Farat Chia: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
perkthyer nga wikipedia anglisht |
Arianit (diskuto | kontribute) v ndreqa gjuhen te referencat |
||
Rreshti 8:
[[Skeda:Seed_of_chia_(Salvia_hispanica)Salvia_hispanica_profile.jpg|parapamje| Fara Chia me përmasa 2 mm]]
[[Skeda:Semillas_de_Chía.jpg|alt=|majtas|parapamje| Farat Chia]]
Në mënyrë tipike, farat chia janë ovale të vogla të rrafshuara që matin mesatarisht {{Convert|2.1|×|1.3|×|0.8|mm|in|2}}, me një peshë mesatare 1.3 mg (0,020 gr) për farë.<ref>{{Cite journal|last=Ixtaina|first=Vanesa Y.|last2=Nolasco|first2=Susana M.|last3=Tomás|first3=Mabel C.|date=November 2008|title=Physical properties of chia (Salvia hispanica L.) seeds|url=|journal=Industrial Crops and Products|language=English|volume=28|issue=3|pages=286–293|doi=10.1016/j.indcrop.2008.03.009|issn=0926-6690|via=}}</ref> Ato janë me ngjyrë të çelët me ngjyrë kafe, gri, të zezë dhe të bardhë. Farat janë hidrofile, duke thithur deri në 12 herë më shumë se pesha e tyre në lëng kur ngjyhen; ato zhvillojnë një shtresë mucilaginous që jep një strukturë xheli. Chia (ose chian ose chien) është identifikuar kryesisht si ''Salvia hispanica'' L. Bimë të tjera të referuara si "chia" përfshijnë "chian e artë" (''Salvia columbariae''). Farat e ''Salvia columbariae'' përdoren për ushqim.
Në [[Shekulli XXI|shekullin]] e [[Shekulli XXI|21-të]], chia është rritur dhe konsumuar komercialisht në Meksikën dhe Guatemalën, në Bolivi, Argjentinë, Ekuador, Nikaragua dhe Australi.<ref>{{Cito web|url=http://www.smh.com.au/small-business/growing/is-chia-the-next-quinoa-20150514-gh1mb2.html|title=Is chia the next quinoa?|last=Dunn C|publisher=The Sydney Morning Herald|date=25 May 2015|language=English|accessdate=13 February 2016}}</ref> Varietete të reja të patentuara të chia-së janë zhvilluar në Kentucky për kultivim në gjerësitë gjeografike veriore të Shteteve të Bashkuara.<ref>{{Cito web|url=https://www.uky.edu/Ag/CCD/introsheets/chia.pdf|title=Chia|publisher=University of Kentucky, College of Agriculture, Food and Environment, Center for Crop Diversification Crop Profile|date=February 2016|accessdate=13 February 2016}}</ref>
Rendimenti i farës ndryshon në varësi të kultivarëve, mënyrës së kultivimit dhe kushteve të rritjes sipas rajonit gjeografik. Për shembull, fushat tregtare në Argjentinë dhe Kolumbi ndryshojnë në intervalin e rendimentit nga 450 to 1,250 kg / ha (400 deri në 1,120) lb / akër).<ref name="ayerza1998">{{Cite journal|last=Coates|first=Wayne|last2=Ayerza|first2=Ricardo|date=1998|title=Commercial production of chia in Northwestern Argentina|journal=Journal of the American Oil Chemists' Society|volume=75|issue=10|pages=1417–1420|doi=10.1007/s11746-998-0192-7}}</ref> <ref name="coates_ayerza1996">{{Cite journal|last=Coates|first=Wayne|last2=Ricardo Ayerza|year=1996|title=Production potential of chia in northwestern Argentina|journal=Industrial Crops and Products|volume=5|issue=3|pages=229–233|doi=10.1016/0926-6690(96)89454-4}}</ref> Një studim në shkallë të vogël me tre kultivarë të rritur në luginat ndër-Andeane të Ekuadorit prodhoi prodhime deri në 2,300 kg / ha (2,100 lb / hektarë), duke treguar që mjedisi dhe kultivari i favorshëm në rritje bashkëveprojnë për të prodhuar rendimente kaq të larta.<sup>[20]</sup> Genotipi ka një efekt më të madh në rendiment sesa në përmbajtjen e proteinave, përmbajtjes së vajit, përbërjes së acidit yndyror ose përbërjeve fenolike, ndërsa temperatura e lartë zvogëlon përmbajtjen e vajit dhe shkallën e ngopjes, dhe rrit përmbajtjen e proteinave.<ref name="ayerza_coates2009">{{Cite journal|last=Ayerza (h)|first=Ricardo|last2=Wayne Coates|year=2009|title=Influence of environment on growing period and yield, protein, oil and α-linolenic content of three chia (Salvia hispanica L.) selections|journal=Industrial Crops and Products|volume=30|issue=2|pages=321–324|doi=10.1016/j.indcrop.2009.03.009|issn=0926-6690}}</ref>
| |||