Justiniani I: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Dilleq (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
Urisbiy (diskuto | kontribute) |
||
Rreshti 33:
| çmime =
}}
'''Justiniani I''' ([[Latinishtja|lat.]]:
Justiniani u lind në Petrus Sabbatius të Tauresium në provincën, atëherë secilën, të Dardanisë në vitin 483 të erës sonë. Familjes Latine-folëse të tij fshatar besohet të ketë qënë illiro-romak në origjinë. Iustinianus, mbiemër të cilën ai e mori më vonë, është tregues i miratimit nga Justin, xhaxhai i tij. Gjatë mbretërimit të tij, ai themeloi Justiniana Prima jo shumë larg nga vendlindja e tij. Nëna e tij ishte Vigilantia, motra e Justin. Justin, i cili ishte një roje perandorak (Excubitors) para se të bëhej perandor, e solli atë në
Kur perandori Anastasius vdiq në vitin 518, Justin u shpall perandor i ri, me ndihmë të konsiderueshme nga Justiniani. Gjatë mbretërimit të Justin (518-527), Justiniani ishte shok i ngushtë perandorit. Justiniani treguan ambicie shumë, dhe ajo është menduar se ai ishte funksionuar si regjent virtuale të gjatë para se Justin e bëri atë perandorit shok më 1 prill 527, edhe pse nuk ka asnjë dëshmi bindëse për këtë. Siç u bë Justin pleqërie pranë fundit të tij komandant konsull mbretërimit, Justiniani u bë de facto sundimtari. Justiniani u emërua në vitin 521, dhe më vonë i ushtrisë së në lindje. Pas vdekjes Justin unë e më 1 gusht 527, Justiniani u bë e sovran i vetëm.
Rreshti 46:
([[527]]-[[565]])
Gjatë kohës së sundimit të Justinianit, perandoria bizantine arrin kulmin e lulëzimit në të gjitha lëmenjtë e jetës dhe jo vetëm në kulturë si ishte e joshur më parë dhe pas Justinianit. Nga pikëpamja ushtarake, [[Afrika]] dhe [[Italia]] u rimëkëmben dhe pushteti i perandorisë ishte më i fortë se kurrë më parë. Në anën tjetër [[arkitektura]] po lulëzonte dhe nga kjo kohë kanë mbetur shembujt më të mirë si p.sh.: Aja Sofia në [[
Për të zhvilluar perandorinë në pjesët e tjera, Justiniani i dha një çmim të lartë në vitin [[532]] Shahut pers Kusros I. Mirëpo përbrenda kishte trazira siç ishin kryengritja e [[Nikea|Nikesë]] që shpërtheu në janar të [[532]] në
Në vitin [[533]] Justiniani ndërmori disa [[ekspedita]] të udhëhequra nga Belisari kundër mbretit vandal në Afrikë. Armata që kishte vënë ai në dispozicion Belisarit përbëhej përpos 10.000 këmbësorëve edhe nga më se 5.000 kalorës dhe 3.000 barbarë që merreshin si [[Federatët|federatë]]. Me fitoret e korrura kundër [[Gelimeri]]t i cili në fakt kishte mbajtur një pjesë të ushtrisë dhe një pjesë e kishte dorëzuar nën komandën e të vëllait Tata, në ishullin e Sardineve, Belisari ja arriti të pushtonte Karagen për një kohë të shkurtër.
Pas kësaj fitoreje Belisari u kthye së bashku me robërit e zënë në
Sulmimin e [[Gotët|gotëve]] të jugut, Justiani e bëri me zbarkimin në Itali në vitin [[535]]. Ushtria e udhëhequr nga Belisari nuk hasi në ndonjë qëndresë deri në Palermo dhe më [[31 dhjetor]] hyri në [[Sirakuza|Sirakuzë]]. Në pjesën tjetër të kohës ai përparoi përpara me ushtrinë e vet deri në [[Napoli|Napol]] ku ishin garnizonet e gotëve të cilët i theu. Në dhjetorin pasues Belisarin e gjemë me ushtri të nguluar në Romë duke u përgatitur për kundërsulmin e gotëve të jugut. Pas një viti rrethimi të [[Roma|Romës]] me ndihmat e marra nga Justiniani, Belisari vazhdoi marshimin e tij drejt [[Ravena|Ravenës]] me të njëjtën ushtri. Kështu në maj të vitit [[540]] bizantinët hyjnë në Ravenë. Justiani që kishte për qëllim zbatimin e planit të tij, pranoi një mbretëri të Gotëve të jugut në pjesën veriore të Italisë ashtu që të siguronte këtë pjesë të perandorisë dhe të qëronte hesapet me perandorinë persiane në jug të kufinjve.
Rreshti 67:
Si me administratën e tij laik, despotizmin shfaqur edhe në politikën kishtare e perandorit. Ai çdo gjë të rregulluar, si në fe dhe në ligj.
Në fillim të mbretërimit të tij, ai konsiderohet se e duhur për të nxjerrë me ligj besimin e Kishës në Trini dhe e Mishërimit, dhe për të kërcënuar të gjithë heretikë me gjobat përkatëse; kurse ai më pas deklaroi se ai synon që t'i privojë të gjitha disturbers e [[Ortodoksia|ortodoksisë]] e mundësinë për një vepër të tillë nga proces të rregullt ligjor. Ai e bëri këtë kredo Nicaeno-[[Kostandinopojë]] simbol i vetëm i kishës, dhe fuqi ligjore për të akorduar kanoneve të katër këshillave ekumenike.
peshkopët të pranishëm në Këshillin e Dytë të
ndërsa, në anën e tij, perandori, në rastin e Anthimus Patriarkut, përforcohet ndalimin e Kishës me ndalesë të përkohshme. Justiniani mbrojtur pastërtinë e kishës nga heretikët shtypur. Ai nuk ka lënë pas dore mundësinë për sigurimin e të drejtave të Kishës dhe klerit, për mbrojtjen dhe zgjerimin monasticizmit. Ai i dha murgjit të drejtë të trashëgojnë pronë nga qytetarët privatë dhe të drejtën për të marrë solemnia ose dhurata vjetore nga thesarit perandorak, ose nga taksat e krahinave të caktuara dhe se ai ndalohet konfiskimi vë mbi pasuritë e manastirit.
Edhe pse karakterin despotik e masave të tij është në kundërshtim me sensibilitetet moderne, ai ishte me të vërtetë një "baba pleqsh" e Kishës. Dy Codex dhe Novellae përmbajnë akte shumë në lidhje me donacionet, fondacionet, dhe administrimit të pronës kishtare, zgjedhore dhe të drejtat e peshkopë, priftërinj dhe Abbots; jetë murgërore, obligimet për banim të klerit, kryerjen e shërbimit hyjnor, juridiksionit peshkopal, etj Justiniani rindërtoi edhe Kisha e Ajasofjes (e cila kushton £ 20000 e artë), site origjinale që janë shkatërruar gjatë trazirave Nika. [[Ajasofja]] i ri, me faltoret e saj të shumta dhe tempujt, kube praruar tetëkëndësh, dhe mozaikë, u bë qendra dhe monumenti më i dukshëm i [[Kisha ortodokse e lindjes|Ortodoksisë Lindore]] në
=== Marrëdhëniet fetare me Romën ===
Nga mesi i shekullit të pestë detyrat e tutje gjithnjë e më rëndë u përballën me të perandorëve të Lindjes në çështjet kishtare. Për një gjë, radikalët në të gjitha anët ndjerë veten vazhdimisht neveriten nga kredo miratuar nga Këshilli i Kalqedonisë për të mbrojtur doktrinën biblike të natyrës së Krishtit dhe të ngushtuar hendekun mes palëve dogmatik. Letrën e Papa Leo I të Flavian e
diptych Konsullore shfaqen emrin e plotë e Justinianit (
Justiniani hyri në arenën e statecraft kishtare menjëherë pas pranimit të xhaxhait të tij në 518, dhe i dha fund përçarjes Monophysite që kishte mbizotëruar në mes të Romës dhe Kostandinopojës që nga viti 483. Njohjen e romake shohin si autoriteti më i lartë kishtar [60] mbeti guri i themelit të politikës së tij perëndimore. Fyese siç ishte për shumë në Lindjen e, megjithatë Justiniani ndjeu veten krejtësisht të lirë për të marrë një qëndrim despotik ndaj papëve të tilla si Silverius dhe Vigilius. Ndërkohë që asnjë kompromis ndonjëherë mund të jetë pranuar nga krahut dogmatike të kishës, përpjekjet e tij të sinqertë në pajtimin e fituar atë me miratimin e organit të mëdha të kishës. Një dëshmi sinjal ishte qëndrimi i tij në polemikë Theopaschite. Në fillim ai ishte i mendimit se çështja u kthye në një lojë me fjalë të fjalëve. Pak nga pak, megjithatë, Justiniani erdhi për të kuptuar që formula në fjalë, jo vetëm u shfaq ortodoks, por mund të shërbejë si një masë pajtues ndaj monofizitë, dhe ai bëri një përpjekje të kotë për të bërë këtë në konferencën e fetare me pasuesit e Severus të Antiokisë, në 533.
Përsëri, Justiniani u zhvendos në drejtim të kompromisit në dekret fetar e 15 marsit 533, [61] dhe i uroi vetë se Papa Gjon II pranoi ortodoksinë e rrëfimit perandorake. [62] gafë të rëndë që kishte bërë në fillim nga bashkëfajësinë një rëndë persekutimin e peshkopëve Monophysite dhe murgjit dhe në këtë mënyrë embittering popullsia e rajoneve të madhe dhe të krahinave, ai ndrequr përfundimisht. Synimi i tij të vazhdueshme tani ka mbetur për të fituar mbi monofizitë, por nuk të dorëzohen besim Kalqedonisë. Për shumë në gjykatë, ai nuk ka shkuar aq larg sa: Theodora sidomos do të gëzuar për të parë monofizitë favorizuar pa rezerva. Justinianit, megjithatë, ndjeu përmbajtur nga ndërlikimet që do të kishte pasuan me Perëndimin. Por në dënimin e Justinianit Kapitujt Tre u përpoq të kënaqë të dy Lindjen dhe Perëndimin, por arriti të kënaqshme as. Edhe pse papa assented të dënimit, në Perëndim besonin se perandori kishte vepruar në kundërshtim me statutet e Chalcedon. Edhe pse shumë delegatë dolën në Lindjen e nënshtruar të Justinianit, shumë, sidomos monofizitë, mbeti e pakënaqur, të gjithë më të hidhur për të, sepse gjatë viteve të tij të fundit ai mori një interes edhe më të madh në çështjet teologjike.
Rreshti 81:
dicka e njohur e sidomos shkenca e toeologjis por merreshin edhe me shkenca te tjera si histori, gjeografi, mjeksi. Zhvillim te madh njohen edhe artet, posaqarisht arkiktektura.
Siç ishte rasti me paraardhësit e Justinianit, shëndetin ekonomik të perandorisë së mbështetej kryesisht në bujqësi. Përveç kësaj, tregtia lulëzoi në distanca të gjata, duke arritur deri në veri si kallaji Cornwall, ku u shkëmbyen për grurë romake. [86] Në kuadër të perandorisë, kolonat lundronte nga Aleksandri me kusht Kostandinopojës me grurë dhe drithëra. Justiniani bëri më efikase të trafikut, duke ndërtuar një hambar të madhe në ishullin e Tenedos për ruajtje dhe transport të mëtejshëm në
Ari dhe argjendi ishin të minuara në Ballkan, Anatolia, Armenia, Qipro, Egjipt dhe Nubia. [91]
Rreshti 92:
== Ekonomia dhe administrimi ==
Siç ishte rasti me paraardhësit e Justinianit, shëndetin ekonomik të perandorisë së mbështetej kryesisht në bujqësi. Përveç kësaj, tregtia lulëzoi në distanca të gjata, duke arritur deri në veri si kallaji Cornwall, ku u shkëmbyen për grurë romake. [86] Në kuadër të perandorisë, kolonat lundronte nga Aleksandri me kusht Kostandinopojës me grurë dhe drithëra. Justiniani bëri më efikase të trafikut, duke ndërtuar një hambar të madhe në ishullin e Tenedos për ruajtje dhe transport të mëtejshëm në
Ari dhe argjendi ishin të minuara në Ballkan, Anatolia, Armenia, Qipro, Egjipt dhe Nubia. [91]
| |||