Sahara Perëndimore: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
{{Infobox vendbanim
|Emri = Sahara Perëndimore
|Emri në gjuhën vendase = الصحراء الغربية ([[Gjuha arabe|Arabisht]]) <br> Taneẓroft Tutrimt ([[Gjuha berbe|Berbe]]) <br> Sahara Occidental ([[Gjuha spanjolle|Spanjisht]])
|Lloji i vëndbanimit = Territor i pretenduar
|Pamje =
|Përshkrimi i pamjes =
|Pamje_gjerësia =
<!--Administrimi territorial-->
|Shteti = Maroku
<!--Sipërfaqja dhe Demografia -->
|Sipërfaqja = 266,000
|Popullsia = 567,402
|Dendësia = 2.03
<!-- Të dhëna-->
[[Kategoria:Shtete]]▼
|Zona Kohore = [[UTC+1]]
<!--Harta-->
|Harta_foto = Western Sahara (orthographic projection).svg
|Harta_foto_shënimi = Sahara Perëndimore në Afrikë
}}
'''Saharaja Përendimore''' ({{lang-ar|الصحراء الغربية}}; {{lang-es|Sahara Occidental}}; {{lang-ber|Taneẓroft Tutrimt}}) është një territor i pretenduar në rajonin e [[Magrebi|Magrebit]] të [[Afrika veriore|Afrikës Veriore]] dhe [[Afrika perëndimore|Perëndimore]], i kontrolluar pjesërisht nga [[Republika Demokratike Arabe Sahraui]] e vetëshpallur dhe pjesërisht e pushtuar nga Maroku fqinj. Popullsia vlerësohet në pak më shumë se 500,000,<ref name=unpop>{{Cite journal |url=https://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf |title=World Population Prospects, Table A.1 |version=2008 revision |publisher=United Nations |author=Department of Economic and Social Affairs Population Division ||language=en |year=2009 |access-date=12 mars 2009}}</ref> nga të cilat gati 40% jetojnë në [[Laayoune]], qyteti më i madh në Sahara Perëndimore.
E okupuar nga [[Spanja]] deri në fund të shekullit të 20-të, Sahara Perëndimore ka qenë në [[Lista e Territoreve Vetëqeverisëse të Kombeve të Bashkuara|listën e territoreve jo-qeverisëse të Kombeve të Bashkuara]] që nga viti 1963 pas një kërkese marokene.<ref>Mariano Aguirre, [http://www.tni.org/archives/act/463 ''Vers la fin du conflit au Sahara occidental, Espoirs de paix en Afrique du Nord Latine''] in: ''Le Monde diplomatique, Novembre 1997''</ref> Është territori më i populluar në atë listë, dhe deri tani më i madhi në zonë. Në vitin 1965, [[Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara|Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara]] miratoi rezolutën e parë për Saharën Perëndimore, duke i kërkuar Spanjës që të shkolonizojë territorin.<ref>{{Cite web |url=https://www.un.org/documents/ga/res/20/ares20.htm |author=United Nations General Assembly |date=16 dhjetor 1965 |title=Resolutions Adopted by the General Assembly During Its Twentieth Session – Resolution 2072 (XX) – Question of Ifni and Spanish Sahara |language=en}}</ref> Një vit më vonë, Asambleja e Përgjithshme u miratua një rezolutë e re duke kërkuar që të mbahej një referendum nga Spanja për vetëvendosje.<ref name="MINURSO">{{Cite web |url=http://minurso.unmissions.org/LinkClick.aspx?fileticket=JaHM1%2Fa%2FAww%3D&tabid=3959 |title=Milestones in the Western Sahara conflict |language=en |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120227033515/http://minurso.unmissions.org/LinkClick.aspx?fileticket=JaHM1%2Fa%2FAww%3D&tabid=3959 |archivedate=27 shkurt 2012 |df=dmy-all}}</ref> Në vitin 1975, Spanja hoqi dorë nga kontrolli administrativ i territorit në një administratë të përbashkët nga Maroku (i cili kishte kërkuar zyrtarisht territorin që nga viti 1957)<ref>{{Cite web |url=http://www.realinstitutoelcano.org/documentos/98/DT-15-2004-E.pdf |publisher=[[Elcano Royal Institute|Real Instituto Elcano]] |last=González Campo |first=Julio |title=Documento de Trabajo núm. 15 DT-2004. Las pretensiones de Marruecos sobre los territorios españoles en el norte de África (1956–2002) |language=spanjisht |page=6 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304042159/http://www.realinstitutoelcano.org/documentos/98/DT-15-2004-E.pdf |archivedate=4 March 2016}}</ref> dhe [[Mauritania]].<ref name="MINURSO" /> Një luftë shpërtheu midis këtyre vendeve dhe një lëvizje nacionaliste Saharui, [[Fronti Polisario]], i cili shpalli [[Republika Demokratike Arabe Sahraui|Republikën Demokratike Arabe Sahraui]] me një qeveri në mërgim në [[Tindouf]], [[Algjeria|Algjeri]]. Mauritania tërhoqi pretendimet e saj më 1979 dhe Maroku përfundimisht siguroi kontrollin ''de-fakto'' mbi pjesën më të madhe të territorit, përfshirë të gjitha qytetet kryesore dhe burimet natyrore. Kombet e Bashkuara e konsiderojnë Frontin Polisario si përfaqësuesin legjitim të popullit Sahraui, dhe pohon se Sahrauisët kanë një të drejtë për [[Vetëvendosja|vetëvendosje]].<ref name="GänzleLeruth2019">{{cite book|author1=Stefan Gänzle|author2=Benjamin Leruth|author3=Jarle Trondal|title=Differentiated Integration and Disintegration in a Post-Brexit Era|url=https://books.google.com/books?id=gaS-DwAAQBAJ&pg=PT191|date=15 nëntor 2019|publisher=Taylor & Francis|language=en|isbn=978-0-429-64884-7|page=191}}</ref><ref>{{Cite web|title=United Nations General Assembly Resolution 34/37, The Question of Western Sahara|url=https://undocs.org/A/RES/34/37 |id=A/RES/34/37 |website=undocs.org|publisher=United Nations|access-date=28 mars 2017|language=en|date=21 nëntor 1979}}</ref>
Që nga viti 2017, asnjë shtet tjetër anëtar i Kombeve të Bashkuara nuk e ka njohur kurrë zyrtarisht sovranitetin maroken mbi pjesë të Saharasë Perëndimore.<ref>{{Cite web|url=https://www.securitycouncilreport.org/un-documents/document/minurso-s2006249.php |title=Report of the Secretary-General on the situation concerning Western Sahara (paragraph 37, p. 10)|language=en|date=2 mars 1993|access-date=4 tetor 2014}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.wsrw.org/a105x1410|title=Western Sahara not part of EFTA-Morocco free trade agreement – wsrw.org|first=Western Sahara Resource|last=Watch|website=www.wsrw.org|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.scilj.se/news/international-law-allows-the-recognition-of-western-sahara/|title=International law allows the recognition of Western Sahara – Stockholm Center for International Law and Justice|language=en|date=7 nëntor 2015}}</ref> Sidoqoftë, një numër vendesh kanë shprehur mbështetjen e tyre për një njohje të ardhshme të aneksimit maroken të territorit si [[Propozimi i Autonomisë së Saharës Perëndimore|pjesë autonome e Mbretërisë]].
==Gjeografia==
Sahara Perëndimore është e vendosur në bregdetin veriperëndimor në [[Afrika perëndimore|Afrikën Perëndimore]] dhe në prag të [[Afrika veriore|Afrikës Veriore]], në kufi me [[Oqeani Atlantik|Oqeanin Atlantik]] të Veriut në veriperëndim, [[Maroku|Marokun]] në veri-verilindje, [[Algjeria|Algjerinë]] në lindje-verilindje dhe [[Mauritania|Mauritaninë]] në lindje dhe jug.<ref>{{Cite web|title=Western Sahara {{!}} Facts, History, & Map|url=https://www.britannica.com/place/Western-Sahara|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2020-05-27}}</ref>.
==Klima==
Sahara Perëndimore ka një [[Klima e shkretëtirës#Klima e nxehtë e shkretëtirës|klimë të nxehtë të shkretëtirës]] ([[Klasifikimi i klimës Köppen]] ''BWh''). Reshjet mesatare vjetore janë nën 50 milimetra. Përgjatë bregdetit të Atlantikut, mesataret e temperaturave të larta dhe të ulëta janë konstante dhe shumë të moderuara gjatë gjithë vitit sepse rrymat e ftohta të oqeanit në det të hapur dukshëm ftohen nga klima, veçanërisht gjatë ditës. Sidoqoftë, vera është e gjatë dhe jashtëzakonisht e nxehtë dhe dimri është i shkurtër dhe shumë i ngrohtë me të vërtetë i nxehtë më tej në brendësi, ku ndikimet detare të ftohjes nuk ndjehen më. Temperaturat mesatare të larta tejkalojnë 40 ° C në verë gjatë një periudhe të zgjatur kohe por mund të arrijnë deri në 50 ° C apo edhe më shumë në vende si [[Smara]], [[Tichla]], [[Bir Gandus]], [[Bir Anzarane]], [[Aghouinite]], [[Aousserd]] etj. Temperaturat mesatare të larta tejkalojnë 20 ° C në dimër por temperaturat mesatare të ulëta mund të bien në 7 ° C në disa vende. Qielli është zakonisht i qartë dhe i ndritshëm gjatë gjithë vitit dhe moti me diell është normë.
==Referimet==
{{reflist}}
[[Kategoria:Kolonitë e mëparshëm të Spanjës]]
| |||