Medina: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 39:
Medina ishte kryeqyteti i një halifati mysliman në rritje të shpejtë nën udhëheqjen e Muhamedit, duke shërbyer si baza e tij e operacioneve dhe si djepi i Islamit, ku umeti i Muhamedit, i përbërë nga qytetarë të Medinës, të njohur si [[Ensarët]] (ndihmësit) dhe [[Muhaxhirët]] (emigrantët), i njohur kolektivisht si [[Sahabët]], fitoi një ndikim të madh. Medina është shtëpia e tre xhamive të shquara, përkatësisht Xhamia e Pejgamberit, [[Xhamia Kuba]] dhe [[Xhamia e Dy Kibleve]], me xhaminë në Kuba që është më e vjetra në Islam. Një pjesë më e madhe e Kur'anit u shpall në Medine në kontrast me kaptinat (''suret'') e mëparshme mekase.
Ashtu si shumica e Hixhazit, Medina ka parë shkëmbime të shumta të pushtetit brenda ekzistencës së saj relativisht të shkurtër. Zona dihet të jetë kontrolluar nga fiset hebraike arabe (deri në shekullin e 5-të të erës sonë), [[Beni Aus|Aus]] dhe [[Benu Hazrexh|Hazrexh]] (deri në [[Hixhreti|ardhjen e Muhamedit]]), [[Muhamedi]] dhe [[Rashidun]] (622-660), [[Hilafeti Emevi|Emevi]] (660-749), [[Abasitët]] (749–1254), [[Sulltanati Mamluk|Mamlukët e Egjiptit]] (1254–1517), [[Turqit osman|Osmanët]] (1517–1805), [[Emirati i Dirijes|Shteti i Parë Saudit]] (1805–1811), [[Muhamed Ali Pasha]] (1811–1840), Osmanët për herë të dytë (1840–1918), [[Sharifati i Mekës]] [[Hashemitët|Hashemite]] (1918–1925) dhe më në fund është në duart e [[Arabia Saudite|Mbretërisë së sotme të Arabisë Saudite]] (që nga viti 1925).<ref name=":5">{{Cite book|last=Badr|first=Abdulbasit A.|title=Madinah, The Enlightened City: History and Landmarks|language=en|year=2015|isbn=9786039041474|location=Madinah}}</ref>
Myslimanët vizitojnë ''rawdah'' e njohur si [[Zijareti|zijareti]] sa herë që vizitojnë Medinën. Përveç kësaj, ata vizitojnë xhamitë e tjera të shquara dhe monumentet në qytet që kanë rëndësi fetare të tilla si [[Mali Uhud]], varrezat [[Al-Baqi']] dhe [[Shtatë Xhamitë]] ndër të tjera. Kohët e fundit, [[Pushtimi saudit i Hixhazit|pas pushtimit saudit]], sauditët kryen një prishje të disa varreve dhe kupolave në dhe përreth rajonit nga frika se këto mund të bëhen vende të shoqërimit të të tjerëve në adhurim përveç Allahut ([[Shirku|shirk]]).<ref name=":4">{{cite news|last=Howden|first=Daniel|date=6 gusht 2005|title=The destruction of Mecca: Saudi hardliners are wiping out their own heritage|work=[[The Independent]]|language=en|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/the-destruction-of-Mecca-saudi-hardliners-are-wiping-out-their-own-heritage-8023992.html|accessdate=17 janar 2011}}</ref>
== Historia ==
Rreshti 56:
Në vitin 622, [[Muhammedi]] e la Mekkën dhe arriti në Jethrib duke ndryshuar tërësisht jetën sociale dhe politike në këtë vend. Pas arritjes së Muhammedit ''(paqja qoftë mbi të)'' qyteti gradualisht filloi të njihej si Medina.
Sipas [[Ibën Is'haku]]t, myslimanët dhe jehudët e vendit nënshkruan një marrëveshje të njohur si [[Kushtetuta e Medines]] e cila i detyronte fiset myslimane dhe jehude të bashkëpunonin mes tyre. Natyra e këtij dokumenti sipas shkrimit të Ibën Is'hakut, përcjellur nga [[Ibën Hishami]] është subjekt i mosmarrëveshjes mes historianëve modernë, ku shumica janë të mendimit se kjo marrëveshje është përmbledhje marrëveshjesh, më shumë gojore se sa të shkruara, të kohërave të ndryshme, dhe nuk është e qartë se kur janë bërë dhe me kë.<ref>Firestone 118. For opinions disputing the early date of the Constitution of Medina, see e.g., Peters 119; "Muhammad", "Encyclopaedia of Islam"; "Kurayza, Banu", "Encyclopaedia of Islam". -
==== Konflikti i mekasve dhe judëve ====
Rreshti 64:
===== Beteja e Uhudit =====
{{kryesor|Beteja e Uhudit}}
== Gjeografia ==
Medina ndodhet në rajonin e [[Hixhaz|Hixhazit]], i cili është një brez i gjerë 200 km midis shkretëtirës [[Nefud]] dhe [[Deti i Kuq|Detit të Kuq]].<ref name=":5" /> I ndodhur afërsisht 720 km në veriperëndim të [[Riadi|Riadit]] i cili është në qendër të shkretëtirës saudite, qyteti është 250 km larg nga bregu perëndimor i Arabisë Saudite dhe në një lartësi prej rreth 620 metra mbi nivelin e detit. Ajo mbulon një sipërfaqe prej rreth 589 kilometra katrorë. Qyteti është ndarë në dymbëdhjetë rrethe, 7 prej të cilave janë kategorizuar si rrethe urbane, ndërsa 5 të tjerët janë kategorizuar si periferikë.
=== Topografia ===
Medina është një oaz shkretëtirë i rrethuar nga [[Malet Hixhaz]] dhe kodrat vullkanike. Toka përreth Medinës përbëhet kryesisht nga bazalt, ndërsa kodrat, veçanërisht të dukshme në jug të qytetit, janë hiri vullkanik i cili daton në periudhën e parë gjeologjike të epokës Paleozoike. Ajo është e rrethuar nga një numër malesh të famshëm, veçanërisht ''Jabal Al-Hujjaj'' (Mali i Pelegrinëve) në perëndim, Mali Sal'aa në veri-perëndim, ''Jabal al-'Ir'' ose Mali i Karavanit në jug dhe mali Uhud në veri. Qyteti është i vendosur në një pllajë të rrafshët malore në tre pikat e tre luginave ([[Uadja|uadja]]) të''Wadi al 'Aql'', ''Wadi al 'Aqiq'', dhe ''Wadi al Himdh'', për këtë arsye, ka zona të mëdha të gjelbërta në mes të një rajoni malor të thatë dhe të shkretë.<ref name=":5" />
=== Klima ===
Nën [[Klasifikimi i klimës Köppen|klasifikimin e klimës Köppen]], Medina bie në një rajon të [[Klima e shkretëtirës|nxehtë shkretëtire] (BWh). Verërat janë jashtëzakonisht të nxehta me temperatura të ditës mesatare rreth 43 ° C me netë rreth 29 ° C. Temperaturat mbi 45 ° C nuk janë të pazakonta midis qershorit dhe shtatorit. Dimrat janë më të butë, me temperatura nga 12 ° C natën në 25 ° C gjatë ditës. Ka shumë pak reshje, të cilat bien pothuajse tërësisht midis nëntorit dhe majit. Në verë, era është veri-perëndimore, ndërsa në pranverë dhe dimër, është jug-perëndimore.
== Demografia ==
Që nga viti 2018, popullsia e regjistruar ishte 2,188,138,<ref name="stats.gov.sa">{{cite web|title=Population in Madinah Region According to Gender and Age groups|url=https://www.stats.gov.sa/sites/default/files/table_1-4_0.xlsx|website=Saudi Census|language=en|accessdate=6 shkurt 2020}}</ref> me një normë rritjeje prej 2.32%.<ref>{{cite web|title=Saudi Census Releases|url=https://www.stats.gov.sa/en/13|website=Saudi Census|language=en|accessdate=6 shkurt 2020}}</ref> Duke qenë një destinacion i myslimanëve nga e gjithë bota, Medina është dëshmitare e imigracionit të paligjshëm pas kryerjes së Haxhit ose Umres, pavarësisht rregullave strikte që qeveria ka zbatuar. Sidoqoftë, Komisioneri Qendror i Haxhit [[Khalid bin Faisal al Saud|Princi Khalid bin Faisal]] deklaroi se numri i vizitorëve që qëndronin ilegalisht ra me 29% në vitin 2018.
=== Feja ===
Si me shumicën e qyteteve në Arabinë Saudite, Islami është feja më e ndjekur nga shumica e popullsisë së Medinës.
Sunitët e medh'hebeve të ndryshme ([[Medhhebi Hanefi|Hanefi]], [[Maliki]], [[Shafi'i]] dhe [[Hanbeli]]) përbëjnë shumicën, ndërsa ekziston një pakicë e rëndësishme shiite në dhe përreth Medinës, siç është Nakhawila. Jashtë [[Harami (vendi)|haramit]], ka një numër të konsiderueshëm të punëtorëve migrantë jomyslimanë dhe të emigrantëve.
== Referimet ==
| |||