'''Mumbai''' ishte e njohur si '''Bombay''' [[Lista e vendeve të riemëruar në Indi|deri në vitin 1995]], është kryeqyteti i shtetit Indian të [[Maharashtra]]. Sipas [[Organizata e Kombeve të Bashkuara|Kombeve të Bashkuara]], që nga viti 2018, Mumbai ishte qyteti i dytë më i populluar në Indi pas [[Delhi|Delhit]] dhe qyteti i shtatë më i populluar në botë me një popullsi prej 19.98 milion.<ref name="UNcities2018">{{cite web|title=The World's Cities in 2018|url=https://www.un.org/en/events/citiesday/assets/pdf/the_worlds_cities_in_2018_data_booklet.pdf|publisher=[[Organizata e Kombeve të Bashkuara|Kombeve të Bashkuara]]|accessdate=21 tetor 2019|page=4|date=tetor 2018|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181101135338/http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/urbanization/the_worlds_cities_in_2018_data_booklet.pdf|archivedate=1 nëntor 2018}}</ref> Mumbai përbëhet nga dy rajone të veçanta: [[Mumbai (distrikt)|distrikti i qytetit Mumbai]] dhe [[Mumbai (zonë periferike)|distrikti periferik Mumbai]], të cilat formojnë dy rrethe të ardhura të veçanta të Maharashtra.<ref>{{cite web|title=Mumbai Suburban |publisher=[[National Informatics Centre]] (Mahrashtra State Centre) |url=http://www.maharashtra.nic.in/htmldocs/Activity/mumbai_sub.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513120309/http://www.maharashtra.nic.in/htmldocs/Activity/mumbai_sub.pdf |archivedate=13 maj 2012 }}</ref>
Shtatë ishujt që përbëjnë Mumbai ishin fillimisht shtëpi për komunitete të popullit Koli që flisnin [[Gjuha marathi|gjuhën marathi], të cilët kishin origjinën në [[Guxharat]] në kohërat parahistorike.<ref name="nirc.nanzan-u.ac.jp">{{cite web |url=http://nirc.nanzan-u.ac.jp/nfile/1064 |title=Archived copy |accessdate=23 nëntor 2013 |url-status=livedead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131202231210/http://nirc.nanzan-u.ac.jp/nfile/1064 |archivedate=2 dhjetor 2013 }}</ref><ref name=munshi>{{cite book|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.97812/2015.97812.Gujarat-And-Its-Literature-1852#page/n31/mode/2up/search/Kolis|quote=The next immigrants into the islands of Bombay were the Kolis, who on all authorities continued to be their original inhabitants till Aungier founded the city of Bombay. Kathiawad and Central Gujarāt was the home of the Kolis in pre-historic times.|title=Gujarāt and its literature, from early times to 1852|first=Kanaiyalal M.|last=Munshi|publisher=[[Bharatiya Vidya Bhavan Educational Trust|Bharatiya Vidya Bhavan]]|page=xix|year=1954}}</ref><ref name=rnmehta>{{cite journal|title=Bombay – An analysis of the toponym|first1=R. N.|last1=Mehta|quote=The kolis who succeeded the stone-age men on the island brought with them from Gujarat their patron goddess Mummai whom their descendants still worship in Kathiawar. The name of Bombay is derived from this koli goddess.|journal=Journal of the Oriental Institute|year=1983|pages=138–140}}</ref> Për shekuj me radhë, ishujt ishin [[Historia e Mumbait nën perandoritë indigjene|nën kontrollin e perandorive indigjene]] të njëpasnjëshme përpara se të hiqeshin në [[Perandoria Portugeze|Perandorinë Portugeze]] dhe më pas në [[Kompania e Indisë Lindore|Kompaninë e Indisë Lindore]] kur në vitin 1661 [[Charles II i Anglisë]] u martua me [[Catherine e Braganzës]] dhe si pjesë e prive të saj Charles mori portet e [[Tangier]] dhe [[Shtatë ishujt e Bombajit]].<ref>{{Cite web|first=S. M.|last=Wynne|title=Catherine (1638–1705)|volume=1|year=2004|url=http://www.oxforddnb.com/view/article/4894?docPos=1|accessdate=21 shkurt 2015|doi=10.1093/ref:odnb/4894|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151016010804/http://www.oxforddnb.com/view/article/4894?docPos=1|archivedate=16 tetor 2015}}</ref> Gjatë mesit të shekullit të 18-të, Bombay u riformulua nga projekti [[Hornby Vellard]],<ref name="Dwivedi 2001 28">{{harvnb|Dwivedi|Mehrotra|2001|p=28}}</ref> i cili ndërmori rikrijimin e zonës midis shtatë ishujve nga deti.<ref name=fp-onceuponatime>{{cite magazine|url=https://foreignpolicy.com/slideshow/once-upon-a-time-in-bombay/|title=Once Upon a Time in Bombay|magazine=Foreign Policy|date=24 June 2011|accessdate=22 shkurt 2012|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150109020758/http://foreignpolicy.com/slideshow/once-upon-a-time-in-bombay/|archivedate=9 janar 2015}}</ref> Së bashku me ndërtimin e rrugëve kryesore dhe hekurudhave, projekti i rikuperimit, i përfunduar në vitin 1845, e shndërroi Bombay në një port detar kryesor në [[Deti Arabik|Detin Arabik]]. Bombay në shekullin e 19-të karakterizohej nga zhvillimi ekonomik dhe arsimor. Gjatë fillimit të shekullit të 20-të ajo u bë një bazë e fortë për lëvizjen e pavarur indiane. Pas pavarësisë së Indisë në vitin 1947 qyteti u përfshi në shtetin Bombay. Në vitin 1960, pas [[Samiti Samyukta Maharashtra|Lëvizjes Samyukta Maharashtra]], u krijua një shtet i ri i Maharashtra me Bombaj si kryeqytet.<ref>{{cite web |url = http://www.mcgm.gov.in/irj/portal/anonymous?NavigationTarget=navurl://d20cb3d618ee8cb6c3a780df7c58030c |title = Bombay: History of a City |publisher = [[British Library]] |accessdate = 8 nëntor 2008 |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090213041900/http://www.mcgm.gov.in/irj/portal/anonymous?NavigationTarget=navurl%3A%2F%2Fd20cb3d618ee8cb6c3a780df7c58030c |archivedate = 13 shkurt 2009 |df = dmy-all }}</ref>
