga Hector, në mënyrë që ajo të shpuara tij sqetull, vetëm të tij të pambrojtur pjesë.<ref>Sophocles, ''Ajax'' 42, 277, 852.</ref> Sipas një traditë më të vjetër, ai ishte vrarë nga Trojans, të cilët, duke parë se ai ishte i paprekshëm, sulmuan atë me balte derisa ai ishte mbuluar me atë dhe nuk mund të lëvizë, kështu që po vdes nga uria.
==== Profecitë ====
[[Skeda:Villa_Romana_de_La_Olmeda_Mosaicos_romanos_001_Ulises.jpg|parapamje|Një mozaiku , pasi që e paraqet [[Odiseja|Odiseun]], nga villa e La Olmeda, Pedrosa de la Vega, Spanjë, në fund të 4-5 shekuj AD]]
Pas dhjetë vjeçare, ajo ishte profetizuar<ref>Either by Calchas, (Apollodorus, ''Epitome'' 5.8; Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' 9.325–479), or by Paris' brother Helenus (Proclus, ''Chrestomathy'' 3, ''Little Iliad''; Sophocles, ''Philoctetes'' 604–613; Tzetzes, ''Posthomerica'' 571–595).</ref> që Troy nuk mund të bien pa Heracles' hark, e cila ishte me Philoctetes në Lemnos. Odiseu dhe Diomedes<ref>This is according to Apollodorus, ''Epitome'' 5.8, Hyginus, ''Fabulae'' 103, Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' 9.325–479, and Euripides, ''Philoctetes''—but Sophocles, ''Philoctetes'' says Odysseus and Neoptolemus, while Proclus, ''Chrestomathy'' 3, ''Little Iliad'' says Diomedes alone.</ref> vizituar Philoctetes, të cilit i plagës kishte shëruar.<ref>Philoctetes was cured by a son of [[Asklepiu|Asclepius]], either Machaon, (Proclus, ''Chrestomathy'' 3, ''Little Iliad''; Tzetzes, ''Posthomerica'' 571–595) or his brother Podalirius (Apollodorus, ''Epitome'' 5.8; Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' 9.325–479).</ref> Philoctetes pastaj qëlloi dhe vrau në Paris.
Sipas Apollodorus, Paris' vëllezërit Helenus dhe Deiphobus vied mbi duart e Helen. Deiphobus u shtuan dhe Helenus braktisur Trojën për Mt. Ida. Calchas tha se Helenus e dinte profecitë në lidhje me rënien e Trojës, kështu që Odiseu waylaid Helenus.<ref name="PC3LI"/><ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.9.</ref> Nën detyrim, Helenus tha Achaeans ata që do të fitojë nëse ata vizituar Pelops' kockat, i bindur Akilit " biri [[Neoptolemi|Neoptolemus]] për të luftuar për ta, dhe vodhën Trojan Palladium.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.10; Pausanias 5.13.4.</ref>
Grekët vizituar Pelop e eshtra,<ref>Pausanias 5.13.4–6, says that Pelop's shoulder-blade was brought to Troy from Pisa, and on its return home was lost at sea, later to be found by a fisherman, and identified as Pelop's by the Oracle at Delphi.</ref> dhe e dërgoi Odiseun për të tërhequr Neoptolemus, i cili ishte i fshehur nga lufta në Mbret Lycomedess'gjykata në [[Skyros|Scyros]]. Odiseu i dha të atit të tij të armëve.<ref name="PC3LI"/><ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.11.</ref> Eurypylus, bir i Telephus, kryesor, sipas Homer, një pjesë të madhe të forcës së ''Kêteioi'',<ref>''Odyssey λ.520''</ref> ose të [[Hititët|Hitejve]] ose Mysians sipas Apollodorus,<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.12.</ref> ardhur për të ndihmuar e Trojans. Ai vrau Machaon<ref name="Pausanias 3.26.9">Pausanias 3.26.9.</ref> dhe Peneleos,<ref>Pausanias 9.5.15.</ref> , por ishte vrarë nga Neoptolemus.
I maskuar si një lypës, Odiseu shkoi për të vëzhguar brenda Trojës, por ishte e njohur nga Helen. Permalluar,<ref>Homer, ''Odyssey'' 4.242 ff.</ref> Helen thurrur me Odiseun. Më vonë, me Helen është të ndihmojë, Odiseu dhe Diomedes vodhi Palladium.<ref name="PC3LI"/><ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.13.</ref>
[[Skeda:Mykonos_vase.jpg|majtas|parapamje|Hershme të njohur figurë të Trojane, nga Mykonos vazo ''ca.'' 670 para krishtit]]
==== Kali Trojan ====
Në fund të luftës erdhi me një finale të planit. Odiseja e shpikur një të ri hile—një gjigand i uritur kalit prej druri, një kafshë që ishte e shenjtë për Trojans. Ajo ishte ndërtuar nga Epeius dhe udhëhiqet nga Athena,<ref name="AE514">Homer, ''Odyssey'' 8.492–495; Apollodorus, ''Epitome'' 5.14.</ref> nga druri të një cornel pemë korije e shenjtë për Apollo,<ref>Pausanias, 3.13.5.</ref> me mbishkrimin:
: ''Grekët kushtoj këtë thank-ofertë për Athena për kthimin e tyre në shtëpi''.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.15, Simpson, p 246.</ref>
E uritur kali ishte e mbushur me ushtarë<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.14, says the hollow horse held 50, but attributes to the author of the ''Little Iliad'' a figure of 3,000, a number that Simpson, p 265, calls "absurd", saying that the surviving fragments only say that the Greeks put their "best men" inside the horse.</ref> udhëhequr nga Odiseu. Pjesa tjetër e ushtrisë djegur kampit dhe lundroi për Tenedos.<ref>Homer, ''Odyssey'' 8.500–504; Apollodorus, ''Epitome'' 5.15.</ref>
Kur Trojans zbuluar se Grekët ishin zhdukur, duke besuar se lufta ishte e gjatë, ata "me gëzim të zvarritur kali brenda qytetit",<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.16, as translated by Simpson, p. 246.</ref> , ndërsa ata të debatuar se çfarë të bëjë me të. Disa mendonin se ata duhet të hurl atë poshtë nga shkëmbinjtë, të tjerët mendojnë se duhet djegur atë, ndërsa të tjerët thanë që duhet për t'ia kushtuar Athena.<ref name="PC4IP">Proclus, ''Chrestomathy'' 4, ''Iliou Persis''.</ref><ref>Homer, ''Odyssey'' 8.505 ff.; Apollodorus, ''Epitome'' 5.16–15.</ref>
Të dy Cassandra dhe Laocoön paralajmëruar kundër mbajtjes së kalit.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.17 says that Cassandra warned of an armed force inside the horse, and that Laocoön agreed.</ref> Ndërsa Cassandra kishte dhënë dhuratën e profecisë nga Apollo, ajo gjithashtu ishte i mallkuar nga Apollonit kurrë nuk të besohet. Gjarpërinjtë më pas erdhi nga deti dhe për të ngrënë ose Laocoön dhe një nga dy bijtë e tij,<ref name="PC4IP"/> Laocoön dhe të dy bijtë e tij,<ref>Virgil, ''Aeneid'' 2.199–227; Hyginus, ''Fabulae'' 135;</ref> ose vetëm bijve të tij,<ref>Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xii.444–497; Apollodorus, ''Epitome'' 5.18.</ref> një portent të cilat në mënyrë të alarmuar ndjekësit e Aeneas që ata u tërhoqën për të Ida-s.<ref name="PC4IP"/> E Trojans vendosur për të mbajtur kalin dhe u kthye në një natë të çmendur revelry dhe festim.<ref name="PC3LI"/> Sinon, një Achaean spiun, sinjalizoi automjeteve stacionuar në Tenedos, kur "ishte mesnatë dhe e qartë hëna është në rritje"<ref>Scholiast on Lycophroon, 344.</ref> dhe ushtarë nga brenda kalë doli dhe vrau rojet.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.19–20.</ref>
=== Trastën e Trojës ===
[[Skeda:Amphora_death_Priam_Louvre_F222.jpg|djathtas|parapamje|[[Neoptolemi|Neoptolemus]], i biri i Akilit, e vret Mbretin Priam (detaje të Papafingo zi-figura [[Amfora|amphora]], 520-510 BC)]]
E Achaeans hynë në qytet dhe vranë në gjumë popullsisë. Një të madhe në masakrën e ndjekur që vazhdoi në ditë.
: ''Gjaku rridhte në torrents, ishte bërë qull në të gjithë tokën,''
: ''Si Trojans dhe e huaj e tyre të ndihmës vdiq.''
: ''Këtu ishin burra të shtrirë shua nga hidhur të vdekjes''
: ''Të gjitha të lart dhe poshtë në qytet, në gjakun e tyre.''<ref>Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xiii.100–104,Translation by A.S. Way, 1913.</ref>
Të Trojans, mbushur me dëshpërim, luftoi përsëri ashpër, pavarësisht se është i çorganizuar dhe leaderless. Me luftimet në kulmin e saj, disa donned rënë armiqtë' veshjen dhe filloi të papritur counterattacks në kaotike rrugë të luftuar. Të tjera mbrojtësit hurled poshtë tjegullave dhe çdo gjë tjetër të rëndë poshtë në rampaging sulmuesit. Perspektiva është e zymtë pse, dhe përfundimisht mbetur mbrojtësit e u shkatërruan së bashku me të gjithë qyteti.
Neoptolemus vrarë Priam, që kishin marrë strehim në altarin e Zeusit të Oborr.<ref name="PC4IP"/><ref name="AE521">Apollodorus.</ref> Menelaus vrarë Deiphobus, Helen burrin e pas Parisit' e vdekjes, dhe gjithashtu ka për qëllim për të vrarë Helen, por, kapërcyer me bukurinë e saj, hodhi poshtë shpatën e tij<ref>Aristophanes, ''Lysistrata'' 155; Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xiii.423–457.</ref> dhe e mori atë për anijet.<ref name="PC4IP"/><ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.22.</ref>
Ajax më e Vogël e dhunuara, Cassandra në Athena e altarit, ndërsa ajo ishte duke u mbajtur fort pas saj statuja. Për shkak të Ajax është impiety, Acheaens, i nxitur nga Odiseu, të kërkuar për të vrarë atë me gurë për vdekje, por ai iku në Athena e altarit, dhe iu kursye.<ref name="PC4IP"/><ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.22; Pausanias 10.31.2; Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xiii.462–473; Virgil, ''Aeneid'' 403–406.</ref>
Antenor, që i kishte dhënë mikpritjen për të Menelaus dhe Odiseu, kur ata kërkuan kthimin e Helen, dhe që e kishte mbështetur në mënyrë, u kursyer, së bashku me familjen e tij.<ref>Homer, ''Iliad'' 3.203–207, 7.347–353; Apollodorus, ''Epitome'', 5.21; Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xiii.322–331, Livy, 1.1; Pausanias, 10.26.8, 27.3 ff.; Strabo, 13.1.53.</ref> Aeneas mori babai i tij mbi shpinën e tij dhe iku, dhe, sipas Apollodorus, ishte i lejuar për të shkuar për shkak të devotshmërisë.<ref name="AE521"/>
Grekët e më pas djegur e qytetit dhe e ndarë plaçkës. Cassandra ishte dhënë për të Agamemnonit. Neoptolemus mori Andromache, gruaja e Hector, dhe Odiseu ishte dhënë Hecuba, Priam gruas së.<ref name="AE521"/>
E Achaeans<ref>Proclus, ''Chrestomathy'' 4, ''Ilio Persis'', says Odysseus killed Astyanax, while Pausanias, 10.25.9, says Neoptolemus.</ref> hodhi Hector foshnjore biri Astyanax poshtë nga muret e Trojës,<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.23.</ref> ose nga keqtrajtimi dhe urrejtja<ref>Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xiii.279–285.</ref> ose për t'i dhënë fund mbretërore të linjës, si dhe mundësinë e një djali hakmarrje.<ref>Euripides, ''Trojan Women'' 709–739, 1133–1135; Hyginus, ''Fabulae'' 109.</ref> Ata (nga zakonshme traditë Neoptolemus) gjithashtu sakrifikuar Trojan princeshë Polyxena në varrin e Akilit si kërkuar nga frymës së tij, ose si pjesë të tij plaçkën e luftës, ose për shkak se ajo e kishte tradhtuar.<ref>Euripides, ''Hecuba'' 107–125, 218–224, 391–393, 521–582; Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xiv.193–328.</ref>
Aethra, [[Tezeu|Theseus]]' nënë, dhe një nga Helen është handmaids,<ref>Homer, ''Iliad'' 3.144.</ref> u shpëtuan nga ana e saj nipërit e mi, Demophon dhe Acamas.<ref name="PC4IP"/><ref>Apollodorus, ''Epitome'' 5.22; Pausanias, 10.25.8; Quintus Smyrnaeus, ''Posthomerica'' xiii.547–595.</ref>
=== Kthim ===
Zotat ishin shumë të zemëruar mbi shkatërrimin e tempujt e tyre dhe të tjera sacrilegious akteve nga Achaeans, dhe për të vendosur se më nuk do të kthehej në shtëpi. Një furtunë ra mbi kthimin e flotës jashtë [[Tinos|Tenos]] ishull. Përveç kësaj, Nauplius, në shenjë hakmarrjeje për vrasjen e të birit të tij Palamedes, të ngritur rremë dritat në Cape Caphereus (e njohur edhe sot si Cavo D'Oro, në Euboea) dhe shumë prej tyre ishin të mbijetuar.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.11.</ref>
* [[Agamemnoni]]t kishte bërë atë përsëri në Argos në mënyrë të sigurtë me Cassandra në posedim të tij pas një stuhie të motit. Ai dhe Cassandra u vranë nga Aegisthus (në më të vjetra versionet e historisë) ose nga Clytemnestra ose nga të dy prej tyre. Electra dhe Orestes më vonë hakmarrë, ati i tyre, por Orestes ishte ai i cili është ndjekur nga [[Eriniet|Furies]].
* Nestor, që kanë pasur më të mira të sjelljes në të Trojës dhe nuk ka marrë pjesë në grabitje, ishte i vetmi hero, të cilët kishin një të shpejtë dhe të sigurt të kthehen.<ref name="Apollodorus, Epitome 5.24">Apollodorus, ''Epitome'' 5.24.</ref> Ata të ushtrisë së tij që i mbijetoi luftës edhe arritur në shtëpi me të në mënyrë të sigurtë, por më vonë e la dhe kolonizuan Metapontium në Italinë Jugore.<ref>Strabo, 6.1.15.</ref>
[[Skeda:Poseidon_and_Ajax.png|djathtas|parapamje|[[Poseidoni|Poseidon]] smites Ajax më të Vogël, nga Bonaventura Genelli (1798-1868)]]
* Ajax the Lesser, who had endured more than the others the wrath of the Gods, never returned. His ship was wrecked by a storm sent by Athena, who borrowed one of Zeus' thunderbolts and tore it to pieces. The crew managed to land in a rock, but Poseidon struck it, and Ajax fell in the sea and drowned. He was buried by Thetis in [[Mykonos|Myconos]]<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.6.</ref> or [[Delos]].<ref>Scholiast on Homer, ''Iliad'' 13.66.</ref>
* Teucer, son of Telamon and half-brother of Ajax, stood trial by his father for his half-brother's death. He was disowned by his father and wasn't allowed back on Salamis Island. He was at sea near Phreattys in Peiraeus.<ref>Pausanias, 1.28.11.</ref> He was acquitted of responsibility but found guilty of negligence because he did not return his dead body or his arms. He left with his army (who took their wives) and founded Salamis in [[Qiproja|Cyprus]].<ref>Pausanias, 8.15.7</ref> The Athenians later created a political myth that his son left his kingdom to Theseus' sons (and not to Megara).
* [[Neoptolemi|Neoptolemus]], following the advice of Helenus, who accompanied him when he traveled over land, was always accompanied by Andromache. He met Odysseus and they buried Achilles' teacher Phoenix on the land of the Ciconians. They then conquered the land of the [[Molosët|Molossians]] ([[Epiri|Epirus]]) and Neoptolemus had a child by Andromache, Molossus, to whom he later gave the throne.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.12</ref> Thus the kings of Epirus claimed their lineage from Achilles, and so did [[Leka i Madh|Alexander the Great]], whose mother was of that royal house. Alexander the Great and the kings of [[Maqedonia e lashtë|Macedon]] also claimed to be descended from Heracles. Helenus founded a city in Molossia and inhabited it, and Neoptolemus gave him his mother Deidamia as wife. After Peleus died he succeeded Phtia's throne.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.13.</ref> He had a feud with [[Oresti|Orestes]] (son of Agamemnon) over Menelaus' daughter Hermione, and was killed in Delphi, where he was buried.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.14.</ref> In Roman myths, the kingdom of Phtia was taken over by Helenus, who married Andromache. They offered hospitality to other Trojan refugees, including Aeneas, who paid a visit there during his wanderings.
* [[Diomedi|Diomedes]] was first thrown by a storm on the coast of Lycia, where he was to be sacrificed to Ares by king Lycus, but Callirrhoe, the king's daughter, took pity upon him, and assisted him in escaping.<ref>Plutarch, 23.</ref> He then accidentally landed in Attica, in Phaleron. The Athenians, unaware that they were allies, attacked them. Many were killed, and Demophon took the Palladium.<ref>Pausanias, 1.28.9.</ref> He finally landed in Argos, where he found his wife Aegialeia committing adultery. In disgust, he left for Aetolia.<ref>Tzetzes ad Lycophroon 609.</ref> According to later traditions, he had some adventures and founded Canusium and Argyrippa in Southern Italy.<ref>Strabo, 6.3.9.</ref>
* Philoctetes, due to a sedition, was driven from his city and emigrated to Italy, where he founded the cities of Petilia, Old Crimissa, and Chone, between Croton and Thurii.<ref>Strabo, 6.1.3.</ref> After making war on the Leucanians he founded there a sanctuary of Apollo the Wanderer, to whom also he dedicated his bow.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.15b; Strabo, 6.1.3.</ref>
* According to Homer, Idomeneus reached his house safe and sound.<ref>Homer, ''Odyssey'' 3.191.</ref> Another tradition later formed. After the war, Idomeneus's ship hit a horrible storm. Idomeneus promised [[Poseidoni|Poseidon]] that he would sacrifice the first living thing he saw when he returned home if [[Poseidoni|Poseidon]] would save his ship and crew. The first living thing he saw was his son, whom Idomeneus duly sacrificed. The gods were angry at his murder of his own son and they sent a plague to Crete. His people sent him into exile to [[Kalabria|Calabria]] in [[Italia|Italy]],<ref>Virgil, ''Aeneid'' 3.400</ref> and then to Colophon, in [[Anadollia|Asia Minor]], where he died.<ref>Scholiast on Homer's ''Odyssey'' 13.259.</ref> Among the lesser Achaeans very few reached their homes.
Sipas ''Odisea'', Menelauss'i automjeteve është në lulëzim nga stuhitë për të [[Kreta|Kretës]] dhe [[Egjipti]]t, ku ata nuk ishin në gjendje të lundrojnë larg për shkak të qetë erërat.<ref>Homer, ''Odyssey'' 4.360.</ref> Vetëm pesë nga anijet e tij mbijetuan.<ref name="Apollodorus, Epitome 5.24"/> Menelaus kishte për të kapur Proteus, një formë të zhvendosur në det të perëndisë, për të gjetur se çfarë sakrificash për të cilin perënditë ai do të duhet të bëjë për të garantuar të sigurtë.<ref>Homer, ''Odyssey'' 4.382.</ref> Sipas disa histori e Helen, të cilët u dërgua në Paris ishte një vepër e falsifikuar dhe e vërtetë Helen ishte në Egjipt, ku ajo ishte ribashkuar me Menelaus. Proteus tha gjithashtu Menelaus që ai ishte i destinuar për Elysium (Qiell) pas vdekjes së tij. Menelaus u kthye në Sparta me Helen tetë vjet pasi ai e kishte lënë Trojës.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.29.</ref>
[[Agamemnoni]]t u kthye në shtëpi me Cassandra në Argos. Gruaja e tij Clytemnestra (Helen e motra) kishte një marrëdhënie me Aegisthus, bir i Thyestes, Agamemnonit është kushëri i cili kishte pushtuar Argos para Agamemnonit veten retook. Ndoshta nga e hakmarrjes për vdekjen e [[Ifigjenia|Iphigenia]], Clytemnestra thurrur me të dashurin e saj për të vrarë Agamemnonit. Cassandra e parashikoi këtë vrasje, dhe paralajmëroi Agamemnonit, por ai shpërfillur saj. Ai u vra, ose në një festë apo në e tij dush,<ref>Pausanias, 2.16.6.</ref> në bazë të versioneve të ndryshme. Cassandra ishte edhe e vranë.<ref>Apollodorus, ''Epitome'' 6.23.</ref> Agamemnonit djalit të Orestes, i cili kishte qenë larg, u kthyen dhe filluan me motrën e tij [[Elektra|Electra]] për të marrë hak për të atin e tyre.<ref>Homer, ''Odyssey'' 1.30, 298.</ref> e kishte vrarë Clytemnestra dhe Aegisthus dhe për të arritur në fronin e atit të tij.<ref>Pausanias, 2.16.7.</ref><ref>Sophocles, ''Electra'' 1405.</ref>
=== Odisea ===
[[Odiseja|Odiseu]]' dhjetë-vjeçare udhëtim në shtëpi për [[Ithaka|të çonin drejt lumturisë]] është thënë në [[Homeri|Homer]]<nowiki/>s' ''Odisea''. Odiseu dhe ushtarët e tij ishin në lulëzim larg natyrisht për të tokave të panjohura për Achaeans; Odiseu nuk kishte shumë aventura, përfshirë famshme takim me [[Ciklopë|Cyclops]] [[Polifemi|Polyphemus]], dhe një audiencë me shikuesit Teiresias në [[Hadi|Hadesit]]. Në ishullin e Thrinacia, Odiseu' burrat hanin bagëtinë e shenjtë për dielli-zoti [[Heliu|Helios]]. Për këtë sacrilege Odiseu' anijet u shkatërruan, dhe të gjithë njerëzit e tij të humbur. Odiseu nuk e kishte ngrënë kafshë, dhe ishte i lejuar për të jetuar; ai laheshin në breg në ishullin e Ogygia, dhe jetonin atje me nimfë Calypso. Pas shtatë vitesh, perëndive vendosi që të dërgojë Odiseun në shtëpi; në një raft të vogël, u nis për Scheria, shtëpia e Phaeacians, i cili i dha atij një pasazh të [[Ithaka|çonin drejt lumturisë]].
Një herë në shtëpinë e tij në tokë, Odiseu udhëtuar i maskuar si një të vjetër lypës. Ai ishte i njohur nga qeni i tij, Argos, që vdiq në prehër të tij. Ai më pas zbuloi se gruaja e tij, [[Penelopa|Penelope]], kishte qenë besnikë ndaj tij gjatë 20 viteve që ai ishte i pranishëm, pavarësisht përpjekjeve të panumërta të suitors që ishin duke ngrënë ushqimin e tij dhe shpenzimeve pronën e tij. Me ndihmën e birit të tij Telemachus, Athena, dhe Eumaeus, swineherd, ai vrau të gjithë ata, përveç Medon, që kishin qenë të sjellshëm për Penelope, dhe Phemius, një lokal këngëtar të cilët kishin qenë të detyruar për të ndihmuar suitors kundër Penelope. Penelope testuar Odiseu dhe e bëri të sigurt që ishte ai, dhe ai e fali atë. Të nesërmen suitors' të afërmit u përpoq për të marrë hak mbi të tij, por ata u ndaluan nga Athena.
=== Telegony ===
E ''Telegony'' mbledh ku ''Odisea'' lë jashtë, duke filluar me varrimin e të vdekurit suitors, dhe vazhdon deri në vdekjen e Sirenës.<ref>Proclus ''Chrestomathy'' 2, ''Telegony''</ref> Disa vjet pas Odiseu' kthimi, Telegonus, bir i Sirenës dhe Circe, erdhi për të çonin drejt lumturisë dhe u plaçkitën ishull. Odiseu, duke u përpjekur për të luftuar sulmit, u vra prej tij nuk pranohet e të birit. Pas Telegonus e kuptuan se ai kishte vrarë të atin e tij, ai solli trupin e nënës së tij Circe, së bashku me Telemachus dhe Penelope. Circe i bëri ata të pavdekshëm; pastaj Telegonus martuar Penelope dhe Telemachus martuar Circe.
=== Aeneid ===
[[Skeda:Aeneas'_Flight_from_Troy_by_Federico_Barocci.jpg|djathtas|parapamje|''Aeneas Flees Djegia e Trojës'' (1598) nga Federico Barocci]]
Udhëtimi i Trojës mbijetuar Aeneas e tij resettling e refugjatëve Trojan në Itali janë subjekt latine poemë epike ''[[Eneida|E Aeneid]]'' nga [[Vergili|Virgil]]. Shkruar gjatë kohës së [[Augusti|Augustus]], Virgil ka të tij hero i japin një të parë-person llogari të rënies së Trojës në pjesën e dytë të ''Aeneid'' s 'dymbëdhjetë librave, Trojane, e cila nuk duket në "Iliad", u bë legjendar nga Virgil e llogarisë.
Aeneas udhëheq një grup të mbijetuarit larg nga qyteti, mes tyre djalin e tij Ascanius (e njohur edhe si Iulus), e tij trumpeter Misenus, ati [[Anhizi|Anchises]], shëruesi Iapyxe tij besnik sidekick Achates, dhe Mimas si një udhëzues. Gruaja e tij Creusa është vrarë gjatë trastën e qytetit. Aeneas gjithashtu mban Lares dhe Penates e Trojës, të cilën historike Romakëve pretenduar për të ruajtur si garanci e Romës e veta të sigurisë.
Trojan të mbijetuarit shpëtuar me një numër të anijeve, duke kërkuar që të krijojë një të re kombëtare në vendet e tjera. Ata tokës në disa shtetet fqinje që të provojë inhospitable, dhe më në fund janë thënë nga një oracle se ata duhet të kthehen në vendin e tyre të të parëve. Ata së pari të përpiqen për të vendosur veten e tyre në [[Kreta|Kretë]], ku [[Dardani (mitologji)|Dardanus]] , dikur kishte vendosur, por e gjejnë atë e rrënuan nga e njëjta plagë që i kishte shtyrë Idomeneus larg. Ata gjejnë koloni të udhëhequr nga Helenus dhe Andromache, por rënie të mbetet. Pas shtatë vite ata do të arrijnë në Carthage, ku Aeneas ka një aferë me Mbretëresha Dido. (Pasi që, sipas traditës Carthage u themelua në 814 para krishtit, në ardhjen e refugjatëve Trojan disa qindra vjet më parë ekspozon kronologjike vështirësi brenda mitik traditë.) Përfundimisht perënditë mënyrë që Aeneas për të vazhduar tani e tutje, dhe se ai dhe njerëzit e tij mbërrijnë në grykën e Lumit Tiber në Itali. Dido kryen vetëvrasje, dhe Aeneas është tradhëti e saj konsiderohet si një element në kohë armiqësi midis Romës dhe Carthage që të shprehur veten në Punic Luftërat dhe çoi për hegjemoni Romake.
Në Cumae, Profete çon Aeneas në një archetypal prejardhje të botës së krimit, ku hije të vet të vdekur babai shërben si një udhëzues; ky libër i ''Aeneid'' ndikuar drejtpërdrejt [[Dante Alighieri|Dante]], i cili ka Virgil të veprojë si autorin e tij është udhëzues. Aeneas është dhënë një vizion për të ardhmen madhështinë e [[Roma e lashtë|Romës]], e cila ishte detyrën e tij për të gjetur, dhe të kthehet në botën e të gjallëve. Ai negocion një zgjidhje me lokale mbretit, Latinus, dhe ishte martohet me vajzën e tij, Lavinia. Kjo shkaktoi një luftë me fiset e tjera lokale, të cilat kulmuan me themelimin e zgjidhjen e [[Alba Longa]], i sunduar nga Aeneas dhe Lavinia djalit të Silvius. Romake miti u përpoq të pajtojë dy të ndryshme mitet themeluese: treqind vjet më vonë, në më të famshme të traditës, [[Remi dhe Romuli|Romulus dhe Remus]] themelua Roma. Trojan origjinën e Romës u bë veçanërisht i rëndësishëm në propagandën e [[Jul Çezari|Jul Cezarit]], familja e të cilit pretendonte prejardhje nga Venus përmes Aeneas djalit të Iulus (prandaj latine ''gens'' emrin ''Iulius''), dhe gjatë mbretërimit të Augustus; shih për shembull ''Tabulae Iliacae'' dhe "Troy Lojë", e prezantuar shpesh nga korrik-Claudian dinastisë.
== Datat e Luftës së Trojës ==
[[Skeda:Hypnos_Thanatos_BM_Vase_D56_full.jpg|parapamje|Hypnos dhe Thanatos mbante trupin e Sarpedon nga fushëbeteja e [[Troja|Trojës]]; detaj nga një Papafingo të bardhë në tokë lekythos, ca. 440 BC.]]
Që nga kjo luftë ishte konsideruar ndër Grekët e lashtë ose si ngjarja e fundit të mitologjike mosha apo aktiviteti i parë historike në moshë, disa data janë dhënë për rënien e Trojës. Ata zakonisht rrjedhin nga gjenealogjitë e mbretërve. Ephorus jep 1135 BC,<ref>FGrHist 70 F 223</ref> Sosibius 1172 BC,<ref>FGrHist 595 F 1</ref> [[Eratosteni|Eratosthenes]] 1184 BC/1183 BC,<ref>Chronographiai FGrHist 241 F 1d</ref> Timaeus 1193 BC,<ref>FGrHist 566 F 125</ref> e Parian mermeri 1209 BC/1208 BC,<ref>FGrHist 239, §24</ref> Dicaearchus 1212 BC,<ref>Bios Hellados</ref> [[Herodoti|Herodotus]] rreth 1250 para krishtit,<ref>Histories 2,145</ref> Eretes 1291 BC,<ref>FGrHist 242 F 1</ref> ndërsa Douris 1334 BC.<ref>FGrHist 76 F 41</ref> për Sa i saktë ditë Ephorus jep 23/24 Thargelion (Mund të 6 apo të 7), Hellanicus 12 Thargelion (26 maj)<ref>FGrHist 4 F 152</ref> , ndërsa të tjerët të japin 23 Sciroforion (7 korrik) apo 23 të Ponamos (7 tetor).
I lavdishëm dhe të pasur të qytetit Homer përshkruan u besohet të jetë Troy VI nga shumë të shekullit të njëzetë autorëve, i shkatërruar në
1275 BC, ndoshta nga një tërmet. E saj ndjekës Troy VIIa, të shkatërruar nga zjarri në një moment gjatë 1180s BC, ishte e gjatë konsiderohen si më të varfra të qytetit, por që gërmimet në fushatën e vitit 1988 ajo është rritur për më shumë gjasa të kandidatit.
== Historike bazë ==
Historiciteti i Luftës së Trojës është ende subjekt për të debatuar. Më klasike Grekët mendonin se lufta është një ngjarje historike, por shumë besonin se Homeric poezitë e kishte ekzagjeruar ngjarjet që i përshtaten kërkesave të poezisë. Për shembull, historiani [[Thukididi|Thucididi]], i cili është i njohur për të qenë kritike, e konsideron si një ngjarje e vërtetë, por dyshimet që 1,186 anijet ishin dërguar për të Trojës. [[Euripidi]] , ka filluar t'i ndryshojë greke mitet në të, duke përfshirë edhe ato të Luftës së Trojës. Pranë vit 100, Dio Chrysostom argumentoi se, përderisa lufta është historike, që përfundoi me Trojans fituar, dhe Grekët tentuan ta fshehin këtë fakt.<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Dio_Chrysostom/Discourses/11*.html Dio Chrysostom The Eleventh Discourse Maintaining that Troy was not Captured]</ref> Rreth 1870 ajo ishte në përgjithësi ranë dakord në Evropën Perëndimore që të Luftës së Trojës kurrë nuk kishte ndodhur dhe Troy kurrë nuk ka ekzistuar.<ref>{{Cite web |url=http://oyc.yale.edu/classics/introduction-to-ancient-greek-history/content/transcripts/transcript2-the-dark-ages |title=Yale University: Introduction to Ancient Greek History: Lecture 2 |accessdate=24 tetor 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110205034537/http://oyc.yale.edu/classics/introduction-to-ancient-greek-history/content/transcripts/transcript2-the-dark-ages |archivedate=5 shkurt 2011 |url-status=dead }}</ref> Pastaj Heinrich Schliemann popullarizuar tij gërmimet në Hisarlik, të cilën ai dhe të tjerët që besohet të jenë të Trojës, dhe të [[Mikena|Mycenaean]] qytetet e Greqisë. Sot shumë studiues pajtohen se Luftës së Trojës është i bazuar në një historik thelbin e një greke ekspeditën kundër qytetit të [[Troja|Trojës]], por disa do të argumentojnë se Homeric poezi përfaqësojnë besnikërisht aktuale ngjarjeve të luftës.
Në nëntor të vitit 2001, geologist John C. Kraft dhe classicist John V. Luce prezantoi rezultatet e hetimeve në [[Gjeologjia|gjeologji]] e rajonit që kishte filluar në vitin 1977.<ref>{{Cite journal|doi=10.1130/0091-7613(2003)031<0163:HAAATS>2.0.CO;2|title=Harbor areas at ancient Troy: Sedimentology and geomorphology complement Homer's Iliad|journal=[[Geology (journal)|Geology]]|volume=31|issue=2|pages=163|year=2003}}</ref><ref name="nature">{{Cite web |url=http://www.nature.com/nsu/nsu_pf/030127/030127-4.html |title=Geologists show Homer got it right |accessdate=24 tetor 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20030402105033/http://www.nature.com/nsu/nsu_pf/030127/030127-4.html |archivedate=2 prill 2003 |url-status=bot: unknown }}Wayback Machine <span>(archived April 2, 2003)</span>
‹The [[Ndihmë:Stampa|template]] ''[[Stampa:Wayback|Wayback]]'' is being considered for merging.</ref><ref name="Discovery">[http://dsc.discovery.com/news/briefs/20030203/iliad.html ''Iliad''], Discovery.</ref> Të gjeologët krahasuar këtij gjeologji me peisazhet në zonat bregdetare dhe tiparet e përshkruara në ''Iliad'' dhe të tjera klasike burime, sidomos [[Straboni|Strabo]]<nowiki/>s' ''Geographia''. E tyre, përfundimi është se nuk është rregullisht një qëndrueshmëri mes vendndodhjen e Trojës si të identifikuara nga Schliemann (dhe vendet e tjera, të tilla si greke camp), evidenca gjeologjike, përshkrime e topografisë dhe llogaritë e betejës në ''Iliad''.
Në shekullin e njëzetë studiuesit kanë tentuar të nxjerrë konkluzione bazuar në të [[Hititët|Hitejve]] dhe [[Egjipti i lashtë|Egjiptian]] tekste që data të kohës së Luftës së Trojës. Ndërsa ata të japin një përshkrim të përgjithshëm të situatës politike në rajon, në atë kohë, informacionin e tyre nëse ky konflikt të caktuar ndodhur është e kufizuar. Andrew Dalby vëren se ndërsa Luftës së Trojës më shumë gjasa ka marrë vend në një formë dhe për këtë arsye është e bazuar në historinë, natyrën e saj të vërtetë është dhe do të jetë i panjohur.<ref>Wilson, Emily.</ref> efron Hiteu, arkivat, si Tawagalawa letër përmendet një mbretëri të ''Ahhiyawa'' (Achaea, apo Greqisë) që shtrihet përtej detit (që do të jetë Egje) dhe kontrollet Milliwanda, e cila është identifikuar me Milet. Gjithashtu, i përmendur në këtë dhe të tjera letra është Assuwa federata e bërë nga 22 qytete dhe shtete që përfshinte qytetin e ''Wilusa'' (Ilios apo Ilium). E Milawata letër nënkupton ky qytet shtrihet në veri të Assuwa konfederatë, përtej Seha lumit. Ndërsa identifikimin e Wilusa me Ilium (që është, Troy) është gjithmonë e diskutueshme, në vitet 1990, ajo fitoi shumicën e pranimit. Në Alaksandu traktatit (ca. 1280 para krishtit), mbreti i qytetit është emëruar Alaksandu, dhe [[Paridi|Parisi është]] emër në ''Iliad'' (ndër të tjera vepra është e Alexander. E Tawagalawa letër (datë ca. 1250 para krishtit), e cila është drejtuar mbretit të Ahhiyawa në të vërtetë thotë:
: ''Tani si ne kemi ardhur në një marrëveshje në Wilusa, mbi të cilat ne shkuam në luftë...''
Dikur nën Hitejtë, Assuwa federata e ikte pas betejës së Kadesh në mes të Egjiptit dhe Hitejtë (ca. 1274 BC). Në 1230 BC Hiteut mbreti Tudhaliya IV (ca. 1240-1210 BC) fushatë kundër kësaj federate. Sipas Arnuwanda III (ca. 1210-1205 BC) [[Hititët|Hitejve]] ishin të detyruar të braktisin tokat që ata të kontrolluara në bregdetin e Egjeut. Është e mundur që të Luftës së Trojës ishte një konflikt midis mbretit të Ahhiyawa dhe Assuwa konfederata. Ky mendim ka qenë i mbështetur në se e tërë lufta përfshin ulje në Mysia (dhe Telephus' plagosjen), Akilit e fushatave në Veri Egje dhe [[Ajanti|Telamonian Ajax e]] fushatave në Trakës dhe Phrygia. Shumica e këtyre rajoneve janë pjesë e Assuwa.<ref name="Karykas"/><ref>Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (History of the Greek Nation) Volume A. Athens: Ekdotiki Athinon, 1968.</ref> Ajo ka qenë gjithashtu vuri në dukje se ka ngjashmëri të madhe në mes të emrave të Detit të Popujve, të cilat në atë kohë ishin bastisjen Egjiptit, si ata janë të shënuara nga Ramesses III dhe Merneptah, dhe të aleatëve të Trojans.<ref>[http://www.phoenixdatasystems.com/goliath/c3/c3a.htm Phoenix Data Systems - Attacks on Egypt]</ref>
Që më Achaean heronjve nuk kthehen në shtëpitë e tyre dhe të themeluar kolonitë diku tjetër u interpretua nga Thucididi si për shkak të tyre në mungese të gjatë.<ref>Thucydides.</ref> në ditët e Sotme interpretimin e ndjekur nga shumica e dijetarëve është se Achaean udhëheqësit e dëbuar nga tokat e tyre nga trazirat në fund të Mycenaean era e preferuar për të kërkuar prejardhje nga të mërguarit e Luftës së Trojës.<ref>Graves, Robert.</ref>
== Në kulturën popullore ==
|
