|
'''Skemat piramidale''' në [[Shqipëria|Shqipëri]] ishin skema Ponzi që degjeneruan [[Rebelimi i vitit 1997|Rebelimin e vitit 1997]]. Nisën veprimtarinë e tyre së pari më 1991, i pari që hapi një ''firmë piramidale'' ishte [[Hajdin Sejdia]], asokohe këshilltar ekonomik i kryeministrit [[Fatos Nano]];<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/world/albanian-financiers-fail-to-play-the-game-1277155.html|title=Albanian 'financiers' fail to play the game|date=1997|website=independent.co.uk|publisher=The Independent|last=Gumbel|first=Andrew}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2013/04/22/saga-hajdin-sejdia-nuk-ka-fund/|title=Saga Hajdin Sejdia nuk ka fund|date=2013|website=gazeta-shqip.com|publisher=[[Shqip (gazetë)]], marrë nga gazeta “Jeta” në Kosovë}}</ref> pasi nisi punën për ndërtimin e pandehur të një hoteli në Tiranë, u largua me disa miliona dollarë. Vendi mbeti i hapur për themelet dhe për vite me radhë u njoh si Gropa e Hajdin Sejdisë. Pas kësaj disa kreditorë u likuiduan por shumica jo. Besohet se pjesa më e madhe e shumave mbahet ndër bankat e huaja.
==Skemat piramidale të vitit 1997== ▼Viti tragjik 1997 erdhi si pasojë e falimentimit të rreth 25 firmave piramidale, vlera nominale e shifrës të cilën kishin grumbulluar ishte 1.2 miliardë $.<ref>{{Cito web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2000/03/jarvis.htm|title=The Rise and Fall of Albania's Pyramid Schemes|date=2000|website=imf.org|publisher=Finance Development Volume 37, Number 1|last=Jarvis|first=Christopher}}</ref>
===Sudja===
Kjo firmë u krijua në vitin 1993 nga Maksude Kadëna e njohur si ''Sudja'', rome që kishte punuar në fabrikën e këpucëve. Kjo firmë ekzistoi në gjysmë-ilegalitet deri në vitin 1996, kur dy javë para zgjedhjeve u regjistrua tek e njëjta gjykatë dhe gjyqtare ku u regjistruan '''Xhaferri''' dhe '''Populli'''. Loja e parë mashtruese e Sudes, e quajtur '''Fitorja''' është pranuar si iniciativë personale e Xhaferrit. Sudja nuk kishte llogari bankare, prandaj me falimentimin e saj humbën edhe paratë e futura aty. Falimentimi i saj nxiti disa protesta në Tiranë, ku ishte edhe zona e saj e veprimit.
Pas 20 vjetësh, 12.991 kreditorë dhe qindra miliona lekë të arkëtuara; me anë të një padie depozituar në Gjykatën e Tiranës, më 18 dhjetor 2013 u pranua kërkesa për shpalljen e falimentimit të kësaj firme.<ref>{{cite web|last=Çobo|first=Sokol|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2013/12/26/falimenton-pas-20-vitesh-sude-nje-nga-firmat-e-para-piramidale-qe-u-hap-ne-shqiperi/|title=Falimenton pas 20 vitesh “Sude”, një nga firmat e para piramidale që u hap në Shqipëri|publisher=[[Shqip (gazetë)]]|date=26 dhjetor 2013}}</ref>
▲==Skemat piramidale të vititviteve 19971994-1996==
===VEFA===
VEFA Holding ishte firma kryesore piramidale. Ajo u krijua në vitin 1994 nga [[Vehbi Alimuça]] dhe u shtri në gjithë vendin. VEFA investoi në fusha të ndryshme të ekonomisë si hotele, karburante, dyqane dhe fabrika. I njohur është atentati me bombë disa javë para zgjedhjeve të 26 majit 1996 tek supermarketi i VEFA-s në qendër të Tiranës. VEFA shihej shpeshherë si firma rentiere e PD. Ajo falimentoi në vitin 1998, kurse presidenti i saj ndodhet në burg.
===Gjallica===
===Demokracia Popullore-Xhaferri===
Kjo firmë u krijua në vitin 1995 dhe filloi të shtrinte veprimtarinë e saj në fshatrat e [[Lushnja|Lushnjes]], [[Fieri|Fierit]] dhe [[Berati|Beratit]]. Zyrtarisht ajo ishte nje "fondacion" por në fakt u bë një nga firmat më të ashpra piramidale të vendit. Drejtuesi i saj, Rrapush Xhaferri u arrestua më 22 janar 1997, gjë që nxiti demonstratat e dhunshme të 24-25 janarit në Lushnje.
===Populli===
Kjo firmë u krijua më 16 korrik 1996 dhe u shtri në të njëjtat zona si edhe "Xhaferri". Presidenti i saj ishte Bashkim Driza ish-agjent i Sigurimit të Shtetit. Ai bashkëpunoi thellësisht me partitë opozitare shqiptare duke financuar fushatat dhe gazetat e tyre. Gjatë trazirave të vitit '97, ai u largua me një helikopter amerikan.
==Lista e plotë e firmave piramidale shqiptare==
*Çashku
*Sudja
==Numri i kreditorëve të 9 firmave kryesore piramidale==
{| class="wikitable"
|-
! Firma !! Numri i kreditorëve
|-
| Gjallica || 81.632
|-
| VEFA || 59.005
|-
| Cenaj || 19.078
|-
| Kamberi || 13.241
|-
| Sude || 12.991
|-
| Beno || 10.793
|-
| Silva || 4.490
|-
| M.Leka || 2.464
|-
| Global || 1.793
|-
| Totali || 205.404
|-
|}
==Referimet==
| 