Wikipedia

Medina: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
vNo edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
{{Qytet
{{Coord|24|26|0|N|39|36|0|E|display=title}}
|Qyteti = Medina
{{Kartela vendbanim
|Gjuha emrivendase = المدينة المنورة <br> ''Al Madinat Al = MedineMunawwarah''
|Emri në gjuhën vendase = [[Gjuha arabe|Arabisht]]
| emri_amtar = اَلْمَدِينَة اَلْمَنَوَّرَة <br /> el-Medinetul-mynevere
|Lloji lloji_vendbanimit i vëndbanimit = Qytet
|Flamuri_figura = Flag of Medina City.svg
| nofka = Qyteti i Ndritur
| motoja Flamuri_artikulli = Flamuri
|Stema_figura figura = Emblem of =Medina.svg
| figura_përshkrimi Stema_artikulli = Pamje nga MedinaEmblema
|Pamje = Umbrellas for the Piazza of the Prophet’s Holy Mosque, Madinah, SA.jpg
|Përshkrimi i pamjes = Një fotografi e Medinës nga veriu i [[Xhamia e Pejgamberit|Xhamisë së Profetit]] me xhaminë në plan të parë dhe qytetin në sfond
<!--Administrimi territorial-->
|Shteti = Arabia Saudite
|Rajoni = [[Rajoni Medina|El Medina]]
|Kryetari i Bashkisë = Halid Tahir
<!--Sipërfaqja dhe Demografia -->
|Sipërfaqja = 173.000
|Lartësia = 608
|Popullsia = 1,488,782
|Popullsia_viti = 2020
|Dendësia = 1,868
<!-- Të dhëna-->
|Vendasit = Medinasit
|Themelimi =
|Zona Kohore = [[UTC+03:00|UTC+3]] (Zona Kohore e Arabisë)
|WebFaqja = [https://amana-md.gov.sa/ amana-md.gov.sa]
<!--Harta-->
|Harta_foto =
|përshkrimi_harta =
|harta_gjerësi = 280
|harta = Arabia Saudite
<!--Koordinatat-->
| gjer_g=24 | gjer_m=28 | gjer_s= | gjer_dr =N
| gjat_g=39 | gjat_m=36 | gjat_s= | gjat_dr =E
}}
 
'''Medineja''' ([[Gjuha arabe|Arabisht]]: المدينة المنورة, [[sqt]]. {{IPA|ælmæˈdiːnæl muˈnɑwːɑrɑ}} ose المدينة [[sqt]]. {{IPA|ælmæˈdiːnæ}}, zyrtarisht njihet si '''el-Medinetul Munevre'''), është qytet në [[Hixhaz]] një krahinë në perëndim të [[Arabia Saudite|Arabisë Saudite]] dhe është kryeqendra e provincës [[Rajoni Medina|El Medina]]. Sipas vitit 2020, qyteti ka 1,488,782 banorë,<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Medina Population (2020)|url=https://worldpopulationreview.com/world-cities/medina-population/|url-status=live|language=en|access-date=2020-06-24|website=worldpopulationreview.com}}</ref> duke e bërë qytetin të katërtin më të madh në vend sipas popullsisë.<ref>{{Cite web|title=Population of Cities in Saudi Arabia (2020)|url=https://worldpopulationreview.com/countries/saudi-arabia-population/cities/|url-status=live|language=en|access-date=2020-06-24|website=worldpopulationreview.com}}</ref> Qyteti konsiderohet e dyta më e shenjtë në [[Islami|Islam]]. [[Xhamia e Pejgamberit]] (''Mesxhid en-Nebevi'') e ndërtuar nga profeti [[Muhammedi|Muhammed]] në vitin 622 (1 hixhri), ka një rëndësi të jashtëzakonshme në Islam dhe është vendi i varrimit së Muhammedit. Emri origjinal i qytetit para ardhjes së Islamit ishte '''Jethrib''' dhe përmendet me të njëjtin emër në Kur'an në kapitullin 33, al-Ahzab (Konfederata). Ai u riemërua ''Madīnat an-Nabī'' (Qyteti i Profetit) pas vdekjes së Muhamedit dhe më vonë ''el-Medina el-Munevre'' (Qyteti i Ndriçuar), para se të thjeshtohej dhe shkurtohej në emrin e tij modern Medine.
| flamuri_figura =
| flamuri_artikulli =
| flamuri_gjerësia =
| stema_figura =
| stema_artikulli =
| stema_gjerësia =
 
Medina ishte kryeqyteti i një halifati mysliman në rritje të shpejtë nën udhëheqjen e Muhamedit, duke shërbyer si baza e tij e operacioneve dhe si djepi i Islamit, ku umeti i Muhamedit, i përbërë nga qytetarë të Medinës, të njohur si [[Ensarët]] (ndihmësit) dhe [[Muhaxhirët]] (emigrantët), i njohur kolektivisht si [[Sahabët]], fitoi një ndikim të madh. Medina është shtëpia e tre xhamive të shquara, përkatësisht Xhamia e Pejgamberit, [[Xhamia Kuba]] dhe [[Xhamia e Dy Kibleve]], me xhaminë në Kuba që është më e vjetra në Islam. Një pjesë më e madhe e Kur'anit u shpall në Medine në kontrast me kaptinat (''suret'') e mëparshme mekase.
| shteti = KSA
| shteti_shënim =
| shkalla_administrative = 2
| ndarja_adm_shkalla_1 = Provinca Al Madinah
| ndarja_adm_shkalla_2 =
| ndarja_adm_shkalla_3 =
| kryetari = Khalid Taher
| kryetari_partia =
 
Ashtu si shumica e Hixhazit, Medina ka parë shkëmbime të shumta të pushtetit brenda ekzistencës së saj relativisht të shkurtër. Zona dihet të jetë kontrolluar nga fiset hebraike arabe (deri në shekullin e 5-të të erës sonë), [[Beni Aus|Aus]] dhe [[Benu Hazrexh|Hazrexh]] (deri në [[Hixhreti|ardhjen e Muhamedit]]), [[Muhamedi]] dhe [[Rashidun]] (622-660), [[Hilafeti Emevi|Emevi]] (660-749), [[Abasitët]] (749–1254), [[Sulltanati Mamluk|Mamlukët e Egjiptit]] (1254–1517), [[Turqit osman|Osmanët]] (1517–1805), [[Emirati i Dirijes|Shteti i Parë Saudit]] (1805–1811), [[Muhamed Ali Pasha]] (1811–1840), Osmanët për herë të dytë (1840–1918), [[Sharifati i Mekës]] [[Hashemitët|Hashemite]] (1918–1925) dhe më në fund është në duart e [[Arabia Saudite|Mbretërisë së sotme të Arabisë Saudite]] (që nga viti 1925).
| lartësia = 608
| sipërfaqja = 589
| sipërfaqja_urbane = 293
| sipërfaqja_metropolitane =
| sipërfaqja_tokë =
| sipërfaqja_ujë =
| popullsia = 1,180,770
| popullsia_data = <sup>(2010)</sup>
| popullsia_urbane = 918,889
| popullsia_metropolitane =
| dendësia = 2,000/km2
 
Myslimanët vizitojnë ''rawdah'' e njohur si [[Zijareti|zijareti]] sa herë që vizitojnë Medinën. Përveç kësaj, ata vizitojnë xhamitë e tjera të shquara dhe monumentet në qytet që kanë rëndësi fetare të tilla si [[Mali Uhud]], varrezat [[Al-Baqi']] dhe [[Shtatë Xhamitë]] ndër të tjera. Kohët e fundit, [[Pushtimi saudit i Hixhazit|pas pushtimit saudit]], sauditët kryen një prishje të disa varreve dhe kupolave në dhe përreth rajonit nga frika se këto mund të bëhen vende të shoqërimit të të tjerëve në adhurim përveç Allahut ([[Shirku|shirk]]).
| prefiksi =
| targa =
| etnohoronimi =
| themelimi =
| zona_klimatike =
| zona_kohore = [[UTC+3]]
| ora_verore =
| kodi_postar =
| aeroporti =
| aeroporti_largësia =
| www =
| www_përshkrimi =
| www_gjuha =
 
| harta_foto = Medina, Saudi Arabia locator map.png
| harta_foto_përshkrimi =
| harta =
| harta_gjerësia =
| harta_përshkrimi =
| gjer_g =
| gjer_m =
| gjer_s =
| gjer_dr =
| gjat_g =
| gjat_m =
| gjat_s =
| gjat_dr =
| harta2 =
| harta_gjerësia2 =
| harta_përshkrimi2 =
| gjerësia =
| gjatësia =
}}
 
'''Medineja''' ([[Arabishtja|ar.]]: المدينة المنورة, [[sqt]]. {{IPA|ælmæˈdiːnæl muˈnɑwːɑrɑ}} ose المدينة [[sqt]]. {{IPA|ælmæˈdiːnæ}}, zyrtarisht njihet si '''el-Medinetul-mynevere'''), është qytet në [[Hixhaz]] një krahinë në perëndim të [[Arabia Saudite|Arabisë Saudite]] dhe është kryeqendra e provincës [[Provinca Al Medinah|Al Medinah]]. Është qyteti i dytë më i shenjtë [[Islam]] dhe vendi i varrimit të [[Muhammedi]]t.
 
== Përmbledhje ==
Medina tani ka mbi 1.300.000 banorë (sipas të dhënave të vitit [[2006]]) dhe gjendet në [[koordinata]]t 24.28 veri dhe 39.36 lindje. Ky qytet më parë është njohur si ''Jethrib'', por më vonë emri i qytetit u ndërrua në Medīnetun-nebij (<font sie="4">مدينة ﺍﻟﻨﺒﻲ </font> "qyteti i të dërguarit") ose ''El-Medinetul-muneuere'' ("qyteti i ndritur" ose "qyteti rrezatues"), e që shkurt njihet si ''Medīne'' që do të thotë "qytet". Në Medine gjendet varri i të Dërguarit të [[Zoti]]t, [[Muhammedi]]t ''(paqja qoftë mbi të)'' kështu që radhitet si qyteti i dytë më i shenjtë në Islam pas [[Mekka|Mekës]] (Mekkah).
 
== Medina simbol Islam ==
 
== Historia ==
Medina është shtëpia e disa vendeve dhe monumenteve të dalluara, shumica e të cilave janë xhami dhe kanë një rëndësi historike. Këto përfshijnë tre xhamitë e lartpërmendura, Xhamia el-Fath (i njohur gjithashtu si Xhamia e Hendekut), Shtatë Xhamitë, varrezat Al Baqi' ku supozohet se ndodhen varret e shumë figurave të famshme Islame; drejtpërdrejt në juglindje të Xhamisë së Profetit, malit Uhud, vendi i betejës eponimale të Uhudit dhe Kompleksit të Shkrimeve të Lavdishme të Kur'anit Mbreti Fahd ku janë shtypur shumica e [[Mus'hafi|Mus'hafeve]] Kur'anore moderne.
=== Historia para Islame ===
Në kohën e [[Ptolemei]]t qyteti njihej si Lathrippa.<ref>(1954 Encyclopedia Americana, vol. 18, p.588).</ref>
 
==== Fiset Jude ====
Jethribi(më vonë:Medina) për herë të parë u banua nga fiset Judejehude [[Beni Kajnuka]], [[Beni Kurejdha]] dhe [[Beni Nadir]] <ref name="jewishencyclopedia 1">[[JewishEnciklopedia Encyclopediahebraike]] [http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=326&letter=M]</ref>. [[Ibn Khordadbeh]] më vonë ka deklaruar se gjatë dominimit persian në [[Hixhaz]], fisi Beni Kurejdha ka shërbyer si [[Mbledhës taksash|taksambledhës]] për [[Shahu (titull)|shahun]].<ref>Peters 193</ref>
 
[[Ibn Khordadbeh]] më vonë ka deklaruar se gjatë dominimit [[Persia]]n në [[Hixhaz]], fisi Beni Kurejdha ka shërbyer si taksambledhës për [[shehu]]n.<ref>Peters 193</ref>
Situata ndryshoi pas mbërritjes së dy fiseve të reja arabe, [[Beni Aus|Aus]] dhe [[Benu Hazrexh|Hazrexh]], të njohur gjithashtu si Benu Hazrexh. Në fillim, këto fise ishin aleate me fiset hebreje që sunduan rajonin, por më vonë u revoltuan dhe u bënë të pavarur.
 
==== Beni Aus dhe Beni Hazrexh ====
 
=== Arritja e Muhammedit(paqja qoftë mbi të) ===
Në vitin 622, [[Muhammedi]] [[Migrimi në Medinë|e la Mekkën]] dhe arriti në Jethrib duke ndryshuar tërësisht jetën sociale dhe politike në këtë vend. Pas arritjes së Muhammedit ''(paqja qoftë mbi të)'' qyteti gradualisht filloi të njihej si Medina.
 
Sipas [[Ibën Is'haku]]t, myslimanët dhe judëtjehudët e vendit nënshkruan një marrëveshje të njohur si [[Kushtetuta e Medines]] e cila i detyronte fiset myslimane dhe judejehude të bashkëpunonin mes tyre. Natyra e këtij dokumenti sipas shkrimit të Ibën Is'hakut, përcjellur nga [[Ibën Hishami]] është subjekt i mosmarrëveshjes mes historianëve modernë, ku shumica janë të mendimit se kjo marrëveshje është përmbledhje marrëveshjesh, më shumë gojore se sa të shkruara, të kohërave të ndryshme, dhe nuk është e qartë se kur janë bërë dhe me kë.<ref>Firestone 118. For opinions disputing the early date of the Constitution of Medina, see e.g., Peters 119; "Muhammad", "Encyclopaedia of Islam"; "Kurayza, Banu", "Encyclopaedia of Islam". - {{en}}</ref>
 
==== Konflikti i mekasve dhe judëve ====
===== LuftaBeteja e Bedrit =====
{{kryesor|Lufta e Bedrit}}
 
===== LuftaBeteja e Uhudit =====
{{kryesor|LuftaBeteja e Uhudit}}
 
== Referimet ==
{{refreflist}}
 
== Shih edhe ==
{{commons|Medina}}
* [[Mekka]]
* [[XhidaXheda]]
* [[Islami]]
 
== Lidhje të jashtme ==
* [http://www.ibtada.com/ibtada.php?cur_page=main&sub=submain&mainpage=tarakhi_mukam_ki_sair&page=international&pgno=1 Beautiful Masajids Of Madina Munawara, Details And Pictures]- Completely In Urdu - {{en}}(anglisht)
* [http://maps.google.com/maps?ll=24.468313,39.611174&spn=0.007876,0.013393&t=k&hl=en Satellite map of Medina - Google] - {{en}}(anglisht)
* [https://web.archive.org/web/20071216000406/http://www.zubeyr-kureemun.com/SaudiArabia/MedinaMunawwara.htm Pictures of Medina Munawwara] - {{en}}(anglisht)
 
== Referime ==
<references/>
 
[[Kategoria:Qytete në Arabinë Saudite]]
[[Kategoria:Medina]]
[[Kategoria:Islam]]
 
[[hu:Medina]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Medina"