Preng Bib Doda: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Ikranjani zhvendosi faqen Preng Bibë Doda te Preng Bib Doda nëpërmjet përcjellimit: Sias kerkeses se bere, e sakte sipas google.books
vNo edit summary
Rreshti 1:
{{Kutia Politikan|Emri=Preng Bib Doda|Figura=File:Prenk Bib Doda.png|Madhësia e Figurës=230px|Detyra=Zëvendëskryeministër|Fillimi i afatit=25 dhjetor, 1913|Mbarimi i afatit=[[3 shtator]], [[1914]]|Paraardhësi=Dom [[Nikollë Kaçorri]]|Pasardhësi=-|Datëlindja=[[1860]]|Vendlindja=[[Orosh]], [[Perandoria Osmane]]|Datëvdekja=[[22 mars]], [[1919]]|Vendvdekja=[[Lezhë]], [[Principata e Shqipërisë]]|Kombësia=Shqiptar|Profesioni=Politikan|Detyra2=|Detyra3=Ministër i Punëve Botore|Detyra4=Ministër i Punëve të Jashtme|Fillimi i afatit2=25 dhjetor, 1918|Fillimi i afatit3=14 mars|Fillimi i afatit4=28 maj|Mbarimi i afatit2=22 mars, 1919|Mbarimi i afatit3=20 maj, 1914|Mbarimi i afatit4=3 shtator, 1914|Paraardhësi2=-|Paraardhësi3=[[Pandeli Cale]]|Paraardhësi4=[[Turhan pashë Përmeti]]|Pasardhësi2=-|Pasardhësi3=[[Mit'hat bej Frashëri]]|Pasardhësi4=[[Mehmet bej Konica]] ([[Mehdi bej Frashëri]])}}
'''Preng Bib Doda''' i njohur më së shumti në kohën e tij si '''PrengPre(n)k Pasha''' (''Prengë'' i thone mirditoret, ''Prênk'' malsoret; [[Oroshi|Orosh]], [[1860]] - [[Lezha|Lezhë]], [[22 Mars|22 mars]] [[1919]]) ka qenë [[Ushtria osmane|ushtarak]] i [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]], i pari i [[Gjonmarkajt|Gjonmarkajve]] dhe i Mirditës. U emërua disa herë zëvendëskryeministër dhe ministër në qeveritë e para të shtetit shqiptar. Së bashku me [[Ismail Qemali|Ismail Qemalin]] dhe [[Esad pashë Toptani|Esat pashë Toptanin]], qe ndër figurat me më tepër ndikim.
 
== Jeta ==
Leu në Orosh të Mirditës, asokohe nën [[Sanxhaku i Shkodrës|Sanxhakun e Shkodrës]], i biri i [[Bib Dodë Pasha|Bib Dodë Pashës]] dhe Hides së Hasan Ajazit.<ref>{{Cite web|url=http://gazetadielli.com/kurora-e-dyte-e-lures/|title=Kurora e dytë e Lurës|date=28 maj 2014|website=gazetadielli.com|publisher=[[Dielli (gazetë)|Dielli]]|last=Lushaj|first=Ramiz|language=sq}}</ref> Me vdekjen e të atit, edhe ai ushtarak i lartë i Perandorisë, paria e konakut të Gjonmarkut dhe kajmekamllëku i Mirditës i lihet një kushëriri të tyre dhe Prenga ende në moshë të njomë merret (apo syrgjynoset) ndër lokalitete të tjera të perandorisë.
 
Fëmijërinë e vet e kaloi në [[Stambolli|Stamboll]], prej ku kthehet në Mirditë më 1876. Me zhvillimet e [[Lidhja e Prizrenit|Lidhjes së Prizrenit]] më 3 prill 1880 emërohet zëvendës i [[Hodo Sokoli|Hodo pashë Sokolit]] për degën e [[Shkodra|Shkodrës]]. Me ta marrë vesh këtë, [[Porta e Lartë]] e internoi në Kastamuni të [[Azia e VogëlAnadolli|Azisë së Vogël]]<ref name=":0">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=-EzWCQAAQBAJ&pg=PA49|title=The Tribes of Albania: History, Society and Culture|last=Elsie|first=Robert|publisher=I.B.Tauris|year=2015|isbn=978-1-78453-401-1|location=|pages=228-229|language=en}}</ref> prej ku ndihmoi për ta liruar [[Syrja bej Vlora]].<ref name=":2">{{Cite book|title=Kujtime, nga fundi i sundimit osman në Luftën e Vlorës|last=Vlora|first=Syrja bej|authorlink=Syrja bej Vlora|publisher=Iceberg|year=2013|origyear=1921-1925|isbn=978-9928-4140-4-5|location=Tiranë|pages=288nb|translator=[[Ali Asllani]]|language=sq}}</ref> U vendos në [[Libani|Liban]], ku në sajë të kontakteve tregtare me agjencitë e interesuara për shfrytëzimin e resurseve të Mirditës, familja e Malhamëve në [[Bejruti|Beirut]], i bëri kërkesë Stambollit që ta emëronin Dodën mytesarif i Malit të Libanit[[Libani]]t si zëvendësues për [[PashkoVaso pashë VasaShkodrani|Vaso Pashën]].<ref>{{Cite book|title=Cities of the Mediterranean: From the Ottomans to the Present Day|last=Toksöz|first=Meltem|last2=Kolluoglu|first2=Biray|publisher=I.B.Tauris|year=2014|isbn=978-1-84885-127-6|location=|pages=136}}</ref> Më pas nisi punë në Stamboll, me punë në Pallatin Perandorak, me gradën gjeneral i brigadës së rojave shqiptare të [[Sulltani|Sulltan]] [[Abdyl Hamiti II|Abdyl Hamidit II]].<ref name=":1">{{Cite book|title=Kujtime|last=Qemali|first=Ismail|publisher=Toena|year=2009|origyear=1920|isbn=978-99943-1-558-1|location=Tiranë|pages=360|translator=Abdyrrahman Myftiu|language=sq}}</ref>
 
[[Skeda:Ad170.jpg|parapamje|majtas|Prenga i ri me shpatën e argjendtë që iu dhurua të atit nga Napoleoni III i Francës, shpatë të cilën më vonë [[Enver Hoxha]] përflitet se ia dha [[Nikita Hrushçov|Hrushçovit]] me rastin e vizitës së tij në Shqipëri.]]Më 1908 pas Revolucionit [[Xhonturqit|Xhonturk]] kthehet në atdhe, duke shoqëruar [[Ismail Qemali|Ismail Qemalin]] deri në [[Vlora|Vlorë]].<ref name=":1" /> Kthimin e tij e përshkruajti frati françeskan [[Pal Dodaj|Dodaj]] në ditarin e tij:<ref>{{Cite book|title=Shënime vrojtimesh|last=Dodaj|first=P. Pal|publisher=[[Hylli i Dritës]] v. XXI, nr. 2-3|year=1993|isbn=|location=|pages=91-111|language=sq}}</ref>
Rreshti 16:
Ismail Qemali e emëron zëvendëskryeministër në qeverinë e tij. Në këtë post, Prenga nuk pati shumë kohë që të linte gjurmë, pasi qeveria ra. Në qeverinë pasardhëse të [[Turhan pashë Përmeti|Turhan Pashës]] më 14 mars - 20 maj 1914, Prenga u emërua ministër i Punëve Botore. Sërish nuk pati shumë mundësi që të punonte, ngase problemet e kohës ishin drejtqeverisja dhe nuk kishte kohë për punët botore. Në qeverinë e dytë të Turhan Pashës, më 28 maj - 3 shtator 1914 e kishte ministër të Punëve të Jashtme. Prenga iu përgjigj [[Princ Vidi|Princ Vidit]] kur ky rrezikohej nga Kryengritja e Shqipërisë së Mesme.<ref name=":3">{{Cite book|title=Plumba politikës|last=Dervishi|first=Kastriot|authorlink=Kastriot Dervishi|publisher=55|year=2010|isbn=978-99943-56-43-0|location=Tiranë|pages=12-13}}</ref>
 
Në krye të bashibozukëve të mbledhur nga ai vetë në kazanë e Zadrimës, [[Kazaja e Lezhës|Lezhës]] dhe [[Kazaja e Mirditës|Mirditës]] ndërmori të vepronte kundër [[Kryengritja e Shqipërisë së Mesme (1914-1915)|Kryengritjes së Shqipërisë së Mesme]]. Por radhët e kësaj force u prishën rrugës dhe dolën dore nga qëllimi fillestar dhe kur u sulmuan nga rebelët në [[Njësia administrative Ishëm|Ishëm]], u zmbrapsën.<ref>{{Harvnb|Vlora|2013|pages=115-117}}.</ref> I ndodhur në [[Shkodra|Shkodër]], ai u internua nga malazezët dhe u lirua në janar të 1916 me ardhjen e ushtrisë austro-hungareze. Pavarësisht se nuk mori pjesë në [[Kongresi i Durrësit|Kongresin e Durrësit]], ai u thirr në qeverinë e Turhan Pashës duke u emëruar zëvendëskryeministër më 25 dhjetor 1918. Pak muaj më pas, i shoqëruar me konsullin anglez Eden duke kaluar në rrugën për Shëngjin, i bëhet një pritë porsa kaluan lumin Mat: qëlluan vetura, ndërsa Preng Pasha çohet në këmbë duke u bërtitur "Më vritni mue e mos qitni mbi të huejt, se asht kundra zakonit tonë". Pasha me disa prej njerëzve të vet vriten, ndërsa konsulli anglez plagoset. Sipas dëshmive të mbledhura nga [[Sejfi Vllamasi]] dhe dokumentave arkivore ku mbështetet historiani [[Kastriot Dervishi]], prita iu bë nga Çokajt e Bregmatës duke kërkuar gjakun e vrasjes së [[Gjeto Çoku|Gjeto Çokut]] tek Preng Pasha.<ref name=":3" /><ref name=":02">{{Cite book|title=Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942)|last=Vllamasi|first=Sejfi|publisher=Vllamasi|year=2012|isbn=978-9928-140-54-8|location=Tiranë|pages=32, 34, 52|language=sq}}</ref>
 
Me vrasjen e tij, prijësia e Gjonmarkajve dhe e Mirditës i kaloi barkut të [[Lleshi i Zi|Lleshit të Zi]], prejse martesa e tij me Luçien e Kolë Xhuxhës<ref>{{Cite book|url=https://books.google.al/books?id=DgX9DQAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Mirdita - House of Gjomarku - Kanun|last=Gjonmarku|first=Ndue|publisher=Lulu.com|year=2002|isbn=9781365698163|location=New York|pages=36|language=en}}</ref> (mbesën e [[Ndoc Xhuxha|Ndoc Xhuxhës]])<ref>[http://www.shkodradaily.com/2015/10/ndoc-xhuxha.html Atdhetari Ndoc Xhuxha, ndër filatelistët e parë shqiptarë]</ref> nuk pati fëmijë. Parinë e muar gjegjësisht [[Marka Gjoni]], i cili nuk çmohej edhe aq shumë pas ngjarjeve të revoltës kundër Princ Vidit.<ref name=":0" />