Wikipedia

Leopardi: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Refuzoi 2 ndryshimet e fundit të tekstit (nga Lushikiller) dhe riktheu rishikimin 2069902 nga Punetor i Rregullt5
vNo edit summary
Rreshti 24:
| synonyms = :''Felis pardus'' {{small|Linnaeus, 1758}}
}}
'''Leopardi''' (''Panthera pardus'') është një nga pesë [[SpeciaLloji (biologji)|speciet]] e [[gjinia|gjinisë]] ''[[Panthera]]'', një anëtar i familjes [[Felidae]].<ref name=CatSG2017>{{cite journal |author1=Kitchener, A. C. |author2=Breitenmoser-Würsten, C. |author3=Eizirik, E. |author4=Gentry, A. |author5=Werdelin, L. |author6=Wilting, A. |author7=Yamaguchi, N. |author8=Abramov, A. V. |author9=Christiansen, P. |author10=Driscoll, C. |author11=Duckworth, J. W. |author12=Johnson, W. |author13=Luo, S.-J. |author14=Meijaard, E. |author15=O’Donoghue, P. |author16=Sanderson, J. |author17=Seymour, K. |author18=Bruford, M. |author19=Groves, C. |author20=Hoffmann, M. |author21=Nowell, K. |author22=Timmons, Z. |author23=Tobe, S. |year=2017 |title=A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group |journal=Cat News |volume=Special Issue 11 |pages=73–75 |url=https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y}}</ref> Shtrihet më së shumti në [[Afrika|Afrikën nën-Sahariane]], në pjesë të vogla të [[Azia Jugperëndimore|Azisë Perëndimore]], në [[India|nënkontinentin Indian]], në [[Azia Juglindore|Azinë Juglindore]] dhe në Azinë Lindore. Ai është listuar si [[Speciet e cënuara|specie e Rrezikuara]] në [[Listën e Kuqe të BNRN-së]] pasi [[popullata]]t e tij janë të rrezikuara nga humbja dhe fragmentimi i habitateve dhe janë në rënie në pjesë të mëdha të rangut global. Në [[Hong Kong]], [[Singapor]], [[Kuvajt]], [[Siri]], [[Libi]], [[Tunizi]] dhe më së shumti në [[Marok]], popullsia e leopardit është zhdukur tashmë.<ref name=IUCN/> Të dhënat bashkëkohore sugjerojnë se leopardi ndodhet vetëm në 25% të vargut historik global.<ref name=Jacobson2016>{{cite journal|last1=Jacobson|first1=A. P.|last2=Gerngross |first2=P. |last3=Lemeris Jr. |first3=J. R.|last4=Schoonover |first4=R. F.|last5=Anco |first5=C. |last6=Breitenmoser-Würsten |first6=C. |last7=Durant |first7=S. M.|last8=Farhadinia |first8=M. S. |last9=Henschel |first9=P. |last10=Kamler |first10=J. F. |last11=Laguardia |first11=A. |last12=Rostro-García |first12=S. |last13=Stein |first13=A. B. |last14=Dollar |first14=L. |title=Leopard (''Panthera pardus'') status, distribution, and the research efforts across its range |journal=PeerJ |date=2016 |volume=4 |pages=e1974 |doi=10.7717/peerj.1974 |pmid=27168983 |pmc=4861552}}</ref><ref name=Williams2017>{{cite journal|last1=Williams|first1=S. T.|last2=Williams |first2=K. S. |last3=Lewis|first3=B. P.|last4=Hill|first4=R. A.|title=Population dynamics and threats to an apex predator outside protected areas: implications for carnivore management |journal=Royal Society Open Science |date=2017 |volume=4 |issue=4|pages=161090|doi=10.1098/rsos.161090|pmid=28484625 |pmc=5414262|bibcode=2017RSOS....461090W}}</ref> Leopardët janë gjuajtur ilegalisht dhe pjesët e tyre të trupit janë kontrabanduar në tregtinë e kafshëve të egra për praktikat mjekësore dhe dekorimin.<ref name="Bergin">{{cite journal |last1=Bergin |first1=D. |last2=Nijman |first2=V. |year=2014 |title=Open, Unregulated Trade in Wildlife in Morocco's Markets |journal=TRAFFIC Bulletin |volume=26 |issue=1 |pages=65–70 |url=https://www.researchgate.net/publication/267748463_Open_Unregulated_Trade_in_Wildlife_in_Moroccos_Markets}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Bergin |first=D. |last2=Nijman |first2=V. |date=2015 |title=Potential benefits of impending Moroccan wildlife trade laws, a case study in carnivore skins |journal=Biodiversity and Conservation |volume=25 |issue=1 |pages=199–201 |doi=10.1007/s10531-015-1042-1 |url=https://www.researchgate.net/publication/287807462}}</ref>
 
Krahasuar me macet e tjera të egra, leopardi ka këmbë relativisht të shkurtra dhe një trup të gjatë me një [[kafka|kafkë]] të madhe. Gëzofi i tij është i mbushur me njolla. Ai është i ngjashëm fizikisht me [[jaguari]]n, por ka një trup më të vogël dhe më të lehtë, dhe njollat e tij janë përgjithësisht më të vogla, më të dendura dhe pa pika brenda tyre. Të dy, leopardi dhe jaguari janë melanikë, të njohur si [[Pantera e zezë|panthera të zeza]]. Leopardi dallohet nga gëzofi i tij që bëhet një me mjedisin, sjellja oportune e gjuetisë, fuqia dhe aftësia e tij për t'u përshtatur në një shumëllojshmëri [[habitati|habitatesh]], duke përfshirë zonat e thata dhe malore. Ai mund të vrapojë me një shpejtësi deri në 58 kilometra në orë (36 mph).<ref name=CAP/> Fosilet datojnë gjatë [[Pleistoceni]]t të vonë në [[Kina|Kinë]], [[Europa|Europë]] dhe në [[Japonia|Japoni]].<ref name=Fosilet>{{Cite journal|last1=Ghezzo |first1=E. |last2=Rook|first2=L. |title=The remarkable ''Panthera pardus'' (Felidae, Mammalia) record from Equi (Massa, Italy): taphonomy, morphology, and paleoecology |url=https://www.academia.edu/10193221/The_remarkable_Panthera_pardus_Felidae_Mammalia_record_from_Equi_Massa_Italy_taphonomy_morphology_and_paleoecology |doi=10.1016/j.quascirev.2014.12.020|journal=Quaternary Science Reviews |volume=110 |issue=110 |pages=131–151 |year=2015}}</ref><ref name=JapanMammals>{{cite book |author=Izawa, M., Nakanishi, N. |chapter=Felidae |pages=226−231 |editors=Ohdachi, S. D., Ishibashi, Y., Iwasa, M. A., Saitoh, T. |year=2015 |title=The Wild Mammals of Japan |publisher=Shoukadoh Book Sellers and the Mammalogical Society of Japan |edition=2nd|isbn=978-4-87974-691-7 |location=Kyoto}}</ref>
Rreshti 33:
 
Fjala 'panterë' rrjedh nga fjala [[latinishtja|latine]] 'panther' dhe nga [[greqishtja]] e lashtë πάνθηρ 'pánthēr'.<ref>{{cite book |last1=Lewis, C. T. |last2=Short, C. |lastauthoramp=yes |year=1879 |title=A Latin Dictionary. Founded on Andrews' edition of Freund's Latin dictionary |edition=Revised, enlarged, and in great part rewritten |location=Oxford |publisher=Clarendon Press |pages= |chapter=panther |chapterurl=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3Dpanther1}}</ref><ref>{{cite book |last1=Liddell, H. G. |last2=Scott, R. |lastauthoramp=yes |year=1940 |title=A Greek-English Lexicon |edition=Revised and augmented |location=Oxford |publisher=Clarendon Press |chapter=πάνθηρ |chapterurl=http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2377441}}</ref> Fonetikisht e ngjashme, fjala पाण्डर 'pând-ara' do të thotë 'e zbehtë, e verdhë, e bardhë'.<ref>{{cite book |last1=Macdonell, A. A. |year=1929 |title=A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout |location=London |publisher=Oxford University Press |chapter=पाण्डर pând-ara |page=95 |chapterurl=https://dsalsrv04.uchicago.edu/cgi-bin/app/macdonell_query.py?qs=%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B0&searchhws=yes}}</ref> Emri shkencor ''pardus'' rrjedh nga greqishtja πάρδαλος 'pardalos' që do të thotë 'me njolla'.<ref>{{cite book |last1=Liddell, H. G. |last2=Scott, R. |lastauthoramp=yes |year=1940 |title=A Greek-English Lexicon |edition=Revised and augmented |location=Oxford |publisher=Clarendon Press |chapter=πάρδαλος |chapterurl=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dpardalwto%2Fs}}</ref>
 
==Taksonomia==
[[FileSkeda:Panthera pardus subspecies map.png|thumbparapamje|Harta tregon shpërndarjen e përafërt të nënllojeve të leopardit]]
''Felis pardus'' ishte emri shkencor i propozuar nga [[Karl Lineu]] në 1758.<ref name="linnaeus">{{cite book |author=Linnaeus, C. |year=1758 |title=Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis |volume=Tomus I |edition=decima, reformata |location=Holmiae |publisher=Laurentius Salvius |page=41−42 |chapter=''Felis pardus'' |chapterurl=https://archive.org/stream/mobot31753000798865#page/41/mode/2up}} {{la icon}}</ref> Emri gjinisë ''[[Panthera]]'' u përdor për herë të parë nga Lorenz Oken në 1816, i cili përfshinte të gjitha macet e njohura në këtë grup.<ref>{{cite book |last1=Oken |first1=L. |year=1816 |title=Lehrbuch der Zoologie. 2. Abtheilung |location=Jena |publisher=August Schmid & Comp. |page=1052 |chapter=1. Art, ''Panthera'' |chapterurl=https://books.google.com/books?id=S5o5AAAAcAAJ&pg=PA1052}}</ref>
Klasifikimi i Oken nuk u pranua gjerësisht, dhe ''[[Felis]]'' ose ''[[Leopardus]]'' u përdorën si emra të gjinisë deri në fillim të shekullit XX.<ref name=Ellerman1966>{{cite book|last=Ellerman |first=J. R. |last2=Morrison-Scott |first2=T. C. S. |year=1966 |url=https://archive.org/stream/checklistofindia00elle#page/314/mode/2up |title=Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946 |edition=2nd|publisher=British Museum of Natural History |location= London |pages=315–317}}</ref>
Line 41 ⟶ 42:
Në vitin 1917, [[Reginald Innes Pocock]] përfshiu gjithashtu [[tigri]]n (''P. tigris''), [[jaguari]]n (''P. onca'') dhe [[luani]]n (''P. leo'') në gjininë ''Panthera''.<ref>{{cite journal |last1=Pocock |first1=R. I. |year=1917 |title=The Classification of existing Felidae |journal=The Annals and Magazine of Natural History |series=Series 8 |volume=XX |issue= |pages=329–350 |url=https://archive.org/stream/annalsmagazineof8201917lond#page/n359/mode/2up}}</ref><ref>{{cite book |last=Pocock |first= R. I. |year=1939 |title=The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Mammalia: Volume 1 |publisher=Taylor and Francis |location=London |pages=222–239 |chapter=''Panthera pardus'' |chapterurl=https://archive.org/stream/PocockMammalia1/pocock1#page/n273/mode/2up|language=Anglisht}}</ref>
 
==Referimet==▼
{{Reflist|30em}}▼
==Lidhje të jashtme==
* [http://www.catsg.org/index.php?id=110 IUCN/SSC Cat Specialist Group: ''Panthera pardus'' in Africa] and [http://www.catsg.org/index.php?id=557 ''Panthera pardus'' in Asia]
Line 51 ⟶ 50:
* [http://www.sundaytimes.lk/970921/plus15.html Biggest claimed Sri Lankan leopard] ({{convert|110|kg|lb|abbr=on}})
* [https://m.youtube.com/watch?v=yco6NlahbRo Bengal tiger kills Indian leopard]
 
▲==Referimet==
▲{{Reflist|30em}}
 
{{Taxonbar|from=Q34706}}
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Leopardi"