Haxhi Aliu: Dallime mes rishikimesh

'''Haxhi Ali Ulqinaku''' ose shkurt '''Haxhi Aliu''' (1569 – 1625) ka qenë [[kapiten]] [[detar]] [[ulqinak]] me emër, në zonën e gjirit të [[VloraDeti Mesdhe|VlorësMesdhe]].

'''Haxhi Ali Ulqinaku''' ishte një nga piratët më famëkeqë të [[Deti Mesdhe|detit Mesdhe]]. Ai uU lind në [[Ulqin]] rreth vitit [[1569]], por origjinën e kishte nga [[Arbëreshët|shqiptarët e Kalabrisë]]. Në vitet [[1587]]-[[1593]] kreu shërbimin ushtarak në Forcat Detare [[osman]]eosmane. Gjatë viteve [[1594]]-[[1597]], vazhdoi studimet në shkollën ushtarake të Detarisë në [[Stamboll]]. Disa vite shërbeu në [[Flotën Detare Ushtarake]] të [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] në [[Mesdhe]]. Në ato kohë Mesdheu rrihej kryq e tërthor nga [[piratët]] e huaj: [[italianët|italianë]], [[grekët|grekë]], [[portugezët|portugezë]], [[spanjollët|spanjollë]] e [[francezët|francezë]] që popullli i njihte me emrin ''“frëngj”''. Pikërisht të njëjtën gjë rrëfen edhe [[misionar]]imisionari [[italian]] ''[[De Camilis]]'', udhëtues në brigjet tona e gati në gjithë [[Mesdheu]]n. ''“Gjatë udhëtimit tim në këto vise nuk hasa pengesa , megjithëse Deti Mesdhe gjatë asaj kohe ishte plot me piratë”'' - do të shkruante ai, për udhëtimin e tij në brigjet tona. Bëhet fjalë për vitin [[1668]], kur ''[[De Camilis]]'' udhëtoi nga [[Italia]] për në [[Dhërmiu|Dhërmi]] e [[Himarë]], ku edhe shërbeu si [[misionar]].

[[Skeda:Shpella e Haxhi Aliut..JPG|thumb|150px|'''''[[Shpella e Haxhi Aliut]]''''' |lidhje=Special:FilePath/Shpella_e_Haxhi_Aliut..JPG]]

Në vitet [[1609]]-[[1624]], në [[Gadishulli i Karaburunit (Shqipëri)|Gadishullingadishullin e Karaburunit]], '''Haxhi Ali Ulqinaku'''Aliu u vendos së bashku me te birin dhe dy [[testana]] (anije me vela), që përdoreshin nga [[detar]]ëtdetarët [[shqiptarë]] në [[shekulli XVI|shekujt XVI]]-[[Shekulli XVIII|XVIII]]. Ai luftoiLuftoi kundër [[Ushtria franceze|Ushtrisë franceze]] e [[venecianët|veneciane]] që kërkonin zotërimin e brigjeve të [[Adriatiku]]t e [[Joni]]t. Në të dy anët e [[Karaburuni]]t, '''Haxhi Aliu''' bashkëpunoi me kapedanët himariotë të [[deti]]t dhe me barinjtë vendas kundër piratëve të huaj që sulmonin këto brigje. Pylli i Karaburunit ishte furnizuesi i Haxhi Aliut me lëndë druri për ndërtimin e anijeve luftarake, anije, të cilat me veprimtarinë e tyre ishin përqendruar kryesisht në [[Mesikanalit|mezokanal]]. Sipas [[Gojëdhënat|gojëdhënave]], '''Haxhi Aliu''' me [[anije]]tanijet e tij të shpejta rrihte brigjet veriore të [[Afrika|Afrikës]] deri në [[Egjipti|Misir]] e [[Spanja|Spanjë]].

Rreth viteve [[1623]]-[[1624]], në brigjet e [[Otranto]]s u ndesh me anijet e [[VenedikuRepublika e Venedikut|Venedikut]]t dhe të [[Anglia|Anglisë]], në një ekspeditë ushtarake të pabarabartë, e cila kishte për qëllim eleminimin e të gjithë piratëve nga brigjet e [[Mesdheu]]tMesdheut. Megjithëse ata ishin të shumtë e të pajisur me mjete të fuqishme lundrimi, '''Haxhi Aliu''' u rezistoi dhe ata nuk arritën ta thyenin apo ta zinin rob. Kjo qëndrese ndaj një fuqie të tillë u përhap gojarisht brez pas brezi. Pleqtë tregonin se shumë shtete e ndiqnin për ta vrarë këtë pirat dhe shoket e tij. Çdo dimër në [[Ulqin]] e [[Tivar]] bëheshin kaq dasma, martoheshin kaq vajza të varfra me ndihmën e '''Haxhi Aliut'''.

Megjithë trimërinë që kishte dhe zotësinë e rrallë në njohjen e [[deti]]t, fati i tij nuk kishte vendosur që ta thyente atje ku ai kaloi shumicën e betejave. Ishte [[Stinavera e Verës|stina e verës]] së vitit [[1625]] dhe barinjtë kishin dalë në male me kopetë e tyre. [[Karaburuni]] kishte mbetur pa njeri ato ditë dhe '''Haxhiu''' ndodhej në det. Aty ai do të ndeshej me disa anije, të cilat ishin superiore në numër e në njerëz. '''Aliu''' arrin që të çajë rrethimin dhe e çon anijen afër [[bregu]]t duke arritur kështu që të zbriste në tokë. Megjithatë edhe piratët e vazhduan ndjekjen pa u shkëputur asnjë çast. Beteja që ndodhi në det u pasua nga ajo në tokë, në të cilën '''Haxhiu''' u vra tek vendi i quajtur “[[maja e Frëngut]]”. Kur u mësua lajmi i zi, barinjtë derdhën lot, sepse u kishte vdekur shpata e mburoja e brigjeve shqiptare. Në [[Vjeshta|vjeshtë]]nvjeshtën e atij [[vit]]iviti, barinjtë vendas në shenjë [[zi]]ezie, respekti e nderimi u hoqën bagëtive zilet e këmborat, gjë që ndodhte rrallë në këto anë , veç në ndonjë gjëmë të madhe. Heshtja mbuloi [[Karaburuni]]n, por jo zemrat e banorëve vendas, të cilët e përjetësuan '''Haxhi Aliun''' trim në këngët e tyre. Që nga ajo kohë nga detarët e bë zakon që kur kalonin afër shpellës, i binin sirenave të anijeve, hidhnin në det [[buka|buke]] e shishe me [[vaj]] në kujtim të '''Haxhi Aliut'''. Ishte hapur fjala se e kishte [[varri]]n në [[Ishulli]]n e [[Sazani]]t , por [[gojëdhënat]] thonë se varri i tij ndodhet në det të hapur , aty ku nxin fundi i detit midis [[Kepi i Karaburunit|Kepit të Karaburunt]] dhe [[Ishulli Sazanit|Ishullitishullit të Sazanit]].

Ekziston '''''[[Shpella e Haxhi Aliut]]''''' dhe flitet për varrin e tij dhe të birit të tij në ishullin [[Sazani|Sazan]].