Tempulli Kapaleeshwarar: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 1 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 4 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0.7
Rreshti 12:
== Historia ==
[[File:Kapaleeswarar1.jpg|thumb|327px|Tempulli Kapaleeshwarar në [[Mylapore]]]]
Sipas mendimit të përgjithshëm tempulli u ndërtua në shekullin e VII nga sunduesit Pallava.<ref name="V.">[[#V.|V. Subburaj: Tourist Guide to Chennai; 2006]], fq. 13</ref> Kjo pikëpamje bazohet në përmendjet e tempullit në hymnet e Nayanmarëve (që, megjithatë, e vendosin atë pranë bregdetit). Kënga e 6-të e Thirugnanasambandarit te Poompavaipathikami dhe kënga e 697-të e Arunagirinatharit te Thirumylai Thirupugazhi, e përmendin qartësisht Tempullin Kapaleeswarar si të vendosur në bregdetin e Mylapores.<ref name="dinamalar" /> Sipas mendimit të studiuesve rreth këtyre përmendjeve është se fillimisht tempulli u ndërtua në bregun e detit por u shkatërrua nga portugezët (që ndërtuan kishën e tanishme Santhome),<ref name="about" /> dhe tempulli i tanishëm (që është 1-1.5&nbsp;km nga bregu i detit) u ndërtua nga mbretërit Vijayanagarë gjatë shekullit të XVI, duke përdorur disa mbetje të tempullit të vjetër.<ref name="kamath" /> Brenda tempullit ka mbishkrime që datojnë nga shekulli i XII.<ref name="frommers">[[#de|Pippa de Bruyn, Keith Bain & David Allardice: Frommer's India; 2010]], fq. 320</ref> ''[[Gopurami]]''<ref name="frommers" /> i tempullit (kulla e portikut të tempullit) 36.6 metra i lartë u ndërtua në vitin 1906 me figura stukoje që e zbukurojnë atë.<ref name="kamath" /><ref name="V." /> Tempulli mirëmbahet dhe administrohet nga Bordi i Përkrahjes së Besimit Hindu në Qeverinë e Tamil Nadusë.<ref>{{cite web|title=Administration details|url=http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/admin-kapaleeswar.html|publisher=Arulmigu Kapaleeswarar Temple|location=Mylapore, Chennai|accessdate=22 nëntor 2013|archive-date=21 nëntor 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131121074703/http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/admin-kapaleeswar.html|url-status=dead}}</ref>
 
==Tempulli==
[[File:Kapaleeswarar Temple (6708410751).jpg|thumb|left|327px|Kompleksi Tempullor Kapaleeshwarar]]
Tempulli Kapaleeshwarar është në stilin tipik të [[Arkitektura Dravidiane|Arkitekturës Dravidiane]], me ''[[gopurami]]n'' që lartësohet mbi rrugën që qëndron tempulli. Ky tempull është gjithashtu një dëshmi për vishwakarmas sthapathit. Tempulli ka dy hyrje të shënuara nga ''gopuramë'' në të dy krahët. ''[[Gopurami]]'' lindor është rreth 40 m i lartë, ndërsa gopurami më i vogël perëndimor është i drejtuar nga [[ujëmbledhësit tempullor indianë|depozita e shenjtë]].<ref name="about">{{cite web|title=About the Temple|url=http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/history-kapaleeswarar.html|publisher=Arulmigu Kapaleeswarar Temple|location=Mylapore, Chennai|accessdate=22 nëntor 2013|archive-date=17 nëntor 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131117212802/http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/history-kapaleeswarar.html|url-status=dead}}</ref>
''Vahanat'' (që nga sanskritishtja do të thotë "mjete trasporti") në tempull përfshijnë demin Adhikaranandi, elefantin Bandicoot, [[palloi]]n, dhinë dhe [[papagalli]]n, ndërsa karroja e artë është një shtesë e bërë së fundmi. Statujat e perëndisë dhe perëndeshës ulen mbi një ''vahana'' ose karro që sillet në procesion përreth tempullit, ndërsa grupi i tempullit luan muzikë. Besimtarët mblidhen përreth ''vahanave'' dhe e konsiderojnë një privilegj të tërheqin / ngrenë hyjninë dhe hyjneshën mbi ''vahana''. Brenda tempullit ndodhet në kafaz gjithashtu një pallua mashkull dhe një pallua femër, për të simbolizuar traditën që Karpagambali u shndërrua në formën e një palloi femër për tu falur te Kapaleeshwarari.
 
==Praktikat fetare==
[[File:Chennai.in Mylapore Kapaleeswarar - panoramio.jpg|thumb|327px|Pamje e kompleksit Kapaleeshwarar]]
Priftërinjtë e tempullit kryejnë rituale ''puxha'' gjatë festave dhe mbi një bazë ditore. Si [[Lista e tempujve të Shivës në Tamil Nadu|tempujt e tjerë të Shivës në Tamil Nadu]], priftërinjtë i përkasin bashkësisë Shaivaite, që është një nënkastë brahmine. Ritualet e tempullit kryhen gjashtë herë në ditë; Ushathkalami në orën 6:00 të mëngjesit, Kalasanthi në orën 9:00 po të mëngjesit, Uchikalami në orën 1:00 të drekës, Sayarakshai në orën 5:00 të pasdites, Irandamkalami në orën 7:00 po të pasdites dhe Ardha Jamami në orën 9:00 të darkës. Për Rahu Abhishekamin (pastrimin e shenjtë) ka një kalendar të veçantë: kryhet dy herë në ditë në orën 11:30 të paradites dhe në orën 5:30 pasdite si dhe dy herë gjatë kohëve të ndryshme të ditës. Çdo ritual përfshin katër faza: ''abhisheka'' (banja e shenjtë), ''alangarami'' (dekorimi), ''neivethanami'' (ofrimi i ushqimit) dhe ''deepa aradanai'' (tundja e fenerëve) si për Kapaleeswararin ashtu dhe për Karpagambalin. Adhurimi zhvillohet mes muzikës së luajtur me ''nagaswaram'' (instrument frymor) dhe ''tavil'' (instrument me perkursion), ndërsa priftërinjtë recitojnë udhëzime fetare nga Vedat (tekste të shenjta) dhe adhuruesit përkulen përballë imazheve hyjnore. Tempulli zhvillon gjithashtu rituale javore si ''somavarami'' dhe ''sukravarami'', rituale dy-javore si ''pradosha'' dhe festa mujor si ''amavasai'' (dita e hënës së re), ''kiruthigai'', ''purnami'' (dita e hënës së plotë) dhe ''sathurthi''.<ref name="dinamalar">{{cite web|title=Sri Kapaleeswarar temple|url=http://temple.dinamalar.com/en/new_en.php?id=628|publisher=Dinamalar|accessdate=22 nëntor 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Pooja details|url=http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/Pooja-details-kapaleeswar.html|publisher=Arulmigu Kapaleeswarar Temple|location=Mylapore, Chennai|accessdate=22 nëntor 2013|archive-date=3 dhjetor 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203010949/http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/Pooja-details-kapaleeswar.html|url-status=dead}}</ref> Gjatë adhurimit të të premtes, statuja e hyjneshës Karpagambal dekorohet me një ''kaasu maala'', një kurorë e bërë me monedha ari.
 
==Festat==
[[File:Mylaither12.jpg|left|thumb|Karroja festive gjatë një procesioni në Tempullin Kapaleeshwarar]]
Gjatë muajit tamil të ''Pangunit'', zhvillohet festivali i përvitshëm brahmotsavam kur e gjithë zona gjallërohet me një atmosferë si karnavalet ''mela''. Meqë ky muaj përputhet me periudhën midis mesit të marsit dhe mesit të prillit, Tempulli Kapaleeshwarar feston nëntë ditë si ''Panguni Peruvizha'' (festa e pranverës).<ref>[[#Bhargava|Gopal K. Bhargava: Land and people of Indian states and union territories. 25. Tamil Nadu; 2006]], fq. 451</ref> Festa fillon me ''Dwajarohanamin'' (ngritjen e flamurit), përfshin ''therotsavamin'', (në gjuhën tamile, ''ther'' dotë të thotë "kerr / karro / qerre"; ndërsa ''utsavam'' do të thotë "festë"), Festa Arupathimoovar dhe përfundon me Tirukkalyanamin (Martesa e Kapaleeswararit dhe Karpagambalit). Në ''Brahmotsavam'', idhujt e Kapaleeshwararit dhe Karpagambalit dekorohen me veshje dhe stoli, të hipur mbi një ''vahana'' dhe pastaj të shëtitur përreth tempullit dhe depozitës së tij të ujit në një ''pradakshina'' (një rrugëtim në drejtim orar nëse shihet nga sipër). Ky rrugëtim përsëritet me ''vahana'' të ndryshme përgjatë nëntë ditëve që vazhdojnë. Më e rëndësishmja nga ''pradakshinat'' individuale janë ''Athigara Nandhi'' gjatë ditës së tretë, ''Rishaba Vahana'' gjatë mesnatës së ditës së pestë, ''theri'' (rreth 13 metra në lartë dhe e tërhequr nga njerëzit) gjatë mëngjesit të ditës së shtatë dhe festa e ''Arupathimoovarit'' gjatë ditës së tetë.<ref>{{cite web|title=Festival details|url=http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/festival-kapaleeswar.html|publisher=Arulmigu Kapaleeswarar Temple|location=Mylapore, Chennai|accessdate=22 nëntor 2013|archive-date=21 nëntor 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131121081717/http://www.mylaikapaleeswarar.tnhrce.in/festival-kapaleeswar.html|url-status=dead}}</ref>
Festa e ''Arupathimoovarit'' është procesioni më i rëndësishëm.<ref name="V."/> Ai është emërtuar sipas gjashtëdhjetë e tre ''nayanmarëve'' që kanë arritur shpëtimin nëpërmjet dashurisë dhe përkushtimit të tyre për hyjninë e dhembshur Shiva. Të gjashtëdhjetë e tre statujat e nayanmarëve ndjekin idhullin e Kapaleeshwararit gjatë këtij procesioni. Gjatë festës së karros, Kapaleeshwarari paraqitet duke mbajtur një hark ndërsa qëndron i ulur mbi një fron, me gruan e tij, Karpagambalin përkrah.<ref>[[#Hurd|James Hurd: Temples of Tamilnad; 2010]], fq. 43</ref> Brahma paraqitet duke qëndruar mbi ''ther''. Karroja dekorohet me lule dhe statuja dhe ka grupe të mëdhenj besimtarësh për ta tërhequr ''therin''. Festa e karros së vitit 1968 është regjistruar në filmin dokumentar ''Phantom India'' të Louis Malles.