Elbasani: Dallime mes rishikimesh

Historia e trevave të Elbasanit e ka zanafillën e saj në shekullin II p.e.s. me vendbanimet e hershme ilire. Të dhënat arkeologjike besohet se emri i pareparë i Elbasanit ka qeneqenë mansius që do të thotë vend-qëndrim shumë arkeologe besojnë se vendburimi memë i madh arkeologjik i qytetit antik mund të jetë në zonezonë lindore të Elbasanit pranë rrapit të mances për shkak të ngjashmërisë midis emrave dhe rrënojave. Në [[Shekulli II|shekullin II]] qyteti njihej me emrin Skampius e më vonë me emrin Skampi dhe ishte në varësinë administrative të Durrahut ([[Durrës]]it). Duke qenë i vendosur në kryqëzimin e rrugëve Veri-Jug dhe Lindje-Perëndim, ai ka shërbyer si pikë e rëndësishme kalimi dhe si stacion i rëndësishëm, duke u përmendur si qendër urbane, ushtarake e peshkopalepeshkope. Gjatë periudhës romareromake Skampius njohu lulëzimin e tij më të madh sepse ishte një kryqëzim rrugësh ku perandoriaPerandoria romakeRomake ndërtondërtoi rrugën [[Via Egnatia]] një rrugë me strategji ushtarake dhe ekonomike ku do lidheshelidhej Roma me Kostandinopojën , ku në Skampius kryqëzoheshin dy rruge ajo që vinte nga dyrrahuDyrrahu dhe Apolonia, ku kjo rrugë e rëndësishme strategjike shërbeu edhe gjatë luftërave fetare [[kryqëzatat]]. Pas bllokimit të rrugës Via Egnatia nga dyndjet e barbarëve, qyteti i Skampinit nuk përmendej më dhe u shkatërrua nga bullgarët dhe ostrogotët gjatë migrimit sllavo-bullgar diku nga [[shekulli VI]]-[[Shekulli VII|VII]].

Në dokumentacionin e kohës dëshmohet se në mesin e [[Shekulli XVII|shekullit XVII]] Elbasani kishte 2000 shtëpi dhe 900 (?) dyqane. Punoheshin lëkura, leshi, mëndafshi, metalet e sidomos argjendi. Pas pushtimit turk Elbasani u shndërrua në qendrën e Islamit në [[Shqipëri]]. Për shkak të pozitës shumë të favorshme në [[Via Egnatia|rrugën Egnatia]], Elbasani u kthye në një qendër tregtie shumë të rëndësishme. Përkrah tregtarëve vendas dhe turq në qytet ishin ngulitur edhe tregtarë grek dhe sllav.