Wikipedia:Livadhi: Dallime mes rishikimesh

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
Në SH.B.A. nga viti 2000 deri në 2009, aborti kishte një vdekshmëri më të ulët sesa operacioni plastik, dhe një shkallë vdekshmërie të ngjashme ose më të ulët se sa vrapimi në një maratonë. <ref>{{Cite journal|last=Raymond|first=EG|last2=Grossman|first2=D|last3=Weaver|first3=MA|last4=Toti|first4=S|last5=Winikoff|first5=B|date=November 2014|title=Mortality of induced abortion, other outpatient surgical procedures and common activities in the United States|journal=Contraception|volume=90|issue=5|pages=476–79|doi=10.1016/j.contraception.2014.07.012|pmid=25152259}}</ref> Pesë vjet pasi kërkuan shërbime të abortit, gratë që lindën pasi iu mohua një abort raportuan shëndet më të keq se gratë që kishin aborte në tremujorin e parë ose të dytë. <ref>{{Cite journal|last=Ralph|first=Lauren J.|last2=Schwarz|first2=Eleanor Bimla|last3=Grossman|first3=Daniel|last4=Foster|first4=Diana Greene|date=11 June 2019|title=Self-reported Physical Health of Women Who Did and Did Not Terminate Pregnancy After Seeking Abortion Services: A Cohort Study|journal=Annals of Internal Medicine|language=en|volume=171|page=238|doi=10.7326/M18-1666|issn=0003-4819|pmid=31181576}}</ref> Rreziku i vdekshmërisë së lidhur me abortin rritet me moshën gestacionale, por mbetet më e ulët se ajo e lindjes. <ref>{{Cite journal|last=Raymond|first=Elizabeth G.|last2=Grimes|first2=David A.|date=February 2012|title=The Comparative Safety of Legal Induced Abortion and Childbirth in the United States|journal=Obstetrics & Gynecology|language=en|volume=119|issue=2, Part 1|pages=215–219|doi=10.1097/AOG.0b013e31823fe923|issn=0029-7844|pmid=22270271}}</ref> Aborti ambulant është aq i sigurt nga 64 deri në 70 ditë shtatëzënës sesa 63 ditë. <ref>{{Cite journal|last=Abbas|first=D|last2=Chong|first2=E|last3=Raymond|first3=EG|date=September 2015|title=Outpatient medical abortion is safe and effective through 70 days gestation|journal=Contraception|volume=92|issue=3|pages=197–99|doi=10.1016/j.contraception.2015.06.018|pmid=26118638}}</ref>
=== Metoda të tjera ===
Historikisht, një numër i bimëve me reputacion se posedojnë veti abortifacient (nje lloj pilule apo tablete) janë përdorur në mjekësinë popullore . Midis këtyre janë: tansy, pennyroyal, cohosh i zi dhe silphium tani i zhdukur. <ref name="riddle2">{{Cite book|first=John M.|last=Riddle|title=Eve's herbs: a history of contraception and abortion in the West|publisher=Harvard University Press|location=Cambridge, MA|year=1997|isbn=978-0-674-27024-4|oclc=36126503}}</ref> {{Rp|44–47, 62–63, 154–55, 230–31}}
 
Në 1978 një grua në Kolorado vdiq dhe një tjetër zhvilloi dëme të organeve kur ata u përpoqën të ndërpresin shtatëzënitë duke marrë vaj pennyroyal. Për shkak se përdorimi pa dallim i bimëve si abortifacient mund të shkaktojë efekte anësore serioze, madje edhe vdekjeprurëse, siç janë dështimi i shumëfishtë i organeve, <ref>{{Cite journal|vauthors=Ciganda C, Laborde A|year=2003|title=Herbal infusions used for induced abortion|url=https://semanticscholar.org/paper/1c823bd63a67e07df76e65a34a83952a22134c24|journal=Journal of Toxicology: Clinical Toxicology|volume=41|issue=3|pages=235–39|doi=10.1081/CLT-120021104|pmid=12807304}}</ref> përdorimi i tillë nuk rekomandohet nga mjekët.
 
Aborti ndonjëherë tentohet të shkaktojë trauma në bark. Shkalla e forcës, nëse është e rëndë, mund të shkaktojë dëmtime serioze të brendshme pa patur nevojë të provojë që të shkaktojë [[Aborti|abort]] . <ref>{{Cite journal|last=Smith JP|year=1998|title=Risky choices: The dangers of teens using self-induced abortion attempts|journal=Journal of Pediatric Health Care|volume=12|issue=3|pages=147–51|doi=10.1016/S0891-5245(98)90245-0|pmid=9652283}}</ref> Në Azinë Juglindore ekziston një traditë e lashtë e përpjekjes së abortit përmes masazhit të fuqishëm të barkut. <ref name="potts">{{Cite journal|last=Potts|first=M.|last2=Graff|first2=M.|last3=Taing|first3=J.|year=2007|title=Thousand-year-old depictions of massage abortion|journal=Journal of Family Planning and Reproductive Health Care|volume=33|issue=4|pages=233–34|doi=10.1783/147118907782101904|pmid=17925100|doi-access=free}}</ref> Një prej relieveve bas që zbukuron tempullin e Angkor Wat në Kamboxhi përshkruan një demon duke kryer një abort të tillë ndaj një gruaje që është dërguar në nëntokë .
 
Metodat e raportuara të abortit të pasigurt, të vetë-induktuar, përfshijnë keqpërdorimin e misoprostolit dhe futjen e mjeteve jo-kirurgjikale siç janë thurjet e gjilpërave dhe varëse rrobash në mitër. Këto dhe metoda të tjera për të ndërprerë shtatzëninë mund të quhen "dështim i induktuar". Metoda të tilla përdoren rrallë në vendet ku aborti kirurgjik është i ligjshëm dhe i disponueshëm. <ref>{{Cite journal|last=Thapa|first=S.R.|last2=Rimal|first2=D.|last3=Preston|first3=J.|year=2006|title=Self induction of abortion with instrumentation|url=http://www.racgp.org.au/afp/200609/11015|journal=Australian Family Physician|volume=35|issue=9|pages=697–98|pmid=16969439|archive-url=https://web.archive.org/web/20090108181951/http://www.racgp.org.au/afp/200609/11015|archive-date=8 January 2009}}</ref>
 
== Siguria ==
[[Skeda:Abortion_Quick_&_Pain_Free_sign,_Joe_Slovo_Park,_Cape_Town,_South_Africa-3869.jpg|djathtas|parapamje| Një amfishe abortesh në Afrikën e Jugut ]]
Rreziqet shëndetësore të abortit varen kryesisht nga fakti nëse procedura kryhet në mënyrë të sigurt ose jo të sigurt. Organizata [[Organizata Botërore e Shëndetësisë|Botërore e Shëndetit]] përcakton abortet e pasigurta si ato që kryhen nga individë të pa aftësuar, me pajisje të rrezikshme, ose në ambiente jo-sanitare. <ref name="who-unsafe-1992">{{Cito web|publisher=World Health Organization|title=The Prevention and Management of Unsafe Abortion|date=April 1992|accessdate=18 October 2017|url=http://whqlibdoc.who.int/hq/1992/WHO_MSM_92.5.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100530072310/http://whqlibdoc.who.int/hq/1992/WHO_MSM_92.5.pdf|archivedate=30 May 2010}}</ref> Abortet ligjore të kryera në [[Shtetet e zhvilluara|botën e zhvilluar]] janë ndër procedurat më të sigurta në mjekësi. <ref name="lancet-grimes">{{Cite journal|last=Grimes|first=DA|last2=Benson|first2=J|last3=Singh|first3=S|last4=Romero|first4=M|last5=Ganatra|first5=B|last6=Okonofua|first6=FE|last7=Shah|first7=IH|year=2006|title=Unsafe abortion: The preventable pandemic|url=http://www.who.int/reproductivehealth/publications/general/lancet_4.pdf|journal=The Lancet|volume=368|issue=9550|pages=1908–19|doi=10.1016/S0140-6736(06)69481-6|pmid=17126724|archive-url=https://web.archive.org/web/20110629040442/http://www.who.int/reproductivehealth/publications/general/lancet_4.pdf|archive-date=29 June 2011}}</ref> <ref name="grimes-overview">{{Cite journal|last=Grimes|first=DA|last2=Creinin|first2=MD|year=2004|title=Induced abortion: an overview for internists|journal=Annals of Internal Medicine|volume=140|issue=8|pages=620–26|doi=10.7326/0003-4819-140-8-200404200-00009|pmid=15096333|doi-access=free}}</ref> Në Shtetet e Bashkuara që nga 2012, aborti u vlerësua të ishte rreth 14 herë më i sigurt për gratë sesa lindja. <ref name="Grimes2012">{{Cite journal|last=Raymond|first=E.G.|last2=Grimes|first2=D.A.|year=2012|title=The Comparative Safety of Legal Induced Abortion and Childbirth in the United States|journal=Obstetrics & Gynecology|volume=119|issue=2, Part 1|pages=215–19|doi=10.1097/AOG.0b013e31823fe923|pmid=22270271}}</ref> CDC vlerësoi në vitin 2019 se vdekshmëria e lidhur me shtatzëninë në SH.B.A. ishte 17.2 vdekje nëna për 100,000 lindje të gjalla, <ref>{{Cite journal|last=Petersen|first=Emily E.|date=2019|title=Vital Signs: Pregnancy-Related Deaths, United States, 2011–2015, and Strategies for Prevention, 13 States, 2013–2017|journal=MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report|volume=68|issue=18|pages=423–429|doi=10.15585/mmwr.mm6818e1|issn=0149-2195|pmc=6542194|pmid=31071074}}</ref> ndërsa shkalla e vdekshmërisë së aborteve në SHBA është 0.7 vdekje nëna për 100,000 procedura. <ref name="Ray2014">{{Cite journal|last=Raymond|first=EG|last2=Grossman|first2=D|last3=Weaver|first3=MA|last4=Toti|first4=S|last5=Winikoff|first5=B|date=November 2014|title=Mortality of induced abortion, other outpatient surgical procedures and common activities in the United States|journal=Contraception|volume=90|issue=5|pages=476–79|doi=10.1016/j.contraception.2014.07.012|pmid=25152259}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://www.nap.edu/read/24950/chapter/4|title=Read "The Safety and Quality of Abortion Care in the United States" at NAP.edu|doi=10.17226/24950|pmid=29897702|year=2018|isbn=978-0-309-46818-3|last2=Division|first2=Health Medicine|last=National Academies of Sciences|first=Engineering|last3=Board on Health Care Services|last4=Board on Population Health Public Health Practice}}</ref> Në Mbretërinë e Bashkuar, udhëzimet e Kolegjit Mbretëror të Obstetërve dhe Gjinekologëve deklarojnë se "Gratë duhet të këshillohen që aborti është përgjithësisht më i sigurt sesa vazhdimi i një shtatëzënieje". <ref>{{Cite journal|last=Donnelly L|date=26 February 2011|title=Abortion is Safer than Having a Baby, Doctors Say|journal=The Telegraph}}</ref> Mesatarisht, në të gjithë botën, aborti është më i sigurt se sa të mbash një shtatëzani. Një studim i vitit 2007 raportoi se "26% e të gjitha shtatëzëniveve në mbarë botën mbarojnë me abort të indikuar", ndërsa "vdekjet nga procedurat [abortimi] të kryera në mënyrë të padrejtë përbëjnë 13% të vdekshmërisë së nënave në nivel global." <ref>{{Cite journal|vauthors=Dixon-Mueller R, Germain A|date=January 2007|title=Fertility regulation and reproductive health in the Millennium Development Goals: the search for a perfect indicator|journal=American Journal of Public Health|volume=97|issue=1|pages=45–51|doi=10.2105/AJPH.2005.068056|pmc=1716248|pmid=16571693}}</ref> Në Indonezi në vitin 2000 u vlerësua se 2 milion shtatëzani përfunduan në abort, 4,5 milion shtatezani u bënë në afat, dhe 14-16 përqind e vdekjeve të nënave rezultuan nga aborti. <ref>{{Cito web|url=https://www.guttmacher.org/sites/default/files/report_pdf/ib_abortion_indonesia_0.pdf|title=Abortion in Indonesia|publisher=Guttmacher Institute|year=2008|accessdate=13 October 2019}}</ref>