Versioni i datës 12 qershor 2020 00:20 redakto Qendrimi15 (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 5.314 edits No edit summary ← Redaktim më i vjetër		Versioni i datës 12 qershor 2020 19:26 redakto zhbëje Nuggln (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët 416 edits vNo edit summary Ndryshimi më pas →
Rreshti 1: [[Skeda:Roasted coffee beans.jpg\|parapamje\|300px\|Kafeja e pjekur]] '''Kafeja''', (në një pjesë të mirë të Shqipërisë së Mesme dhe të Jugut '''kahve''', (në Veri me spostim të theksit '''káfe'', ~~kafja~~''kafja''),<ref name=":0">{{Cite book\|title=Kafé-ja" në Fjalorin e Orientalizmave në Gjuhën Shqipe\|last=Dizdari\|first=Tahir\|authorlink=Tahir Dizdari\|publisher=Instituti Shqiptar i Mendimit dhe i Qytetërimit Islam\|language=sq\|year=2005\|isbn=\|location=Tiranë\|pages=471}}</ref> është një ndër pijet më të konsumuara në të gjithë botën, e përbërë prej kokërrave të thara (pjekura) të kafesë, po ashtu është quajtur groshë kafeje, që rrjedhin nga druri i kafesë. Kafeja fillimisht është konsumuar në shekullin e IX, e cila ishte e zbuluar në krahinën [[Mbretëria e Kaffa\|Kaffa]], nga edhe e ka marrë emrin, nga malsorët e Etiopisë. Ekziston legjenda për bariun [[Kaldi]] i cili në një moment ka vërejtur se dhitë e tij kanë qenë më të "gjalla" se zakonisht pasi hëngrën fasulet nga një bimë kafeje, nuk u paraqit me shkrim deri në vitin 1671 dhe është ndoshta apokrif.<ref>{{cite book\|last1=Weinberg\|first1=Bennett Alan\|last2=Bealer\|first2=Bonnie K.\|title=The World of Caffeine: The Science and Culture of the World's Most Popular Drug\|year=2001\|isbn=978-0-415-92722-2\|language=en\|publisher=Routledge\|location=New York\|url=https://archive.org/details/worldofcaffeines00benn\|url-access=registration\|page=[https://archive.org/details/worldofcaffeines00benn/page/n28 3]\|ref=CITEREFWeinbergBealer2001\|accessdate=18 nëntor 2015}}</ref> Nga aty është shpërndarë, në [[Egjipt]] dhe [[Jemen]], deri ne shekullin e 15 arriti në [[Iran]] (Persi), [[Turqi]], dhe Amerikën Veriore. Prej [[Bota Islame\|botës Islame]], kafeja u shpërnda në [[Itali]], pastaj në të gjithë [[Evropa\|Evropën]] dhe [[Amerika\|Amerikën]]. Tani kafeja është pija më e përhapur në të gjithë botën. Bimët e kafesë tani kultivohen në [[Lista e vendeve sipas prodhimit të kafesë\|mbi 70 vende]], kryesisht në rajonet ekuatoriale të Amerikës, [[Azia Juglindore\|Azisë Juglindore]], nënkontinentit Indian dhe Afrikës. Që nga viti 2018, [[Brazili]] ishte prodhuesi kryesor i fasuleve të kafesë, duke prodhuar [[Lista e vendeve sipas prodhimit të kafesë\|një të tretën e totalit të botës]]. Kafeja është një mall i madh eksporti, duke qenë eksporti më i lartë ligjor bujqësor për shumë vende.<ref name="mnn">{{cite web\|url=http://www.mnn.com/food/beverages/stories/how-coffee-changed-the-world\|title=How coffee changed the world\|last=Oder\|first=Tom\|date=9 qershor 2015\|website=Mother Nature Network\|publisher=Narrative Content Group\|language=en\|access-date=8 qershor 2018}}</ref><ref>{{cite web \|title=FAOSTAT Core Trade Data (commodities/years) \|publisher=FAO Statistics Division \|language=en \|year=2007 \|url=http://faostat.fao.org/site/343/DesktopDefault.aspx?PageID=343 \|accessdate=24 tetor 2007 \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20071014183239/http://faostat.fao.org/site/343/DesktopDefault.aspx?PageID=343 \|archivedate= October 14, 2007}} To retrieve export values: Select the "commodities/years" tab. Under "subject", select "Export value of primary commodity." Under "country," select "World." Under "commodity," hold down the shift key while selecting all commodities under the "single commodity" category. Select the desired year and click "show data." A list of all commodities and their export values will be displayed.</ref> Është një nga mallrat më të vlefshëm që eksportohen nga [[Vendet e zhvilluara\|vendet në zhvillim]]. Kafja e gjelbër, e pandotur është një nga mallrat më të tregtuar bujqësor në botë.<ref>{{cite journal\|last1=Mussatto\|first1=Solange I.\|last2=Machado\|first2=Ercília M. S.\|last3=Martins\|first3=Silvia\|last4=Teixeira\|first4=José A.\|year=2011\|title=Production, Composition, and Application of Coffee and Its Industrial Residues\|language=en\|url=\|journal=Food and Bioprocess Technology\|volume=4\|issue=5\|pages=661–72\|doi=10.1007/s11947-011-0565-z\|hdl-access=free\|hdl=1822/22361}}</ref> Është kritikuar mënyra se si vendet e zhvilluara tregtojnë kafe me kombet në zhvillim, si dhe ndikimin në mjedis në lidhje me [[Shpyllëzimi\|pastrimin e tokës]] për rritjen e kafesë dhe përdorimin e ujit.

Kafeja: Dallime mes rishikimesh