Kisha Bizantine Italo-Arbëreshe: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Gspata (diskuto | kontribute) U kthye versioni 2166105 i bërë nga Nesdnaschom (diskutimet) Quhet Italo-Shqiptare apo Arbereshe. Kisha eshte me ritin bizantin dhe dihet se eshte katolike. |
Gspata (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
[[File:Byzantine mosaic of Christ Pantocrator.jpg|thumb|Mozaiku i Krishtit i Gjithëpushtetshëm në [[Kisha e Shën Kollit së Arbëreshëve|Kishën e Shën Kollit së Arbëreshët]] në [[Palermo]], [[Siçili]].]]▼
'''Kisha Bizantine Arbëreshe''', e njohur edhe si ''Kisha Italo-Shqipëtare'', (''Chiesa Italo-Albanese'' në [[Gjuha italiane|italisht]]) është një [[Kisha|kishë]] e veçantë autonome në kungim me Ipeshkvit të [[Roma|Romës]], por që ruan strukturën, disiplinën, [[Liturgjia hyjnore në kishën ortodokse|liturgji]]n dhe traditen e tyre (bizantine) si e praktikuar nga [[Kisha Ortodokse]] dhe Kishat katolike bizantine të lindjës. Anëtarët e saj janë të drejtuar nga një grup komunitetesh shqiptarë ([[arbëreshët]]) historikisht të pranishëm nga shekulli i pesëmbëdhjetë në vendet e [[Italia|Italisë]] së jugut dhe e [[Sicilia|Sicilisë]], në mënyrë që të ndjekin - për traditën e lashtë - [[Perandoria Bizantine|ritin bizantin]].
Sepse është një Kishë "sui iuris" (e veçant, me historinë e vet) nuk ka një primat por dy peshkopë dhe një arkimandrit. Aktualisht Peshkopi i Ungrës është Imzot Donato Oliverio, i cili hyri në vend të Imzotit Ercole Lupinacci; Eparkia e Horës së Arbëreshëvet dhe Monastiri i Grotaferratës janë tani të zbrazëta dhe presin nje peshkop-arkimandrit i ri.
[[File:Piana-degli-Albanesi-bjs2007-05.jpg|thumb|Peshkopi [[Sotìr Ferrara]] i arbëreshëve të Siçilisë gjatë Epifanisë (Ujët të pagzuam) në [[Hora e Arbëreshëvet|Horën e Arbëreshëvet]], [[Siçili]]]]▼
▲[[File:Byzantine mosaic of Christ Pantocrator.jpg|thumb|Mozaiku i Krishtit Gjithëpushtetshëm në [[Kisha e Shën Kollit së Arbëreshëve|Kishën e Shën Kollit së Arbëreshët]] në [[Palermo]], [[Siçili]]]]
[[File:Grottaferrata-abbazia01.jpg|thumb|Manastiri basilian i Grotaferratës në [[Roma]]]]▼
== Struktura ==
▲[[File:Piana-degli-Albanesi-bjs2007-05.jpg|thumb|upright=0.6|majtas|Peshkopi [[Sotìr Ferrara]] i arbëreshëve të Siçilisë gjatë Epifanisë (Ujët të pagzuam) në [[Hora e Arbëreshëvet|Horën e Arbëreshëvet]], [[Siçili]]]]
[[File:La_Cattedrale_di_Lungro_costruita_nel_1721.jpeg|thumb|upright=0.6|Kryekisha e [[Ungra|Ungrës]] ([[Kalabria]]).]]
[[File:Klisha_e_Shën_Mitrit_Dëshmor.jpg|thumb|upright=0.6|Kryekisha e [[Hora e Arbëreshëvet|Horës së Arbëreshëvet]] ([[Siçili]]).]]
▲[[File:Grottaferrata-abbazia01.jpg|thumb|upright=0.6|Manastiri basilian i Grotaferratës në [[Roma|Romë]] me murgjit nga komunitetet arbëreshe ([[Lacio]]).]]
Ka tre juridiksione kishtare që përbëjnë Kishën Bizantine Italo-Shqiptare:
*[[Eparkia e Ungrës]] në Kalabri për arbëreshët e Kalabrisë dhe [[Italia|Italisë]]
*[[Eparkia e Horës së Arbëreshëvet]] në Siçili për arbëreshët e ishullës.
*[[Manastiri i Grotaferratës]] i [[Roma|Romës]] drejtuar nga
Dioqezat e mbrojnë trashëgiminë e tyre etnike, kulturore shqiptare dhe traditat e tyre fetare ortodokse, edhe në perspektivë ekumenike për të përcjellë traditën kulturore, shpirtërore dhe liturgjike nga Kisha bizantine në Shqipërinë e vjetër që nga koha e Justinianit (shekulli i gjashtë).
Line 21 ⟶ 23:
== Histori ==
[[File:Sbarco esuli albanesi in Italia.jpg|thumb|majtas|upright=0.6|Arritja e të mërguarve arbëreshë nga Epiri, Kisha e Sh. Atanasit i Madh, [[Shën Sofia|Shën Sofia e Epirit]], N. Giannacaci (1976)]]
Në fakt arbëreshët janë një grup etnik shqiptar që u vendosën në Itali si pasojë e mergatës në [[1448]], [[1461]], [[1468]], [[1478]], [[1482]], [[1491]] dhe [[1534]], koha menjëherë pas rënies së [[Konstandinopoja|Konstandinopojës]], dhe pastaj [[Perandoria Bizantine]] dhe [[Shqipëria]] ra nën sundimin turk-osman mysliman. Në përgjithësi, ata u vendosën në vende të braktisura apo të themeluara (fshatra të reja), ku bënë të mundur eksportimin kulturor, gjuhësor dhe fetar shqiptar.
| |||