Konflikti i Karabakut të Sipërm: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Arianit (diskuto | kontribute) |
Arianit (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
Konflikti '''i Nagorno-Karabakhut''' është një '''konflikt''' territorial dhe etnik midis [[Armenia|Armenisë]] dhe [[Azerbajxhani
Një armëpushim i nënshkruar më 1994 mundësoi dy dekada të stabilitetit relativ, i cili u përkeqësua ndjeshëm së bashku me zhgënjimin në rritje të Azerbajxhanit me status quo-në, në kundërshtim me përpjekjet e Armenisë për ta çimentuar atë.<ref name="openDem">{{Cito web|url=https://www.opendemocracy.net/od-russia/olesya-vartanyan-magdalena-grono/armenia-and-azerbaijan-collision-course-over-nagorno-karabakh|title=Armenia and Azerbaijan collision course over Nagorno-Karabakh|first=Olesya|last=Vartanyan|date=14 July 2017|publisher=openDemocracy|accessdate=14 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170714115035/https://www.opendemocracy.net/od-russia/olesya-vartanyan-magdalena-grono/armenia-and-azerbaijan-collision-course-over-nagorno-karabakh|archivedate=14 July 2017}}</ref> Një përshkallëzim katër ditor në prill 2016 u bë shkelja më vdekjeprurëse e armëpushimit deri më sot. Që atëherë, mundësia e rifillimit të armiqësive të mëdha është rritur shumë.<ref>{{Cito web|url=https://www.crisisgroup.org/europe-central-asia/caucasus/nagorno-karabakh-azerbaijan/244-nagorno-karabakhs-gathering-war-clouds|title=Nagorno-Karabakh's Gathering War Clouds|language=en|date=1 June 2017|publisher=Crisis Group|accessdate=4 June 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170601175127/https://www.crisisgroup.org/europe-central-asia/caucasus/nagorno-karabakh-azerbaijan/244-nagorno-karabakhs-gathering-war-clouds|archivedate=1 June 2017}}</ref>
▲Konflikti '''i Nagorno-Karabakhut''' është një '''konflikt''' territorial dhe etnik midis [[Armenia|Armenisë]] dhe [[Azerbajxhani|Azerbajxhanit]] mbi rajonin e kontestueuar të [[Nagorni Karabah|Nagorno-Karabhakut]] dhe shtatë rretheve përreth, të cilat kontrollohen ''de fakto'' nga Republika e vetë-deklaruar e Artsakh, por janë njohur ndërkombëtarisht si pjesë ''[[de jure]]'' të Azerbajxhanit. Konflikti ka origjinën e tij në fillim të shekullit të 20-të. Nën [[Bashkimi Sovjetik|Bashkimin Sovjetik]], [[Josif Stalini]] vendosi ta bënte rajonin e Nagorno-Karabakhut një zonë autonome të [[Republika Socialiste Sovjetike e Azerbajxhanit|Azerbajxhanit Sovjetik]].<ref>{{Cito web|url=http://adst.org/2013/08/stalins-legacy-the-nagorno-karabakh-conflict/|title=Stalin’s Legacy: The Nagorno-Karabakh Conflict - Association for Diplomatic Studies and Training|date=6 August 2013|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170109100738/http://adst.org/2013/08/stalins-legacy-the-nagorno-karabakh-conflict/|archivedate=9 January 2017}}</ref> Konflikti i tanishëm filloi në vitin 1988, kur armenët e Karabakut kërkuan që Karabaku të transferohej nga Azerbajxhani Sovjetik në Armeninë Sovjetike. Konflikti u përshkallëzua në një luftë në shkallë të gjerë në fillim të viteve 1990.
▲Një armëpushim i nënshkruar më 1994 mundësoi dy dekada të stabilitetit relativ, i cili u përkeqësua ndjeshëm së bashku me zhgënjimin në rritje të Azerbajxhanit me status quo-në, në kundërshtim me përpjekjet e Armenisë për ta çimentuar atë.<ref name="openDem">{{Cito web|url=https://www.opendemocracy.net/od-russia/olesya-vartanyan-magdalena-grono/armenia-and-azerbaijan-collision-course-over-nagorno-karabakh|title=Armenia and Azerbaijan collision course over Nagorno-Karabakh|first=Olesya|last=Vartanyan|date=14 July 2017|publisher=openDemocracy|accessdate=14 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170714115035/https://www.opendemocracy.net/od-russia/olesya-vartanyan-magdalena-grono/armenia-and-azerbaijan-collision-course-over-nagorno-karabakh|archivedate=14 July 2017}}</ref> Një përshkallëzim katër ditor në prill 2016 u bë shkelja më vdekjeprurëse e armëpushimit deri më sot. Që atëherë, mundësia e rifillimit të armiqësive të mëdha është rritur shumë.<ref>{{Cito web|url=https://www.crisisgroup.org/europe-central-asia/caucasus/nagorno-karabakh-azerbaijan/244-nagorno-karabakhs-gathering-war-clouds|title=Nagorno-Karabakh's Gathering War Clouds|date=1 June 2017|publisher=Crisis Group|accessdate=4 June 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170601175127/https://www.crisisgroup.org/europe-central-asia/caucasus/nagorno-karabakh-azerbaijan/244-nagorno-karabakhs-gathering-war-clouds|archivedate=1 June 2017}}</ref>
== Sfondi ==
Me Perestroikan dhe shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik më 1989, tensionet etnike midis armenëve dhe azerbajxhanasve u rritën në rajonin e [[Nagorni Karabah|Nagorno-Karabakut.]]
Që nga viti 2017, opinioni publik nga të dy palët është vërejtur si "gjithnjë e më i ngulitur, luftarak dhe pa kompromis".<ref name="openDem">{{Cito web|url=https://www.opendemocracy.net/od-russia/olesya-vartanyan-magdalena-grono/armenia-and-azerbaijan-collision-course-over-nagorno-karabakh|title=Armenia and Azerbaijan collision course over Nagorno-Karabakh|first=Olesya|last=Vartanyan|date=14 July 2017|publisher=openDemocracy|accessdate=14 July 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170714115035/https://www.opendemocracy.net/od-russia/olesya-vartanyan-magdalena-grono/armenia-and-azerbaijan-collision-course-over-nagorno-karabakh|archivedate=14 July 2017}}</ref> Në këtë kontekst, lëshimet e ndërsjella që mund të ulin tensionet në afat më të gjatë mund të kërcënojnë stabilitetin e brendshëm dhe mbijetesën e elitave në pushtet, duke lënë kështu pak nxitje për kompromis.
== Kohështrirja ==
=== Lufta e Nagorno-Karabakh (1988–94) ===
Lufta e Nagorno-Karabakut, e njohur edhe si ''Lufta Çlirimtare e Artsakhut'' në Armeni dhe në Nagorno-Karabakh, ishte një konflikt i armatosur që u zhvillua në fund të viteve 1980 deri në maj 1994, në enklavën e [[Nagorni Karabah|Nagorno-Karabkahut]] në [[Azerbajxhani
Parlamenti i enklavës kishte votuar në favor të bashkimit me Armeninë. Referendumi i mbajtur, u bojkotua nga popullata azerbajxhanase e Nagorno-Karabkahut, ku shumica e votuesve votuan në favor të pavarësisë. Kërkesa për t'u bashkuar me Armeninë, e cila filloi përsëri në 1988, filloi në një mënyrë relativisht paqësore. Ndërsa u afrua shpërbërja e Bashkimit Sovjetik, tensionet gradualisht u shndërruan në një konflikt gjithnjë e më të dhunshëm midis armenëve etnikë dhe azerbajxhanësve etnikë. Të dy palët kanë bërë pretendime për [[Spastrimi etnik|spastrim etnik]] dhe pogrome të kryera nga ana tjetër.<ref name="CASE-STUDY-IN-ETHNIC-STRIFE">{{Cite journal|last=Rieff|first=David|date=June 1997|title=Without Rules or Pity|url=http://www.cilicia.com/armo19e.html|publisher=[[Council on Foreign Relations]]|volume=76|issue=2|archive-url=https://archive.is/20080720114733/http://www.cilicia.com/armo19e.html|language=en|archive-date=20 July 2008|access-date=13 February 2007}}</ref><ref>{{Cite book|last=Lieberman|first=Benjamin|title=Terrible Fate: Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe|publisher=Ivan R. Dee|year=2006|location=Chicago|pages=284–292|isbn=1-56663-646-9}}</ref>
Përplasjet ndëretnike midis të dyjave shpërthyen menjëherë pasi parlamenti i Oblastit Autonom të Nagorno-Karabakut (NKAO) në Azerbajxhan votoi për unifikimin e rajonit me Armeninë më 20 shkurt 1988. Rrethanat e shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik lehtësuan një lëvizje separatiste armene në Azerbajxhanin Sovjetik. Deklarata e shkëputjes nga Azerbajxhani ishte rezultati i fundit i një konflikti territorial në lidhje me territorin.<ref name="Croissant">{{Cite book|last=Croissant|first=Michael P.|title=The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications|publisher=Praeger|year=1998|location=London|isbn=0-275-96241-5|url=https://archive.org/details/armeniaazerbaija00croi}}</ref> Ndërsa Azerbajxhani shpalli pavarësinë e saj nga Bashkimi Sovjetik dhe hoqi fuqitë e mbajtura nga qeveria e enklavës, shumica armene votoi të shkëputet nga Azerbajxhani. Në këtë proces, ata shpallën Republikën e panjohur të Nagorno-Karabakut.<ref>At the time of the [[dissolution of the USSR]], the United States government [[Stimson Doctrine|recognized as legitimate]] the pre-[[Molotov–Ribbentrop Pact]] 1933 borders of the country (the [[Franklin D. Roosevelt]] government established diplomatic relations with the Kremlin at the end of that year). Because of this, the [[George H. Bush]] administration openly supported the secession of the [[Baltic countries|Baltic SSRs]], but regarded the questions related to the independence and territorial conflicts of [[Georgia (country)|Georgia]], Armenia, [[Azerbaijan]] and the rest of the [[Transcaucasus]] as internal Soviet affairs.</ref>
Luftimet në shkallë të plotë shpërthyen në fund të dimrit të 1992. Ndërmjetësimi ndërkombëtar nga disa grupe, përfshirë [[Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë|Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë]] (OSBE), nuk arriti të sjellë zgjidhje. Në pranverën e vitit 1993, forcat armene kapën territorin jashtë enklavës, duke kërcënuar të katalizonin përfshirjen e vendeve të tjera të rajonit.<ref>Four [[United Nations Security Council resolutions on the Nagorno-Karabakh War|UN Security Council resolutions]], passed in 1993, called for withdrawal of Armenian forces from the regions falling outside the borders of the former NKAO.</ref> Në fund të luftës më 1994, armenët kishin nën kontroll të plotë pjesën më të madhe të enklavës dhe gjithashtu mbajtën dhe kontrollojnë aktualisht afro 9% të territorit të Azerbajxhanit jashtë enklavës. Rreth 230,000 armenë nga Azerbajxhani dhe 800,000 azerbajxhanas nga Armenia dhe Karabaku janë shpërngulur si rezultat i konfliktit.<ref name="CIA-FACTBOOK-AJ">{{Cito web|last=The [[Central Intelligence Agency]]|title=The CIA World Factbook: Transnational Issues in Country Profile of Azerbaijan|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html#Issues|accessdate=14 February 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090610081951/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/AJ.html#Issues|archivedate=10 June 2009}} Military involvement denied by the Armenian government.</ref> Një armëpushim me ndërmjetësim [[Rusia|rus]] u nënshkrua në maj 1994 dhe bisedimet e paqes, të ndërmjetësuara nga Grupi i Minskut i OSBE-së, u mbajtën që nga atëherë nga Armenia dhe Azerbajxhani.
Disa përleshje ndodhën në vitet pas armëpushimit të vitit 1994.<ref name="restraints">{{Cito web|url=http://armenianweekly.com/2015/02/04/karabagh/|title=Loose Restraints: A Look at the Increasingly Shaky Karabagh Ceasefire|last=Hairenik|website=Armenian Weekly|accessdate=2015-02-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151022160959/http://armenianweekly.com/2015/02/04/karabagh/|archivedate=2015-10-22}}</ref>
=== Përplasjet kufitare (1994–2016) ===
[[Skeda:AZ-qa-location-en.svg|parapamje| Situata në zonë pas armëpushimit të 1994 ]]
Përleshjet në Mardakert filluan më 4 mars pas protestave të zgjedhjeve armene të vitit 2008. Ato përfshinë luftimet më të rënda midis armenëve etnikë<ref name="bbcnews2">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7278871.stm|title=Karabakh casualty toll disputed|date=2008-03-05|work=BBC News|access-date=2008-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20080309004207/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7278871.stm|archive-date=9 March 2008}}</ref> dhe forcave azerbajxhaniane<ref name="bbcnews">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7278483.stm|title=Fatal Armenian-Azeri border clash|date=2008-03-05|work=BBC News|access-date=2008-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20080305231537/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7278483.stm|archive-date=5 March 2008}}</ref> mbi rajonin e kontestuar të Nagorno-Karabakut<ref name="rferl">{{Cite news|url=http://www.rferl.org/featuresarticle/2008/03/06f6071c-c439-4c76-b389-928e9409de9b.html|title=Armenia/Azerbaijan: Deadly Fighting Erupts In Nagorno-Karabakh|date=2008-03-04|access-date=2008-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20080306000426/http://www.rferl.org/featuresarticle/2008/03/06F6071C-C439-4C76-B389-928E9409DE9B.html|archive-date=6 March 2008|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty}}</ref> që nga armëpushimi i vitit 1994 pas Luftës së Nagorno-Karabakut.
Burimet armene akuzuan Azerbajxhanin se po përpiqej të përfitonte nga trazirat e vazhdueshme në Armeni. Burime azerbajxhanase fajësuan Armeninë, duke pretenduar se qeveria armene po përpiqej të largonte vëmendjen nga tensionet e brendshme në Armeni.
Pas incidentit, më 14 mars [[Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara]] me një votim të regjistruar 39 vota pro 7 kundër Rezolutës 62/243 të miratuar, duke kërkuar tërheqjen e menjëhershme të të gjitha forcave armene nga territoret e okupuara të Azerbajxhanit.
'''Dhuna e vitit 2010'''
Luftimi i shkurtit 2010 në Nagorno-Karabakh ishte një shkëmbim i shpërndarë të shtëna armësh që u bë më 18 shkurt në vijën e kontaktit që ndan forcat ushtarake azerbajxhanase dhe karabakh-armene. Azerbajxhani akuzoi forcat armene për gjuajtje në pozicionet e Azerbajxhanit afër fshatrave Tap Qaraqoyunlu, Qızıloba, Qapanlı, Yusifcanlı dhe Cavahirli, si dhe në malet e [[Agdam (rajon)|Agdam Rayon]] me armë të vogla zjarri përfshirë snajperë.
Luftimet në Mardakert të vitit 2010 ishin një seri shkeljesh të armëpushimit të Luftës së Nagorno-Karabakut. Ato u zhvilluan përgjatë vijës së kontaktit që ndante [[Azerbajxhani
Midis vitit 2008 dhe 2010, 74 ushtarë u vranë nga të dy palët.<ref name="crisis">{{Cito web|title=Armenia and Azerbaijan: Preventing War|url=https://d2071andvip0wj.cloudfront.net/b60-armenia-and-azerbaijan-preventing-war.pdf|website=Europe Briefing N°60|publisher=[[International Crisis Group]]|date=8 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160520105841/http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/caucasus/B60%20Armenia%20and%20Azerbaijan%20---%20Preventing%20War.pdf|archivedate=20 May 2016}}</ref>
'''Vazhdimi i luftimeve 2011–2013'''
Në fund të prillit 2011, përleshjet kufitare lanë të vdekur tre ushtarë të Nagorno-Karabakut,<ref>{{Cito web|url=http://www.armeniansworld.com/azerbaijan-goes-beyond-all-permissible-limits-two-artsakh-servicemen-killed/|title=Azerbaijan goes beyond all permissible limits, two Artsakh servicemen killed|publisher=Armeniansworld.com|accessdate=13 October 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140813200950/http://www.armeniansworld.com/azerbaijan-goes-beyond-all-permissible-limits-two-artsakh-servicemen-killed/|archivedate=13 August 2014}}</ref> ndërsa më 5 tetor, dy ushtarë azerbajxhanas dhe një ushtar armen u vranë.
Një vit më pas, përleshjet kufitare midis forcave të armatosura të [[Armenia|Armenisë]] dhe [[Azerbajxhani
Përgjatë vitit 2013, 12 ushtarë azerbajxhanas dhe 7 armenë u vranë në përleshjet kufitare.<ref name="disputed">{{Cito web|url=https://www.theguardian.com/world/2014/aug/04/nagorno-karabakh-clashes-azerbaijan-armenia|title=Bloody clashes between Azerbaijan and Armenia over disputed territory|website=the Guardian|accessdate=13 October 2014}}</ref>
'''Përplasjet e vitit 2014 dhe sulmet me helikopterë'''
Në vitin 2014 shpërthyes disa përleshje kufitare që kishin rezultuar në 16 viktima nga të dy palët deri më 20 qershor.
Më 2 gusht, autoritetet azerbajxhanase njoftuan se tetë ushtarë të tyre ishin vrarë në tre ditë përleshje me forcat e NKO, numri më i madh i vdekjeve për ushtrinë e vendit që nga lufta e 1994.<ref name="todayszaman1">{{Cito web|url=http://www.todayszaman.com/world_at-least-eight-azerbaijani-soldiers-killed-on-border-with-armenia_354428.html|title=At least eight Azerbaijani soldiers killed on border with Armenia|publisher=Todayszaman.com|accessdate=2014-08-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140802040605/http://www.todayszaman.com/world_at-least-eight-azerbaijani-soldiers-killed-on-border-with-armenia_354428.html|archivedate=August 2, 2014}}</ref> NKO mohoi çdo viktimë nga ana e tyre, ndërsa tha se azerbajxhanasit kishin pësuar 14 të vdekur dhe shumë të tjerë të plagosur. Zyrtarët lokalë në Nagorno-Karabakh raportuan të paktën dy vdekje ushtarake armene në atë që ishte incidenti më i madh në zonë që nga viti 2008.<ref>{{Cito web|last=Guliyev|first=Emil|url=https://news.yahoo.com/eight-azeri-troops-killed-clashes-armenia-143329684.html|title=Azeri troops killed in clashes with Armenia as tensions flare
Deri më 5 gusht 2014 luftimet që filluan më 27 korrik kishin lënë të vdekur 14 ushtarë azerbajxhanas dhe 5 armenë. Në përgjithësi, 27 ushtarë azerbajxhanas kishin vdekur që nga fillimi i vitit në përleshje kufitare.<ref name="euras">{{Cito web|title=PUTIN MEDIATES AZERI-ARMENIAN TALKS|url=http://www.eurasiareview.com/13082014-putin-mediates-azeri-armenian-talks/|accessdate=13 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140813150917/http://www.eurasiareview.com/13082014-putin-mediates-azeri-armenian-talks/|archivedate=13 August 2014}}</ref>
Në një incident të veçantë në korrik 2014, Ushtria e Mbrojtjes e NKR njoftoi se trupat kishin vrarë një dhe arrestuar dy anëtarë të një grupi subversiv azerbajxhanas që kishin depërtuar në vijën e kontaktit. Përveç spiunimit të lëvizjeve të trupave armene dhe instalimeve ushtarake dhe vendbanimeve civile në Karvachar (Kelbajar), ekipi u akuzua për vrasjen e Smbat Tsakanyan, një djalë shtatëmbëdhjetë vjeç armen dhe banor i fshatit Jumen. Të dy anëtarët e mbijetuar të grupit u dënuan me burgim të përjetshëm nga një gjykatë armene. Në korrik 2015, pamjet video të regjistruara nga ekipi u publikuan dhe u transmetuan në televizionin shtetëror armen.
Më 12 nëntor 2014, forcat e armatosura azerbajxhanase rrëzuan një helikopter Mil Mi-24 të Ushtrisë së Mbrojtjes së NK mbi rrethin Agdam të Karabakut. Tre ushtarakë u vranë në incident. Ministria e Mbrojtjes e Armenisë deklaroi se avioni ishte i paarmatosur dhe e quajti rrëzimin e tij një "provokim të paparë". Autoritetet azerbajxhanase pretenduan se helikopteri po "përpiqej të sulmonte" pozicionet e ushtrisë azerbajxhanase.<ref>{{Cito web|title=Azerbaijan Risks New Armenia Conflict as Chopper Downed|url=https://www.bloomberg.com/news/2014-11-12/azerbaijan-says-armenian-helicopter-shot-down-in-conflict-zone.html|date=12 November 2014|accessdate=12 November 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141112195028/http://www.bloomberg.com/news/2014-11-12/azerbaijan-says-armenian-helicopter-shot-down-in-conflict-zone.html|archivedate=12 November 2014}}</ref> Autoritetet armene deklaruan se Azerbajxhani do të përballet me "pasoja të rënda".<ref>{{Cito web|title=Armenia vows 'grave consequences' after helicopter downed|url=https://news.yahoo.com/azerbaijan-shoots-down-armenian-military-helicopter-baku-132139074.html|date=12 November 2014|accessdate=12 November 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141112230705/http://news.yahoo.com/azerbaijan-shoots-down-armenian-military-helicopter-baku-132139074.html|archivedate=12 November 2014}}</ref> Me përplasjen, 2014 u bë viti më vdekjeprurës për forcat armene që nga marrëveshja e armëpushimit më 1994, me 27 ushtarë të vrarë përveç 34 vdekjeve nga pala azerbajxhanase. Gjashtë civilë armenë vdiqën gjithashtu në vitin 2014, ndërsa deri në fund të vitit numri i azerbajxhanasve të vrarë u rrit në 39 (37 ushtarë dhe 2 civilë).<ref name="restraints">{{Cito web|url=http://armenianweekly.com/2015/02/04/karabagh/|title=Loose Restraints: A Look at the Increasingly Shaky Karabagh Ceasefire|last=Hairenik|website=Armenian Weekly|accessdate=2015-02-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151022160959/http://armenianweekly.com/2015/02/04/karabagh/|archivedate=2015-10-22}}</ref>
'''Luftimet sporadike të vitit 2015'''
Në vitin 2015, 42 ushtarë armenë dhe 5 civilë u vranë ndërsa vazhduan përleshjet në kufi.<ref name="attrition">{{Cito web|url=http://armenianweekly.com/2016/01/14/attrition-war-escalates/|title=Armenian-Azerbaijani Attrition War Escalates|website=Armenian Weekly|accessdate=14 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116214426/http://armenianweekly.com/2016/01/14/attrition-war-escalates/|archivedate=16 January 2016}}</ref> Përveç kësaj, të paktën 64 ushtarë azerbajxhanas vdiqën gjithashtu.<ref name="10months">{{Cito web|url=http://www.panarmenian.net/eng/news/199881/|title=64 Azeri soldiers killed in 10 months of 2015: survey|website=PanARMENIAN.Net|accessdate=13 May 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160417055317/http://www.panarmenian.net/eng/news/199881/|archivedate=17 April 2016}}</ref>
=== Lufta Katër-ditore (2016) ===
Me kalimin e viteve, Azerbajxhani ishte duke u bërë i paduruar me status quo-në. Në këtë drejtim, i shtyrë nga nafta dhe gazi, vendi u fut në një forcim ushtarak. Vetëm në vitin 2015, Baku harxhoi 3 miliardë dollarë në ushtrinë e saj, më shumë sesa tërë buxheti kombëtar i Armenisë.
Gjatë gjithë janarit dhe shkurtit 2016, katër armenë dhe katër ushtarë azerbajxhanas u vranë në luftime në kufirin e NK.<ref name="over20">{{Cito web|url=http://www.intellinews.com/over-20-armenian-and-azerbaijani-soldiers-killed-in-jan-feb-93829/|title=bne IntelliNews
Midis 1 dhe 5 prill 2016, luftimet e rënda përgjatë vijës së frontit të NK lanë 88 ushtarë armenë dhe 31–92 ushtarë Azerbajxhanas të vdekur. Një armen dhe tre ushtarë Azerbajxhanas gjithashtu ishin të humbur. Për më tepër, 10 civilë (gjashtë azerbajxhanas dhe katër armenë) u vranë gjithashtu.<ref name="at92">{{Cito web|url=https://www.armenianow.com/en/karabakh/2016/04/14/armenia-casualties-update-karabakh-april/951/|title=Karabakh War Casualty Update: Armenia puts April death toll at 92|accessdate=2016-09-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160418231210/http://www.armenianow.com/en/karabakh/2016/04/14/armenia-casualties-update-karabakh-april/951/|archivedate=2016-04-18}}</ref><ref name="meydan">{{Cito web|url=https://www.meydan.tv/az/site/opinion/13405/|title=Siyahı: 93 hərbçi şəhid olub, 6 mülki şəxs dünyasını dəyişib (YENİLƏNİR)|website=Meydan TV|accessdate=2016-09-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170728135013/https://www.meydan.tv/az/site/opinion/13405/|archivedate=2017-07-28}}</ref> Gjatë përleshjeve, një helikopter ushtarak azerbajxhanas, 13 dron; pa pilot u qëlluan<ref name="13th">{{Cito web|url=http://www.panarmenian.net/eng/news/209819/|title=Karabakh army downs 13th Azerbaijani drone|website=PanARMENIAN.Net|accessdate=2016-09-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161005010151/http://www.panarmenian.net/eng/news/209819/|archivedate=2016-10-05}}</ref> dhe një tank azerbajxhanas u shkatërrua.<ref>{{Cito web|url=http://haqqin.az/news/67421|title=Минобороны Азербайджана назвало потери в боях|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161004150436/http://haqqin.az/news/67421|archivedate=4 October 2016}}</ref>
=== Përplasjet e përtëritura kufitare (2016 – tash) ===
Midis 8 dhe 17 maj 2016, luftimet sporadike lanë të vdekur 14 armenë dhe tre ushtarë azerbajxhanas, si dhe një civil azerbajxhanas.<ref name="despite">{{Cito web|url=http://www.presstv.ir/Detail/2016/04/15/460900/Armenia-Azerbaijan-Nagorno-Karabakh/|title=PressTV-‘2 Armenian troops killed in Karabakh’|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161004224735/http://www.presstv.ir/Detail/2016/04/15/460900/Armenia-Azerbaijan-Nagorno-Karabakh/|archivedate=4 October 2016}}</ref><ref name="fightingover">{{Cito web|url=https://www.reuters.com/article/us-nagorno-karabakh-azerbaijan-casualtie-idUSKCN0XB1C4|title=Azerbaijan says one soldier killed in fighting over Nagorno-Karabakh|date=14 April 2017|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171014075645/https://www.reuters.com/article/us-nagorno-karabakh-azerbaijan-casualtie-idUSKCN0XB1C4|archivedate=14 October 2017}}</ref> Më 5 tetor 2016, artileria armene sulmoi pozicionet e Azerbajxhanit në linjën e kontaktit me një ushtar azerbajxhanas të vrarë.<ref>{{Cito web|url=http://en.apa.az/azerbaijan-military/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/azerbaijani-soldier-killed-during-armenian-provocation-5349.html|title=Azerbaijani soldier killed during Armenian provocation|first=APA Information Agency, APA|last=Holding|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171107121442/http://en.apa.az/azerbaijan-military/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/azerbaijani-soldier-killed-during-armenian-provocation-5349.html|archivedate=7 November 2017}}</ref> Një ushtar armen u vra më 11 tetor 2016 në një përleshje në linjën e kontaktit.<ref>{{Cito web|url=http://www.armradio.am/en/2016/10/11/armenian-contract-serviceman-killed-in-azeri-firing-4/|title=Armenian contract serviceman killed in Azeri firing|date=11 October 2016|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161109192828/http://www.armradio.am/en/2016/10/11/armenian-contract-serviceman-killed-in-azeri-firing-4/|archivedate=9 November 2016}}</ref> Më 15 nëntor, një ushtar azerbajxhanas u vra në linjën e kontaktit.<ref>{{Cito web|url=http://www.azernews.az/aggression/105168.html|title=Armenian troops keep high tension on contact line, kill Azerbaijani servicemen|date=16 November 2016|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161229101433/http://www.azernews.az/aggression/105168.html|archivedate=29 December 2016}}</ref> Më 27 nëntor, forcat Azerbajxhan raportuan se kanë rrëzuar një dron armen që kishte kaluar vijën e kontaktit.<ref>{{Cito web|url=http://aa.com.tr/en/world/azerbaijan-downs-armenian-drone-on-conflict-frontline/694108|title=Azerbaijan downs Armenian drone on conflict frontline|accessdate=26 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161130154336/http://aa.com.tr/en/world/azerbaijan-downs-armenian-drone-on-conflict-frontline/694108|archivedate=30 November 2016}}</ref>
Një ushtar i NK u vra në aksion me forcat e Azerbajxhanit më 6 shkurt 2017.<ref name="asbarez.com">{{Cito web|url=http://asbarez.com/159972/armenian-serviceman-killed-another-wounded-by-azerbaijani-fire/|title=Armenian Serviceman Killed, another Wounded By Azerbaijani Fire
Më 15 maj 2017, një sistem mbrojtës ajrorOsa i NK u dëmtua ose u shkatërrua nga një raketë e drejtuar e nisur nga forcat azerbajxhanase.<ref>{{Cito web|url=https://au.news.yahoo.com/azerbaijan-destroys-armenia-air-defence-system-in-disputed-region-35527827.html|title=Azerbaijan destroys Armenia air defence system in disputed region|website=au.news.yahoo.com|accessdate=2019-02-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190107230823/https://au.news.yahoo.com/azerbaijan-destroys-armenia-air-defence-system-in-disputed-region-35527827.html|archivedate=2019-01-07}}</ref> Më 20 maj 2017, një ushtar armen u vra në një zjarr me trupat azerbajxhanase, ushtria azerbajxhanase përdori granata antitank dhe zjarr mortajash 60
'''2018'''
Një ushtar i NK u vra nga një snajper azerbajxhanas afër vijës së kontaktit më 7 janar 2018.<ref>{{Cito web|url=https://www.rferl.org/a/nagornoi-karabakh-armenian-soldier-killed-chilingarian-azerbaijan/28962611.html|title=Military In Nagorno-Karabakh Says Soldier Killed By Azerbaijani Sniper|website=RadioFreeEurope/RadioLiberty|language=en|accessdate=2018-03-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180316115220/https://www.rferl.org/a/nagornoi-karabakh-armenian-soldier-killed-chilingarian-azerbaijan/28962611.html|archivedate=2018-03-16}}</ref> Një ushtar i NK u vra nga zjarri azerbajxhanas më 7 shkurt 2018.<ref>{{Cito web|url=https://armenianweekly.com/2018/02/08/another-artsakh-solider-killed-azerbaijani-fire-2/|title=Another Artsakh Soldier Killed by Azerbaijani Fire|first=Weekly|last=Staff|date=8 February 2018|website=The Armenian Weekly|accessdate=16 April 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417023337/https://armenianweekly.com/2018/02/08/another-artsakh-solider-killed-azerbaijani-fire-2/|archivedate=17 April 2018}}</ref> Tre vullnetarë civilë u vranë në një operacion të deminimit në NK më 29 Mars 2018.<ref>{{Cito web|url=https://www.rferl.org/a/armenia-azerbaijan-nagorno-karabakh-halo-deminers-killed-car-mine/29132935.html|title=Three Killed In Nagorno-Karabakh Demining Group Operation|website=RadioFreeEurope/RadioLiberty|accessdate=2018-04-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180416053951/https://www.rferl.org/a/armenia-azerbaijan-nagorno-karabakh-halo-deminers-killed-car-mine/29132935.html|archivedate=2018-04-16}}</ref> Një ushtar i NK u vra nga zjarri azerbajxhanas më 9 prill 2018.<ref>{{Cito web|url=http://asbarez.com/171572/artsakh-soldier-killed-by-azerbaijani-shooting/|title=Artsakh Soldier Killed by Azerbaijani Shooting|date=9 April 2018|accessdate=16 April 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417023224/http://asbarez.com/171572/artsakh-soldier-killed-by-azerbaijani-shooting/|archivedate=17 April 2018}}</ref> Një ushtar i NK u vra në një zjarr me forcat azeriane më 10 qershor 2018.
== Viktimat ==
Megjithëse nuk ekzistojnë shifra të sakta të viktimave, deri në vitin 2009, rreth 3.000 njerëz, kryesisht ushtarë, ishin vrarë, sipas shumicës së vëzhguesve. Në vitin 2008, luftimet u bënë më intensive dhe të shpeshta.<ref>{{Cito web|url=http://www.ecoi.net/local_link/238240/361172_de.html|title=Armenialiberty:Two Azeri Soldiers Killed In ‘Armenian Truce Violation’- ecoi.net
{| class="wikitable"
! Viti
! Armeni
! Azerbajxhan
! Total
|-
| 2008
| N / A
| N / A
| 30 ushtarë <ref name="crisis">{{Cito web|title=Armenia and Azerbaijan: Preventing War|url=https://d2071andvip0wj.cloudfront.net/b60-armenia-and-azerbaijan-preventing-war.pdf|website=Europe Briefing N°60|publisher=[[International Crisis Group]]|date=8 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160520105841/http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/caucasus/B60%20Armenia%20and%20Azerbaijan%20---%20Preventing%20War.pdf|archivedate=20 May 2016}}</ref>
|-
| 2009
| N / A
| N / A
| 19 ushtarë
|-
| 2010
| 7 ushtarë <ref>{{Cito web|url=http://ru.1in.am/987.html|title=44 смертных случая в Вооруженных Силах Армении|website=1in.am|accessdate=4 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706160541/http://ru.1in.am/987.html|archivedate=6 July 2015}}</ref>
| 18 ushtarë
| 25 ushtarë
|-
| 2011
| 10 ushtarë <ref name="tolldown">{{Cito web|url=http://www.rferl.org/content/armenia_army_deaths_down_in_2011/24458025.html|title=Armenian Army Death Toll Down In 2011|website=RadioFreeEurope/RadioLiberty|accessdate=4 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150706181622/http://www.rferl.org/content/armenia_army_deaths_down_in_2011/24458025.html|archivedate=6 July 2015}}</ref>
| 4+ ushtarë,
| 14+ ushtarë, 1 civil
|-
| 2012
| 14 ushtarë
| 20 ushtarë
| 34 ushtarë <ref name="restraints">{{Cito web|url=http://armenianweekly.com/2015/02/04/karabagh/|title=Loose Restraints: A Look at the Increasingly Shaky Karabagh Ceasefire|last=Hairenik|website=Armenian Weekly|accessdate=2015-02-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151022160959/http://armenianweekly.com/2015/02/04/karabagh/|archivedate=2015-10-22}}</ref>
|-
| 2013
| 7 ushtarë
| 12 ushtarë
| 19 ushtarë <ref name="disputed">{{Cito web|url=https://www.theguardian.com/world/2014/aug/04/nagorno-karabakh-clashes-azerbaijan-armenia|title=Bloody clashes between Azerbaijan and Armenia over disputed territory|website=the Guardian|accessdate=13 October 2014}}</ref>
|-
| 2014
| 27 ushtarë, 6 civilë
| 37 ushtarë, 2 civilë
| 64 ushtarë, 8 civilë
|-
| 2015
| 42 ushtarë, 5 civilë <ref name="attrition">{{Cito web|url=http://armenianweekly.com/2016/01/14/attrition-war-escalates/|title=Armenian-Azerbaijani Attrition War Escalates|website=Armenian Weekly|accessdate=14 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116214426/http://armenianweekly.com/2016/01/14/attrition-war-escalates/|archivedate=16 January 2016}}</ref>
| 64 ushtarë <ref name="10months">{{Cito web|url=http://www.panarmenian.net/eng/news/199881/|title=64 Azeri soldiers killed in 10 months of 2015: survey|website=PanARMENIAN.Net|accessdate=13 May 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160417055317/http://www.panarmenian.net/eng/news/199881/|archivedate=17 April 2016}}</ref>
| 77 ushtarë, 5 civilë
|-
| 2016
| 107 ushtarë, 5 civilë <ref name="over20">{{Cito web|url=http://www.intellinews.com/over-20-armenian-and-azerbaijani-soldiers-killed-in-jan-feb-93829/|title=bne IntelliNews
| +101 ushtarë, 7 civilë <ref name="twoservicemen">{{Cito web|url=http://www.rferl.org/content/karabakh-azerbaijani-soldier-killed-armenia/27640267.html|title=Azerbaijan: Two Servicemen Killed In Clashes With Armenian Army|website=RadioFreeEurope/RadioLiberty|accessdate=3 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160402101336/http://www.rferl.org/content/karabakh-azerbaijani-soldier-killed-armenia/27640267.html|archivedate=2 April 2016}}</ref>
| + 147-208 ushtarë, 12 civilë
|}
|