Heraldika: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v →Referime: Referencat -> Referimet duke përdorur AWB |
vNo edit summary |
||
Rreshti 1:
{{për përmirësim}}
'''Heraldika''' është [[Shkenca|shkencë]] ndihmëse e [[Historia|historisë]], e cila studion krijimin dhe zhvillimin e [[stema]]ve dhe principet e punimit dhe dekorimit artistik të tyre.
== Përmbledhje ==
Stemat, në fillim ishin shprehje e
Që nga shekulli i XI-XIII datojnë edhe
▲Stemat, në fillim ishin shprehje e paarsimimit në [[Mesjeta|mesjetë]]. Në mesjetë, kur [[Princi|princët]] bartnin [[mburoja]] dhe [[helmeta]], shumë vështirë njiheshin në mes vete. Për këtë, ata filluan të bartnin stema të udhëheqësve të tyre, më qëllim që të njihen në mes vete. Kjo kryesisht ka ndodhur gjatë [[Kryqëzata|kryqëzatave]], dhe kjo "modë" u përhap në tërë [[Evropa|Evropën]]. Kjo veprimtari u zgjerua aq shumë, sa që mbretërit nuk ishin në gjendje të mbanin mend cila stemë e kujt është. Në vend të tyre, stemat i përcillnin heraldikët. Ata gjatë luftimeve qëndronin afër [[Mbreti|mbretërve]] të vet dhe sçaronin se cilët [[Luftëtari|luftëtarë]] cilit udhëheqës i takonin dhe për cilën anë luftonin.
Stema është e mbushur edhe me elemente simbolike, më së shpeshti me kafshë apo bimë, me fortifikata, apo edhe me elemente te tjera.▼
▲Që nga shekulli i XI-XIII datojnë edhe regullat heraldike. Rregulla e parë dhe kryesorja është që stema duhet të jetë e dallueshme. Nga kjo janë nxjerrë edhe disa rregulla praktike. [[Ngjyra]]t nuk bën të përzihet me ngjyrën tjetër e as [[metali]] me metal (metalet kryesisht janë [[Argjendi|argjend]] dhe [[ari]], pra ngjyra e bardhë dhe e verdhë). Pastaj, shfrytëzohen vetëm ngjyrërat e pastërta, jo pastele dhe të pakjarta, më qëllim që edhe në largësi të mëdha të dallohen.
Nëse me gjuhën profesionale e "përshkruajmë" stemën, çdo
▲Stema është e mbushur edhe me elemente, më së shpeshti me kafshë apo bimë, me fortifikata, apo edhe me elemente te tjera.
▲Nëse me gjuhën profesionale e "përshkruajmë" stemën, çdo heraldik i mirë sipas këtij përshkrimi mund ta vizaton se si duket stema përkatëse. Ky përshkrim quhet blazon, dhe është i thjeshtë, por për këtë duhet njohur terminologjinë, e cila është një përzierje franceze, angleze dhe latine e shprehjeve.
Disa emra të ngjyrërave, të cilat përdoren në heraldikë janë:▼
* E verdhë (ari) — or,
* E bardhë (argjendi) — argent,
Line 28 ⟶ 27:
Në heraldikë ekzistojë rregulla të rrepta, të cilat patjetër duhet të respektohen, nëse diçka vendoset të quhet stemë. Rregulla heraldike ka shumë, por mund të ndahen tetë rregullat themelore:
* '''Rregulla e parë''': Stema duhet të jetë unikate dhe origjinale. Kjo
* '''Rregulla e dytë''': Askush nuk guxon të ketë më shumë se një stemë, qoftë ai person, institucion apo shtet;
Line 34 ⟶ 33:
* '''Rregulla e tretë''': Vetëm ajo që plotëson dhe që përputhet me rregullat heraldike është në mënyrë heraldike e drejtë. Kjo do të thotë se helardikës dhe heraldikëve nuk u intereson kuptimi artistik i ndonjë steme, por rregullshmëria dhe aplikimi i rregullave, e pastaj vie në shprehje [[estetika]];
* '''Rregulla e katërt''': Në
* '''Rregulla e pestë''': Ekzistojnë pesë ngjyra themelore, dy metale dhe tri ngjyra ndihmëse, e që krejt kjo quhet tinktura. Ngjyrat themelore janë: e kuqja, e kaltëra, e gjelbërta, e zeza dhe e purpurta, ngjyrat ndihmëse janë: e kuqe e mbyllët, ngjyra e gështenjtë dhe e kuqe e gjakut. Metalet janë ari dhe argjendi, kurse në stema dëshmohen si ngjyrë e verdhë dhe e bardhë. Në heraldikë është e lejuar që disa elemente të paraqiten në ngjyrën e tyre dhe kjo quhet ngjyrim natyror dhe paraqitje e formës. Nga kjo rezulton se ngjyrat në stemë nuk guxon të përzihen dhe të paraqitën njëra mbi tjetrën
* '''Rregulla e gjashtë''': Vendosja e pjerrtë e stemave asocon në vjetërsinë e madhe të prejardhjës së bartësit të stemës, më siguri para shekullit të XIII;
Line 42 ⟶ 41:
* '''Rregulla e shtatë''': Vendosja e pjerrtë e elementeve në stemë, siç janë [[Transverzalja|transferzalet]], [[Shiriti|shiritat]] dhe [[vija]]t, nga ana e majtë në të djaathtën e heraldikës, parqesin stemat e fëmijëve jashtëmartesor;
* '''Rregulla e tetë''': Rregulla e bashkimit të stemave, në pozitën qëndrore bie stema e fitimtarit apo familjës që dominon, në anën e djathtë të heraldikës vijnë stemat e të tjerësve sipas hierarkisë kah ana e majtë e herldikës. Me rastin e martesës, nëse të dy
== Hieraldika në ushtri ==
Line 50 ⟶ 49:
* [[Flamuri]]
* [[Stema]]
* [[Historia]]
* [[Historiografia]]
* [[Shkencat ndihmëse të historisë]]
== Referime ==
<references/>
[[Kategoria:Histori]]
|