Mustafa Kruja: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
Dilleq (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 11:
=== Pavarësia ===
Ishte veprimtar aktiv i [[Kryengritja e vitit 1912|Kryengritjes së 1912]] si sekretar i çetave të [[Abdi bej Toptani|Abdi bej Toptanit]].<ref name=":1" /> Me [[Neki Ruli|Neki Rulin]], Stefan Kaçulinin, Mahmud Beshirin dhe [[Sali Nivica|Sali Nivicën]], priti në Durrës përfaqësuesit e [[Peja|Pejës]], [[Gjakova|Gjakovës]], [[Plava|Plavës]] dhe [[Gucia|Gucisë]]: [[Rexhep bej Mitrovica|Rexhep bej Mitrovicën]], [[Bedri Pejani|Bedri Pejanin]], [[Salih Gjuka|Salih Gjukën]] dhe [[Mid'hat bej Frashëri|Mid'hat bej Frashërin]]. Pasi iu bashkuan Abdi dhe Refik bej Toptani, u mblodhën në shtëpinë e Dom [[Nikollë Kaçorri|Nikollë Kaçorrit]], ku Abdi beu u lexoi një letër nga [[Syrja bej Vlora]] për një kuvend mbarëshqiptar.<ref name=":2">{{Cite book|title=Pavarësia: udhëtimi i paharruar i Ismail Qemalit|last=Ikonomi|first=Ilir|authorlink=Ilir Ikonomi|publisher=Uet press|year=2012|isbn=9789995639761|location=Tiranë|pages=109}}</ref> Priti dhe shoqëroi [[Ismail Qemali|Ismail Qemalin]] për në Vlorë ku u mbajt [[Kuvendi i Vlorës|kuvendi]] dhe vetë përfaqësoi Krujën,<ref>{{Harvnb|Ikonomi|2012|page=193}}.</ref> kuvend në të cilin nënshkroi [[Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë (Deklarata)|Shpalljen e Pavarësisë]] me siglën ''Mustafa Asim Kruja'''''<ref name=":4">{{Cite book|title=Dokumente historike 1912-1918|last=Nosi|first=Lef|authorlink=Lef Nosi|publisher=ASH, Instituti i Historisë|year=2007|isbn=978-99956-10-04-3|location=Tiranë|pages=99}}</ref>''' dhe u caktua sekretar i parë i qeverisë. Më 1913 qe nënprefekt i Vlorës.<ref name=":122">{{Cite book|title=[[Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet]]|last=Dervishi|first=Kastriot|publisher=55|year=2012|isbn=9789994356225|location=Tiranë|pages=165-166}}</ref> Më pas, gjatë administratës së qeverive në kohën e [[Princ Vidi|Princ Vidit]], qe këshilltar i arsimit publik<ref name=":02" /> dhe inspektor i arsimit në Elbasan.<ref name=":122" /> Pas shpërthimit të [[Kryengritja e Shqipërisë së Mesme
Nëntorin e 1918 u rikthye sërish në vendlindje dhe më 25 dhjetor qe përfaqësues<ref name=":3" /> i Durrësit<ref>{{Harvnb|Nosi|2007|page=289}}.</ref> në [[Kongresi i Durrësit|Kongresin e Durrësit]] të nxitur nga Italia. Gjatë punimeve të Kongresit të Durrësit propozoi që Shkodra të ishte kryeqytet i Shqipërisë.<ref>{{Harvnb|Nosi|2007|pages=296-297}}.</ref> Në qeverinë [[Turhan pashë Përmeti|Përmeti]] të dalur prej kongresit qe emëruar ministër i Postë-Telegrafeve. Mori pjesë në delegacionin qeveritar që shkoi të përfaqësonte çështjen shqiptare në [[Konferenca e Paqes në Paris|Konferencën e Paqes]], ku bashkë me Gurakuqin hartoi disa memorandume dhe nota drejtuar konferencës.<ref name=":3" /> Pas ndërrimit të përfaqësuesve në konferencë, kthehet në atdhe ku bie në kontakt me idetë e organizimit të një tjetër kongresi kombëtar. Pasi nuk u ujdisën në bisedime që kongresi të mbahej në Krujë dhe Merlika të merrte post kryesor, sipas kujtimeve të bashkëkohësve bën pjesë në komplotin e vrasjes së Abdyl bej Ypit, që ishte ndër zërat për mbajtjen e kongresit.<ref name=":12">{{Cite book|title=Plumba politikës|last=Dervishi|first=Kastriot|publisher=55|year=2010|isbn=978-99943-56-43-0|location=Tiranë|pages=14-17}}</ref> Nuk mori pjesë në punimet e [[Kongresi i Lushnjes|Kongresit të Lushnjës]], por u mor me organizimin e qëndresës antiserbe në Dibër, Lumë dhe në [[Lufta e Koplikut|Luftën e Koplikut]] me 200 krutanë. Ndërhyri edhe në mbrojtje të Tiranës me forcat e komanduara nga Bajram Curri kundra esadistëve të Osman Balit.<ref>{{Harvnb|Pandelejmoni|2011|page=68}}.</ref>
Rreshti 34:
Qeveria kukull e drejtuar nga Mustafa Kruja, në 16 dhjetor 1941 u shpalli luftë [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|Shteteve të Bashkuara të Amerikës]]. Mbi këtë akt, gazeta fashiste shqiptare «Tomori» në 17 dhjetor do të shkruante në faqe të parë me shkronja të mëdha:«''Shqipëria solidare me Italinë në luftë kundër Amerikës.''»<ref>{{cite book|last=Milo|first=Paskal|title=Shqiptarët në luftën e dytë botërore|year=2014|language=sq|pages=80}}</ref> Në shkurt 1942 shkoi në Romë, ku u takua me [[Benito Musolini|Duçen]], me [[Galeazzo Ciano|Çianon]] dhe me [[Viktor Emanueli III|Viktor Emanuelin III.]] U kërkoi korrigjimin e kufinjve me [[Mali i zi|Malin e Zi]], heqjen e simboleve të shtëpisë së Savojës nga flamuri shqiptar, një regjim më të lirë të autonomisë lokale,<ref>{{Harvnb|Milo|2014|page=212}}.</ref> rivendosjen e Ministrisë së Jashtme shqiptare, rikrijimin i Forcave të Armatosura dhe Milicisë shqiptare.<ref>{{Harvnb|Pandelejmoni|2011|page=78}}.</ref> Më 19 shkurt mbajti fjalim në senatin italian, i cili u transmetua në radio dhe u dëgjua edhe në Shqipëri. Fjalimi qe një apologji e fashizmit dhe e politikës italiane, ngjalli pakënaqësi në Shqipëri dhe u shfrytëzua nga [[Partia Komuniste e Shqipërisë|Partia Komuniste]] për ta diskredituar atë.<ref>{{Harvnb|Milo|2014|page=213}}.</ref> Mëkëmbësi Jakomoni i dërgoi Duçes një promemorie në mbështetje të kërkesave të Krujës per flamurin, për rikrijimin e xhandarmërisë shqiptare, per shkrirjen e [[Partia Fashiste Shqiptare|Partisë Fashiste]] dhe për amnistinë e pjesshme të elementëve antifashistë. Në 4 maj u miratua kërkesa e Krujës për flamurin dhe u hoqën shenjat e shtëpisë së Savojës.<ref>{{Harvnb|Milo|2014|page=213}}.</ref><ref>{{Harvnb|Fischer|1999|page=116}}.</ref> Kjo qe e vetmja nga kërkesat e tij që u plotësua nga Italia.<ref>{{Harvnb|Pandelejmoni|2011|page=78}}.</ref>
Kruja ngadalësoi procesin e fashistizimit dhe italianizimit të vendit, premtoi se do të viheshin në vend gabimet e qeverisë së mëparshme kolaboracioniste dhe la të kuptohej se pushtimi do të ishte i përkohshëm. U përpoq të përçajë frontin e rezistencës antifashiste.<ref name="Kruja"/> Ndryshimet e vogla që siguroi nga Roma ishin vetëm kozmetikë e lehtë e regjimit të pushtimit dhe politika e tij paqësore dështoi. Shqiptarët e kishin kaluar dehjen e përkohshme nacionaliste që solli bashkimi i tokave shqiptare nën pushtimin italian dhe pakënaqësia e tyre ishte në rritje. Premtimet për mirëqenie nuk u realizuan dhe varfëria mbeti problem i madh. Partizanët dhe
Për shkak të rritjes së rezistencës antifashiste, italianët mbetën të pakënaqur nga Mustafa Kruja dhe menduan ta shkarkonin mirëpo ai dha dorëheqje vetë në fund të vitit 1942. Me vrasjen e [[Qazim Koculi|Koculit]] dhe prefektit Lele Koçi në Vlorë, Merlika-Kruja i paraqiti dorëheqjen Jakomonit.<ref>{{Harvnb|Pandelejmoni|2011|pages=76-79}}.</ref>
| |||