[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
Rreshti 9:
| vendvdekja = Megdigia, [[Rumania]]
| qyteti ku jeton =
| kombësia = Shqiptareshqiptare
| nënshtetësia = osmane, rumune
| arsimimi = i lartë
| shkolla = Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane
| profesioni = mjek ushtarak, politikan
| vepra të njohura = themelimi i Komitetit "Bashkim e Përparim"
| i njohur =
| e njohur =
Rreshti 29:
| bashkëshorti =
| fëmijë =
| prindër = Murat TemoMustafa Et'hemi
| çmime =
}}
'''Ibrahim Starova''' më tepër i njohur si '''Ibrahim Temo''',<ref>{{Harv|Gawrych|2006|p=141.}}</ref> ([[Struga|Strugë]], [[22 Mars|22 mars]] [[1865]] - Mexhidije të [[Konstanca|Kostancës]], [[5 Gusht|5 gusht]] [[1945]]) ka qenë politikan shqiptar, revolucionar i [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]], intelektual dhe mjek. Ka qenë ndër themeluesit kryesorë të [[Komiteti "Bashkim e përparim"|Komitetit "Bashkim e Përparim"]].<ref name="Hanioglu73152">{{harvnb|Hanioğlu|2001|pp=73, 152.}}</ref> Vëllai i tij, [[Nuri Sojliu|Nuri efendi Sojliu]] ishte nga [[Deklarata e Pavarësisë së Shqipërisë|firmëtarët]] e [[Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë|pavarësisë së Shqipërisë]] në [[Kuvendi i Vlorës|kuvendin]] e mbajtur në [[Vlora|Vlorë]].<ref name=":0Lushaj">{{Cite news|url=https://www.botasot.info/opinione/465921/dr-ibrahim-temo-nje-nga-figurat-historike-kryesore-qe-ngriti-ne-kambe-revolucionin-xhonturk-e-coi-shqiperine-drejt-shpalljes-se-pavaresise/|title=Dr. Ibrahim Temo, një nga figurat historike kryesore që ngriti në kambë revolucionin xhonturk e çoi Shqipërinë drejt shpalljes së pavarësisë|last=Lushaj|first=Ramiz|date=13 tetor 2015|work=Bota Sot|access-date=3 qershor 2020|language=sq}}</ref>
 
Në nderim të tij gjimnazi i Strugës e mban emrin e tij. Në një pllakë mermeri në hyrje të një shtëpie dy katëshe ndodhur buzë [[Drini i Zi|lumit Drin]], në Strugë, lexojmë: "Në këtë shtëpi më 21 mars 1865 u lind Dr. Ibrahim Murat Temo (1865-1945) veprimtar dhe personalitet i shquar i Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Strugë më 20 gusht 2005".
 
== Biografia ==
Lindi më 1865 në Strugë, asokohe pjesë e [[Kazaja e Ohrit|kazasë së Ohrit]] në [[Vilajeti i Manastirit|vilajetin e Manastirit]], në një familje me prejardhje nga [[Guri i Bardhë|Gurabardhi]] i [[Kazaja e Matit|kazasë së Matit]],<ref>{{Cite journal|last=Çelik|first=Bilgin|date=2010|title=Üç Kimlikli Bir JönTürk Aydını: Dr. İbrahim (Ethem) Temo|url=http://www.sbe.deu.edu.tr/dergi/cilt12.say%C4%B11/bilgin%20celik.pdf|journal=Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt|language=tr|volume=12|issue=1|pages=|via=}}</ref> e zhvendosur më pas në [[Buçimas|Starovë]].<ref name="Wirtz">{{cite book|last=Wirtz|first=Philipp|title=Depicting the Late Ottoman Empire in Turkish Autobiographies: Images of a Past World|year=2017|publisher=Routledge|isbn=9781317152705|url=https://books.google.com.au/books?id=LAddDgAAQBAJ&pg=PT70&dq=Ibrahim+Temo+Struga&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj0z8THvd7aAhUHv7wKHVbNCjAQ6AEIPTAE#v=onepage&q=Ibrahim%20Temo%20Struga&f=false|pages=|ref=harv}}</ref><ref name="Clayer272" >{{harvnb|Clayer|2007|p=272.}}</ref> Fa I biri i Murat Mustafa Et'hemit dhe Fatimes; i ati ishte tregtar i vogël, arsye për të cilën familja njihej edhe me llagëpin ''Bakalli''.<ref name=":0Lushaj" />
 
Mësimet e para dhe të mesme Ibrahimi i mori në vendlindje, ku mësoi disi osmanisht dhe frëngjisht, shkoi në Stamboll më 1884. Fillimisht u regjistrua në vitin e parë të shkollës së mesme (''idadije'') mjekësore të Ahirkapisë, më pas u transferua në shkollën e mesme mjekësore ushtarake në Kuleli të Bosforit. Në prill 1887 ndodhet në Fakultetin e Mjekësisë të Gjylhanesë në Stamboll, ku mbaroi studimet nga fundi i 1892-it dhe pasi mbrojti tezën e disertacionit "Mbi sëmundjen e Tërbimit" dhe u diplomua Mjek Ushtarak.
Mësimet e para Ibrahimi i mori në vendlindje Autobiografia e tij përmban të dhëna e cila e çon origjinën e paraardhësve që nga periudha e Skënderbeut, pjesëmarrjen e burrave të fisit në luftime dhe rënien e tyre në beteja kundër turqve apo edhe në shërbim të ushtrisë turke, largimin e të parëve të fisit në kohën e [[Kara Mehmet Pasha|Kara Mehmet Pashës]], rreth vitit 1780, nga Gurabardh i Matit dhe vendosjen në nahijen e Strugës. Ai shkruan me shumë dashuri për nënën e tij Fatime dhe kujdesin e saj për mbarëvajtjen e familjes, për të jatin Murat efendiun i dyti ndër 15 fëmijët në familjen e Mustafa Edhem dhe i vetmi që dinte shkrim e këndim. I ati përveç punës si tregtar i vogël (bakall), njihej nga struganët edhe si mjek popullor. Dr. Ibrahim Temo ishte djali i dytë në familjen e Murat Sojliut. Ai kishte edhe dy vëllezër, Abdullah dhe Nuri efendiun. Nga rrethi familjar dolën pjestarë aktiv që ndihmuan me pushkë dhe penë gjatë periudhës të Rilindjes Kombëtare Shqiptare si, i ati Murat, vëllai Abdullah me fëmijët, vëllai tjetër [[Nuri Sojliu]] i cili mori pjesë dhe firmosi në Vlorë më 28.11.1912, Aktin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë. Dr. Temo e kaloi fëmijërinë e tij në Strugë, ku mori edhe mësimet e para. Ishte adoleshent, në qershor 1878, kur u formua Lidhja Shqiptare e Prizrenit me në krye Abdyl Frashërin, me të cilin do t'i lidhë një miqësi e sinqertë dhe e thellë sikundër edhe me vëllezërit e tjerë Sami e Naim Frashëri si dhe me shumë rilindas të tjerë. Komitetet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit vepruan edhe në Strugë, Ohër, Manastir, etj.
 
Në kryeqytet u njoh me vëllezërit Frashërllinj, [[Sami Frashëri|Samiun]] dhe [[Naim Frashëri|Naimin]], si dhe me "Apostol Margaritin" kryesuesin e propagandës shqiptaro-vllehe kundër grekëve në vilajetin e Manastirit.<ref>{{Cite news|url=http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c21/c210275.pdf|title=İbrahim Temo|last=Hanioğlu|first=Şükrü|date=2000|work=Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi|access-date=3 qershor 2020|volume=21|language=tr}}</ref> Pas një pune tre vjeçare, Temo shprehet se shumë mendje u zgjuan dhe u përgatit mjedisi për një lëvizje të matur e të jashtëzakonëshme kundër qeverisjes Hamidije - Abdyl Hamidit të dytë.
== Në Stamboll ==
Dr. I. Temo u largua shumë i ri nga qyteti i tij i lindjes. Fillimisht u regjistrua në vitin e parë të shkollës së mesme mjekësore të Ahirkapisë. Në mbarimin e vitit të dytë mori diplomën për të kaluar në klasën superiore të shkollës mjekësore civile, por dëshira e tij ishte të vazhdonte mjek ushtarak. Me kërkesë të tij u pranua në vitin hënor 1301, në vitin e parë të shkollës së mesme mjekësore ushtarake në Kuleli të Bosforit. Në prill 1887 ndodhet në Fakultetin e Mjekësisë të Gjylhanesë në Stamboll, ku mbaroi studimet nga fundi i 1892-it dhe pasi mbrojti tezën e disertacionit : "Mbi sëmundjen e Tërbimit" mori diplomë si Mjek Ushtarak. Në Stamboll, qendër e rilindësve tanë, Dr. Temo u njoh me shumë patriotë protagonistë të Lëvizjes Rilindëse Shqiptare. Ishte nxënës në shkollën e mesme ushtarake të Kulelisë, kur fshehtazi lexon libra të letërsisë së ndaluar dhe libra politikë. Bashkë me disa shokë të tjerë të klasës takohen me nxënësa me ide revolucionare në shkollat e mesme të Stambollit. Pas një pune tre vjeçare, Dr. I. Temo shprehet se shumë mendje u zgjuan dhe u përgatit mjedisi për një lëvizje të matur e të jashtëzakonëshme kundër qeverisjes Hamidije - Abdyl Hamidit të dytë.
 
Gjatë kohës që ishte student në Fakultetin Ushtarak Mjekësor të Gjylhanesë, në moshën 24 vjeç, mori nismën dhe së bashku me tre shokë të tjerë studentë, pranë barakave të kësaj shkolle, më [[1 maj]] [[1305]] ([[13 maj]] [[1889]]), Isak Sykyti një kurd nga Diyarbarkiri, Mehmed Reshidi një çekrez nga Kaukazi dhe Abdullah Xhevdeti një kurd nga Arabkiri, u betuan, shtrënguan të katërt duart dhe bënë marrëveshjen e parë. Dr. I. Temo shpalli krijimin e shoqërisë së fshehtë që shumë shpejt u njoh si shoqëria "Bashkim dhe Përparim". Vetë Dr. I. Temo futi në këtë shoqatë deputetin e Kosovës Ibrahim Efendiun, Nexhip bej Dragën dhe deputetin e Korçës Shahin bej Kolonjën. Shokët e ngarkuan të ngrinte degë të kësaj shoqërie në Ohër. Ai erdhi në Strugë, në pushimet shkollore verore po atë vit (1889), me qëllim të krijonte në Ohër degë të shoqërisë "Bashkim dhe Përparim". Në kujtimet e tij për formimin e kësaj shoqërie shkruan se : Në Strugë disa të rinj të zgjuar e inteligjentë i kisha futur në shoqëri. Njërin nga këta të rinj, një nga nëpunësit e financës, që shkruante bukur, Shahebedin Struganin e vura të shkruajë një letër... Por ngjarjet ndodhën ndryshe. Qamil beu, komandanti i repartit rezervist në Ohër që mendohej se do t'i ndihmonte për themelimin dhe mbarëvajtjen e kësaj shoqërie në Ohër, jo vetëm që nuk pranoi të bashkëpunonte por i tha se ai ishte kundërshtar dhe armik i Sulltanit. Në telegramin dërguar Stambollit i tregoi për veprimtarinë e Dr. Temos.