Luleshurdha mjekësore: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
v →'''Referimet''': Referencat -> Referimet duke përdorur AWB |
Plotësim, sqarime dhe korrigjime |
||
Rreshti 1:
{{Bimë
|Emri = '''{{PAGENAME}}'''
|Pamje = Lule Shurdhe.jpg
|Përshkrimi i pamjes = '''{{PAGENAME}}'''
|Mbretëria = Bimë
|Nënmbretëria = [[Tracheobionta]]
|Mbindarja = [[Spermatophyta]]
|Ndarja = [[Magnoliophyta]]
|Nënndarja =
|Mbiklasa =
|Klasa = [[Magnoliopsida]]
|Nënklasa = [[Asteridae]]
|Mbirendi =
|Rendi = [[Asterales]]
|Nënrendi =
|Mbifamilja =
|Familja = [[Asteraceae]]
|Nënfamilja = [[Cichorioideae]]
|Fisi = [[Cichorieae]]
|Nënfisi = [[Crepidinae]]
|Gjinia = [[Taraxacum]]
|Nëngjinia =
|Lloji = Shiko [[Luleshurdha mjekësore#Lista llojeve të Luleshurdhës mjekësore|Lista llojeve të Luleshurdhës]]
|Nënlloji =
}}
'''Luleshurdha''' (''lat. Taraxacum''), bën pjesë në familjen e [[Asteraceae]].
Lulet janë me ngjyrë të verdhë dhe e arrijnë diametrin deri në 4 cm.Lulet e kësaj bime në kohët me shi dhe natën mbyllen.Kjo bimë lulëzon gjatë tërë vitit,e kryesisht gjatë muajve prill-tetor.Prejardhjene ka nga Azia qendrore,ndërsa sot mund ta gjejmë kudo në botë.Është e përhapur në vende me lagështi,në livadhe,buzë rrugëve,në vende të pasura me materie ushqyese.Është bimë tejet adaptuese.
Gjethet 4-5cm,të plota deri shumë të rripëzuara,të shtrira mbi siperfaqen e tokës.Vrigujt pak a shumë trekëndor,bisht shpesh i flaterur shtije të tëngrituara,zakonisht me push<ref>atlas i barerave te keqija arben mehmeti,enver sherifi,adem-demaj,rainer waldhardt </ref>
== Lista llojeve të Luleshurdhës mjekësore ==
Lloji përfaqësues i kësaj gjinie është “Taraxacum officinale”.
{{Div col}}
* [[Taraxacum acutangulum]]
* [[Taraxacum albidum]]
* [[Taraxacum alpicola]]
* [[Taraxacum apenninum]]
* [[Taraxacum bessarabicum]]
* [[Taraxacum bithynicum]]
* [[Taraxacum celticum]]
* [[Taraxacum ceratophorum]]
* [[Taraxacum cordatum]]
* [[Taraxacum coreanum]]
* [[Taraxacum cyprium]]
* [[Taraxacum erythrospermum]]
* [[Taraxacum fontanum]]
* [[Taraxacum glaciale]]
* [[Taraxacum hamatum]]
* [[Taraxacum hondoense]]
* [[Taraxacum hoppeanum]]
* [[Taraxacum hybernum]]
* [[Taraxacum japonicum]]
* [[Taraxacum kok-saghyz]]
* [[Taraxacum longeappendiculatum]]
* [[Taraxacum magellanicum]]
* [[Taraxacum marklundii]]
* [[Taraxacum mongolicum]]
* [[Taraxacum naevosum]]
* [[Taraxacum nigricans]]
* [[Taraxacum obliquum]]
* [[Taraxacum obovatum]]
* [[Taraxacum officinale]]
* [[Taraxacum pacheri]]
* [[Taraxacum palustre]]
* [[Taraxacum phymatocarpum]]
* [[Taraxacum platycarpum]]
* [[Taraxacum platypecidum]]
* [[Taraxacum proximum]]
* [[Taraxacum schroeteranum]]
* [[Taraxacum serotinum]]
* [[Taraxacum sp.]]
* [[Taraxacum spectabile]]
* [[Taraxacum sundbergii]]
* [[Taraxacum syriacum]]
* [[Taraxacum ussuriense]]
* [[Taraxacum venustum]]
{{div col end}}
== Përdorimi ==
Në fitoterapia përdoren gjethet (Taraxaci folia), rrënja (Taraxaci folia) dhe lulet (flos).
Gjethet e reja të kësaj bime janë mjaft të pasura me [[Vitamina C]], ato mblidhen kur janë të reja. Luleshurdhet janë të pasura me kripën natyrore (28%) e cila i neutralizon thartësirat dhe e bën pastrimin e gjakut, për këtë arsye në shumë vende përdoret si sallatë ([[Francë]],[[Holanda|Holandë]]).
Francezët kanë një emër mjaft interesant për lulerradhiqen. Ata e quajnë atë "dents de lion" që përkthehet “dhëmbët e luanit” dhe që shërben për të përshkruar më së miri karakteristikat e kësaj bime me emrin botanik “Taraxacum officinale”. Në Shqipëri, [[lulerradhiqja]] quhet edhe luleshurdha mjekësore, [[Lule qumështorja|lule qumështore]], [[Prakalidhja|prakalidhe]], [[Përkalidhja|përkalidhe]], [[Luleradhiqja|luleradhiqe]] dhe [[Radhiqja|radhiqe]].<ref>http://agroweb.org/archive/?id=10&l=2142&ln=sq&url=gjithcka-qe-duhet-te-dini-per-lulerradhiqen web</ref><ref>{{Cite web|title=Taraxacum officinale (TAROF)[Overview]{{!}} EPPO Global Database|url=https://gd.eppo.int/taxon/TAROF|url-status=live|access-date=2021-03-28|website=gd.eppo.int|language=sq}}</ref>
Gjethet e kësaj bime i preferojnë (si sallatë) sidomos atyre që vuajnë nga anemia (pagjakësia) ngase sipas tyre anemia është pasojë e mungesës së kripërave që ndodhen në gjethet e kësaj bime.
Luleshurdha në vete përmban edhe këto materie: glikozide idhëta, substancat e ngjajshme me hormonet [[Beta-Sitosterol|β-Sitosteroli]], [[Taraxeroli|Taraxerol]], [[Inulinën|inulin]], taninet, Vitaminat B,[[Vitamina C]] dhe [[Provitaminën A|beta-Carotene]], shumë minerale, ka përqindje të lartë të kripërave të [[Kaliumi|Kaliumit]] sidomos në gjethe, karotinoide, protein, pektinën, holinën <ref>Redox and addition chemistry of quinoid compounds and its biological implications-A.brunmark,E.Cadenas,1989</ref>etj.
Është diuretik efikas, tonik digjestiv dhe laksativ për mëlçi dhe veshkë, hepatik, antireumatik, depurgativ, bar antilitik, bar për pankreas, aperient i butë.
Natyra, luleshurdhën e ka pasuruar me kripëra të kaliumit tre herë më tepër se bimët tjera të gjelbra. Përmban rreth 4.28% të kripës së Kaliumit, e cila në organizëm mbetet më shumë se që është humbur me diurezë.
Si rezultat i kësaj vjen gjerë te humbja e natriumit, e kjo paraqet rastin e volitshëm, te tensioni i lartë i gjakut, kur grumbullimi i lëngjeve në trup është përcjellur me mos baraspeshën e raporteve kalium-natrium, në favor të natriumit.
Luleshurdha është bar i mrekullueshëm edhe kundër sëmundjes së artritisit, e sidomos jep efekt të mrekullueshëm kur të kombinohet me sherpin [[(Apium Graveolans)]].
== Burimi i të dhënave ==
<references />
{{Bio-cung}}
| |||