Versioni i datës 18 janar 2021 00:26 redakto Ikranjani (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët 9.477 edits →‎Referime ← Redaktim më i vjetër		Versioni i datës 18 janar 2021 00:44 redakto zhbëje Ikranjani (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët 9.477 edits v heqje e ma Etiketa: Përpunim pamor Ndryshimi më pas →
Rreshti 1: [[Skeda:Paschyra e të rrëfyemit.jpg\|thumb\|Skicë që paraqet Pjetër Budin në lutje. Nga vepra "Paschyra e të rrëfyemit", Romë 1621 (Biblioteka e Vatikanit, Racc. Gen. Liturgia V. 35)]] '''Pjetër Budi''' ([[Guri i Bardhë]], [[1566]] - dhjetor [[1622]]) ka qenë një prelat i [[Kisha katolike\|Kishës Katolike]] dhe [[shkrimtari\|shkrimtar]] [[shqiptar]]. Njihet për veprën e tij të parë "''Doktrina e Kërshtenë''", një përkthim në gjuhën shqipe i katekizmit tënga ~~[[Robert~~Roberto ~~Bellarmine]]~~Bellarmino, botuar në Romë më 1618.<ref>{{Cite web\|title=Dottrina Christiana - Pjeter Budi\|url=http://www.bibliotekashkoder.com/digital/dott_christiana/\|access-date=2020-11-11\|website=www.bibliotekashkoder.com}}</ref> Më 1599 Budi qe caktuar Vikar i Përgjithshëm i Kishës në ~~Serbia~~Serbi, pozicion ku qëndroi për shtatëmbëdhjetë vjet. Më pas u caktua ipeshkëv i Dioqezës së Sapës dhe Sardës.<ref name="Early Albania: A Reader of Historical Texts, 11th-17th Centuries">{{Cite book\|last=Elsie\|first=Robert\|title=Early Albania: A Reader of Historical Texts, 11th-17th Centuries\|publisher=Harrassowitz Verlag\|year=2003\|isbn=3-447-04783-6\|location=Olzheim/Eifel, Germany\|pages=170 - 174\|language=en}}</ref> Sipas [[Sabri Hamiti\|Sabri Hamitit]], Budi është edhe poeti i parë shqiptar.<ref name="Hamiti35">{{Harvnb\|Hamiti\|1995\|p=35-37}}</ref> Në veprën "Doktrina e Krishtenë" (1618) botoi rreth 3000 vargje shqip, në dialektin gegë.<ref>{{Harvnb\|Elsie\|2005\|p=17-23}}.</ref> Programi poetik i Budit del në njërën nga poezitë e tij: "''Sqip të mundem me rrëfyem / ndonji kankë të re / të mos gjindem i harruem / këtë jetë tue shkuem''".<ref name="Hamiti35" /> == ~~Figura e tij~~Biografia == U lind në Gur të Bardhë të trevës së Matit, u shkollua në [[Kolegji Ilirik\|Kolegjin Ilirik]] të Loretos dhe më pas u urdhërua prift në Kosovën dhe Maqedoninë e kohës, asokohe në provincën kishtare të Serbisë nën jurisdiksionin kishtar të Arqipeshkvisë së Tivarit.<ref name="Early Albania: A Reader of Historical Texts, 11th-17th Centuries" /> Pjetër Budi është një nga figurat më të shquara të botës shqiptare për kohën kur jetoi. Ai u përket atyre klerikëve, që u dalluan për një veprimtari të dendur atdhetare. Ishte organizator dhe udhëheqës i masave popullore në luftën për çlirim nga zgjedha osmane, përkthyes dhe krijues origjinal në fushën e letrave shqiptare për të mbrojtur identitetin etnik e kulturor të popullit tonë. Për jetën veprimtarinë dhe formimin e tij intelektual nuk kemi shumë të dhëna të drejtpërdrejta. Edhe ato që dimë, i nxjerrim kryesisht nga thëniet e veta në librat që botoi, veçanërisht nga letra latinisht që i dërgoi më 1621 një kardinali të quajtur [[Gocadin]]. Kjo letër është një dokument me rëndësi të veçantë jo vetëm për jetën dhe personalitetin e autorit, por edhe për gjendjen e vendit në atë kohë, dhe mbi të gjitha ajo është një program i plotë për organizimin dhe zhvillimin e luftës së armatosur kundër pushtuesit. Në këtë letër Budi pas hyrjes bën edhe një autobiografi të shkurtër, nëpërmjet së cilës mësojmë dicka të sigurt për jetën e tij.▼ Në Kosovë ra në kontakt me françeskanët e Bosnies, kontakt që vite më vonë i shërbeu sprovave të tij politike për të mbështetur kryengritje shqiptare ndaj [[Perandoria Osmane\|Perandorisë Osmane]]. Më 1599 u emërua Vikar i Përgjithshëm i provincës së Serbisë, post që e mbajti për shtatëmbëdhjetë vjet. Sipas Elsie, petku fetar i tij nuk ishte gjë tjetër përpos një mbuloje për synimet politike që kishte ndaj gjendjes gjeopolitike të viseve shqiptare. Ai ra në kontakt me domenikanin dhe hospitalierin Franjo Antun Brtučević ([[Gjuha italiane\|it]]. Francesco Antonio Bertucci) si dhe me kryengritësit shqiptarë.<ref name="Early Albania: A Reader of Historical Texts, 11th-17th Centuries" /> ▲~~Pjetër Budi~~i është një nga figurat më të shquara të botës shqiptare për kohën kur jetoi. Ai u përket atyre klerikëve, që u dalluan për një veprimtari të dendur atdhetare. Ishte organizator dhe udhëheqës i masave popullore në luftën për çlirim nga zgjedha osmane, përkthyes dhe krijues origjinal në fushën e letrave shqiptare për të mbrojtur identitetin etnik e kulturor të popullit tonë. Për jetën veprimtarinë dhe formimin e tij intelektual nuk kemi shumë të dhëna të drejtpërdrejta. Edhe ato që dimë, i nxjerrim kryesisht nga thëniet e veta në librat që botoi, veçanërisht nga letra latinisht që i dërgoi më 1621 një kardinali të quajtur [[Gocadin]]. Kjo letër është një dokument me rëndësi të veçantë jo vetëm për jetën dhe personalitetin e autorit, por edhe për gjendjen e vendit në atë kohë, dhe mbi të gjitha ajo është një program i plotë për organizimin dhe zhvillimin e luftës së armatosur kundër pushtuesit. Në këtë letër Budi pas hyrjes bën edhe një autobiografi të shkurtër, nëpërmjet së cilës mësojmë dicka të sigurt për jetën e tij. == Biografia == Line 41 ⟶ 46: * ''Doktrina e Krishtenë'' (Dottrina Cristiana) [[1618]] - Përkthim. * ''Rituali roman'' (Rituale Romanum) [[1621]] * ''Pasqyra e të ~~rrëfimit~~rrëfyemit'' (Speculum Confessionis) [[1621]] * ''Kush thotë meshë këtë kafshë i duhet me shelbuom''.

Pjetër Budi: Dallime mes rishikimesh