Arsimi parashkollor: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v Historiku |
vNo edit summary |
||
Rreshti 2:
'''Arsimi parashkollor''' përfshin arsimimin dhe edukimin e fëmijëve të moshës parashkollore, ose periudhën prej moshës 6 (gjashtë) muaj e deri sa ata të fillojnë shkollën fillore ose ndryshe, përfshin fëmijët ndërmjet moshës 2½ deri 6 vjet, e që paraqet periudhën para fillimit të [[Arsimi i detyrueshëm|arsimit të detyrueshëm]] në [[Shkolla fillore|shkollë fillore]].
== Historiku ==▼
Në një kohë kur arsimi dhe shkollimi kufizoheshin vetëm për fëmijët që kishin mësuar të shkruajnë dhe të lexojnë në shtëpi, kishte shumë përpjekje për ta bërë shkollën të arritshme edhe për jetimët ose për fëmijët e grave që punonin në fabrika.▼
Në vitin 1779, [[ JF Oberlin|Johann Friedrich Oberlin]] dhe Louise Scheppler themeluan në [[Strasburg]] një institucion për kujdesin dhe edukimin e fëmijëve parashkollorë prindërit e të cilëve punonin gjatë ditës. <ref>Samuel Lorenzo Knapp (1846), ''Female biography: containing notices of distinguished women'' Philadelphia: Thomas Wardle. p. 230</ref> Në të njëjtën kohë, në vitin 1780, institucione të ngjashme për foshnje u krijuan në [[Bavaria|Bavari]] <ref>Manfred Berger, [http://www.kindergartenpaedagogik.de/414.html "Kurze Chronik der ehemaligen und gegenwärtigen Ausbildungsstätten für Kleinkindlehrerinnen, Kindergärtnerinnen, Hortnerinnen ... und ErzieherInnen in Bayern"] {{Arkivë e rrjetit}} in '‘Das Kita-Handbuch ‘‘, ed. Martin R. Textor</ref> Ndërkaq, në vitin 1802, Pauline zur Lippe themeloi një qendër parashkollore në [[Detmold]]. ▼
Në vitin 1816, [[Robert Owen]], një filozof dhe [[Pedagogjia|pedagog]], hapi shkollën e parë britanike të foshnjave në [[ Lanark i Ri|New Lanark]], Skoci. <ref name="vag75">{{Cite journal|last=Vag|first=Otto|date=March 1975|title=The Influence of the English Infant School in Hungary|journal=International Journal of Early Childhood|volume=7|issue=1|pages=132–136|doi=10.1007/bf03175934}}</ref> <ref>{{Cito web|url=http://www.newlanark.org/kids/index2.html|title=New Lanark Kids: Robert Owen|accessdate=1 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100815052526/http://www.newlanark.org/kids/index2.html|archivedate=15 August 2010}}</ref> <ref name="infed">[http://www.infed.org/thinkers/et-owen.htm Education in Robert Owen's New Society: the New Lanark Institute and schools]</ref> Në bashkëpunim me sipërmarrjen e tij për fabrikat Owen donte që fëmijëve t'u jepej një edukim i mirë moral në mënyrë që ata të ishin të aftë për punë. Sistemi i tij ishte i suksesshëm në edukimin e fëmijëve me njohuri elementare të shkrim-leximi dhe aritmetikës. <ref>{{Cito web|url=http://socialist-courier.blogspot.co.uk/2012/06/robert-owen-and-new-lanark.html|title=Socialist – Courier: Robert Owen and New Lanark|publisher=Socialist-courier.blogspot.co.uk|accessdate=27 November 2013|date=29 June 2012}}</ref> ▼
[[ Samuel Wilderspin|Samuel Wilderspin]] hapi shkollën e tij të parë të foshnjave në Londër në vitin 1819, <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog|page=[https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog/page/n237 3]|title=The Importance of Educating the Infant Poor|publisher=W. Simpkin & R. Marshall, Goyder, printer|year=1823|first=Samuel|last=Wilderspin|location=London}}</ref> dhe vazhdoi të themelojë edhe qindra institucione të tjera. Ai publikoi shumë shkrime mbi këtë temë dhe veprimtaria e tij u bë model për shkollat e foshnjave në të gjithë Britaninë e Madhe. Loja ishte një pjesë e rëndësishme e sistemit të edukimit sipas Wilderspin. Ai konsiderohet si mësuesi i parë që përdori [[ Shesh lojërash|sheshin e lojërave]]. Në vitin 1823, Wilderspin botoi veprën me titull ''Mbi Rëndësinë e Edukimit të Fëmijëve të Varfër - On the Importance of Educating the Infant Poor'', bazuar në shkollë. Ai filloi të punojë për Shoqërinë e Shkollave të Foshnjave vitin pasues, duke informuar të tjerët për pikëpamjet e tij. Ai gjithashtu shkroi edhe veprën me titull "''Sistemi i Foshnjoreve - The Infant System''", në të cilet flet për zhvillimin e fuqive fizike, intelektuale dhe morale për të gjithë fëmijët nga një deri në shtatë vjeç". ▼
== Institucionet parashkollore ==
Bartës të edukimit dhe arsimit të fëmijëve në periudhën parashkollore janë institucionet arsimore parashkollore si:
* [[Çerdhe fëmijësh|Çerdhet e fëmijëve]],
Line 10 ⟶ 19:
Arsimi parashkollor mund të jetë privat ose qeveritar dhe zakonisht përfshinë kujdesin tërëditor, parashkollor, dhe/ose çerdhe (kindergarten).<ref>[https://tiranapost.al/ligji-per-arsimin-parashkollor-kriteret-e-mesuesve-dhe-roli-bashkise/ Ligji për arsimin parashkollor]</ref> Terminologjia ndryshon sipas vendit. Në disa vende evropiane termi "[[kopshti i fëmijëve]]" ose "kindergarten" i referohet arsimit formal të fëmijëve të klasifikuar sipas ''ISCED niveli 0'' - me një ose disa vite të tilla arsimit të detyrueshëm para se fëmijët të fillojnë shkollën fillore, sipas ''ISCED niveli 1''.<ref>https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/images/2/24/Compulsory_Education_in_Europe_2016_2017.pdf</ref>
▲== Historiku ==
▲Në një kohë kur arsimi dhe shkollimi kufizoheshin vetëm për fëmijët që kishin mësuar të shkruajnë dhe të lexojnë në shtëpi, kishte shumë përpjekje për ta bërë shkollën të arritshme edhe për jetimët ose për fëmijët e grave që punonin në fabrika.
▲Në vitin 1779, [[ JF Oberlin|Johann Friedrich Oberlin]] dhe Louise Scheppler themeluan në [[Strasburg]] një institucion për kujdesin dhe edukimin e fëmijëve parashkollorë prindërit e të cilëve punonin gjatë ditës. <ref>Samuel Lorenzo Knapp (1846), ''Female biography: containing notices of distinguished women'' Philadelphia: Thomas Wardle. p. 230</ref> Në të njëjtën kohë, në vitin 1780, institucione të ngjashme për foshnje u krijuan në [[Bavaria|Bavari]] <ref>Manfred Berger, [http://www.kindergartenpaedagogik.de/414.html "Kurze Chronik der ehemaligen und gegenwärtigen Ausbildungsstätten für Kleinkindlehrerinnen, Kindergärtnerinnen, Hortnerinnen ... und ErzieherInnen in Bayern"] {{Arkivë e rrjetit}} in '‘Das Kita-Handbuch ‘‘, ed. Martin R. Textor</ref> Ndërkaq, në vitin 1802, Pauline zur Lippe themeloi një qendër parashkollore në [[Detmold]].
▲Në vitin 1816, [[Robert Owen]], një filozof dhe [[Pedagogjia|pedagog]], hapi shkollën e parë britanike të foshnjave në [[ Lanark i Ri|New Lanark]], Skoci. <ref name="vag75">{{Cite journal|last=Vag|first=Otto|date=March 1975|title=The Influence of the English Infant School in Hungary|journal=International Journal of Early Childhood|volume=7|issue=1|pages=132–136|doi=10.1007/bf03175934}}</ref> <ref>{{Cito web|url=http://www.newlanark.org/kids/index2.html|title=New Lanark Kids: Robert Owen|accessdate=1 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100815052526/http://www.newlanark.org/kids/index2.html|archivedate=15 August 2010}}</ref> <ref name="infed">[http://www.infed.org/thinkers/et-owen.htm Education in Robert Owen's New Society: the New Lanark Institute and schools]</ref> Në bashkëpunim me sipërmarrjen e tij për fabrikat Owen donte që fëmijëve t'u jepej një edukim i mirë moral në mënyrë që ata të ishin të aftë për punë. Sistemi i tij ishte i suksesshëm në edukimin e fëmijëve me njohuri elementare të shkrim-leximi dhe aritmetikës. <ref>{{Cito web|url=http://socialist-courier.blogspot.co.uk/2012/06/robert-owen-and-new-lanark.html|title=Socialist – Courier: Robert Owen and New Lanark|publisher=Socialist-courier.blogspot.co.uk|accessdate=27 November 2013|date=29 June 2012}}</ref>
▲[[ Samuel Wilderspin|Samuel Wilderspin]] hapi shkollën e tij të parë të foshnjave në Londër në vitin 1819, <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog|page=[https://archive.org/details/onimportanceedu00wildgoog/page/n237 3]|title=The Importance of Educating the Infant Poor|publisher=W. Simpkin & R. Marshall, Goyder, printer|year=1823|first=Samuel|last=Wilderspin|location=London}}</ref> dhe vazhdoi të themelojë edhe qindra institucione të tjera. Ai publikoi shumë shkrime mbi këtë temë dhe veprimtaria e tij u bë model për shkollat e foshnjave në të gjithë Britaninë e Madhe. Loja ishte një pjesë e rëndësishme e sistemit të edukimit sipas Wilderspin. Ai konsiderohet si mësuesi i parë që përdori [[ Shesh lojërash|sheshin e lojërave]]. Në vitin 1823, Wilderspin botoi veprën me titull ''Mbi Rëndësinë e Edukimit të Fëmijëve të Varfër - On the Importance of Educating the Infant Poor'', bazuar në shkollë. Ai filloi të punojë për Shoqërinë e Shkollave të Foshnjave vitin pasues, duke informuar të tjerët për pikëpamjet e tij. Ai gjithashtu shkroi edhe veprën me titull "''Sistemi i Foshnjoreve - The Infant System''", në të cilet flet për zhvillimin e fuqive fizike, intelektuale dhe morale për të gjithë fëmijët nga një deri në shtatë vjeç".
== Shih edhe ==
| |||