Roald Amundsen: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Tiimiii (diskuto | kontribute) No edit summary |
Tiimiii (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 23:
Në këtë kohë, Amundsen mësoi për [[ Shpërndarja e bashkimit midis Norvegjisë dhe Suedisë|shpërbërjen e bashkimit midis Norvegjisë dhe Suedisë]] dhe se ai kishte një mbret të ri. Eksploruesi i dërgoi mbretit të ri, [[Haakon VII of Norway|Haakon VII]], lajmin se përshkimi i tij në Kalimin Veriperëndimor "ishte një arritje e shkëlqyeshme për Norvegjinë". <ref name="explore">{{Cite book|title=''Roald Amundsen and the Exploration of the Northwest Passage''|publisher=[[Fram Museum]]|location=Oslo|year=2008|isbn=9788282350013|pages=63–65|last=|first=|language=anglisht}}</ref> Ai tha se shpresonte të bënte më shumë dhe e firmosi atë "Subjekti juaj besnik, Roald Amundsen". <ref name="explore" /> Ekuipazhi u kthye në Oslo në nëntor 1906, pas pothuajse tre vjet e gjysmë jashtë vendit. ''Gjøa'' u kthye në Norvegji në 1972. Pas një udhëtimi 45 ditor nga San Francisko në një transportues pjesa më e madhe, ajo u vendos në tokë jashtë [[ Muzeu Fram|Muzeut Fram]] në Oslo <ref name="explore" />, ku tani ndodhet brenda ndërtesës së saj të veçantë në muze.
=== Ekspedita e Polit Jugor ===
Më pas Amundsen planifikoi të marrë një ekspeditë në Polin e Veriut dhe të eksplorojë [[ Pellgu Arktik|Basenin Arktik]] . Duke e parë të vështirë për të mbledhur fonde, kur dëgjoi në vitin 1909 që Amerikanët [[Frederick Cook]] dhe [[ Robert Peary|Robert Peary]] kishin pretenduar të arrinin në Polin e Veriut si rezultat i dy ekspeditave të ndryshme, ai vendosi të rigjetohej në Antarktidë. Ai nuk ishte i qartë për qëllimet e tij dhe [[ Robert F. Scott|Robert F. Scott]] dhe përkrahësit norvegjezë u ndjejnë mashtrues. Scott po planifikonte ekspeditën e tij në Polin e Jugut atë vit. Duke përdorur anijen ''Fram'', të përdorur më parë nga [[Fridtjof Nansen]], Amundsen u largua nga Oslo për në jug në 3 qershor 1910. Në [[Ishujt Medeira|Madeira]], Amundsen paralajmëroi njerëzit e tij se ata do të shkonin në Antarktidë dhe i dërgoi një telegram Scott: "Beg të të informojë ''Fram duke'' vazhduar Antarktikën — Amundsen."
Gati gjashtë muaj më vonë, ekspedita mbërriti në skajin lindor të [[ Raft akulli Ross|Raftit të Akullit Ross]] (i njohur atëherë si "Barriera e Madhe e Akullit"), në një hyrje të madhe të quajtur [[ Gjiri i balenave|Gjiri i balenave]], më 14 janar 1911. Amundsen themeloi kampin e tij bazë atje, duke e quajtur Framheim . Amundsen shmang veshjen e rëndë të leshit të veshur në përpjekjet e mëparshme të Antarktikut në favor të adoptimit të lëkurave të leshuara me stil Inuit .
Duke përdorur skitë dhe slitë qenësh për transport, Amundsen dhe njerëzit e tij krijuan depo furnizimi në 80 °, 81 ° dhe 82 ° Jug në Barrierë, përgjatë një linje direktd në jug në Pol. Amundsen gjithashtu planifikoi të vriste disa prej qenve të tij gjatë rrugës dhe t'i përdorte ato si një burim për mish të freskët. Një grup i vogël, përfshirë [[Hjalmar Johansen]], [[Kristian Prestrud]] dhe [[Jørgen Stubberud]], u nisën më 8 shtator, por duhej të braktisnin udhëtimin e tyre për shkak të temperaturave ekstreme. Tërheqja e dhimbshme shkaktoi një grindje brenda këtij grupi, dhe Amundsen dërgoi Johansen dhe dy burrat e tjerë për të eksploruar [[ Gadishulli Edward VII|Tokën e Mbretit Edward VII]] .
Një përpjekje e dytë, me një ekip prej pesë vetësh të përbërë nga [[Olav Bjaaland]], [[Helmer Hanssen]], [[Sverre Hassel]], [[Oscar Wisting]] dhe Amundsen, u nis nga kampi bazë në 19 tetor. Ata morën katër slitë dhe 52 qenë. Duke përdorur një rrugë përgjatë akullnajës më parë të panjohur [[ Axel Heiberg Glacier|Axel Heiberg]], ata arritën në skajin e Rrafshnaltës Polare më 21 nëntor pas një ngjitjeje katër-ditore. Skuadra dhe 16 qentë arritën në pole më 14 dhjetor, një muaj para grupit të Scott. Amundsen emëroi kampin e tyre të Polit Jugor [[ Polheim|Polheim]] . Amundsen e quajti [[ Rrafshnalta e Antarktikut|Rrafshnaltën e Antarktikut]] si Rrafshnalta e Mbretit Haakon VII. Ata lanë një tendë dhe letër të vogël ku thuhej arritja e tyre, në rast se nuk ktheheshin të sigurt në Framheim.
Ekipi arriti në Framheim në 25 Janar 1912, me 11 qentë që mbijetuan. Ata u larguan nga kontinenti dhe për në [[Hobart]], [[Australia|Australi]], ku Amundsen njoftoi publikisht suksesin e tij në 7 Mars. Ai telegrafoi lajmet për mbështetësit.
Ekspedita e Amundsen përfitoi nga përgatitja e tij e kujdesshme, pajisja e mirë, veshja e duhur, një detyrë e thjeshtë parësore, të kuptuarit e qenve dhe trajtimi i tyre dhe përdorimi efektiv i skive. Për dallim nga fatkeqësitë e skuadrës së Scott, udhëtimi i Amundsen u tregua relativisht i qetë dhe i pabarabartë.
== Ekspeditat e Polarit të Veriut dhe Kalimi Verilindor ==
=== Kalimi Verilindor ===
== Burimi ==
| |||