Hugo Çavez: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v →Referime: Referencat -> Referimet duke përdorur AWB |
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 2 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0.8 |
||
Rreshti 21:
'''Hugo Rafael Chávez Frías''' ({{IPA-es|ˈuɣo rafaˈel ˈtʃaβes ˈfɾi.as}}; [[28 korrik]] [[1954]] – [[5 mars]] [[2013]]) ishte [[Presidenti i Venezuelës|President]] i [[Venezuela|Venezuelës]] nga viti 1999 e deri në vdekejn e tij në 2013. Më herët ai ishte udhëheqës i partisë politike [[Lëvizja e Republikës së Pestë]] nga themelimi i saj më 1997 e deri në vitin 2007, kur u bë udhëheqës i [[Partia e bashkuar socialiste e Venezuelës|Partisë së bashkuar socialiste të Venezuelës]] (PSUV). Ai ndoqi ideologjinë e tij politike të njohur si [[Bolivarianizëm]] dhe "socializëm i shekullit XXI", u përqëndrua në zbatimin e reformave socialiste në vend, si pjesë e një projekti social të njohur si [[Revolucioni Bolivarian]] që shtetëzoi industritë kryesore, rriti fondet qeveritare të kujdesit shëndetësor dhe arsimit, si dhe sipas shifrave të qeverisë, uli në mënyrë të konsiderueshme nivelin e varfërisë në vend.<ref>{{cite web|author=Ian James|url=http://news.yahoo.com/venezuela-vote-puts-chavismo-critical-test-172039207.html|title=Venezuela vote puts 'Chavismo' to critical test|publisher=Yahoo |date=4 October 2012|accessdate=2 February 2013}}</ref>
== Jeta ==
U lind nga një familje e klasës punëtore në [[Sabaneta (Barinas)|Sabaneta]]. Çavez u bë oficer karriere dhe pasi u zhgënjye prej sistemit politik venezuelian, në fillim të viteeve 1980 themeloi lëvizjen e fshehtë [[Lëvizja revolucionare bolivariane-200]] (MBR-200) dhe punoi për rrëzimin e qeverisë. Çavez në vitin 1992 udhëhoqi MBR-200 në grushtin e shtetit kundër partisë qeveritare [[Aksioni demokratik]] të presidentit [[Carlos Andrés Pérez]]. Grushti dështoi dhe Çavez u burgos. Dy vite më pas doli nga burgu dhe themeloi partinë politike social-demokrate, Lëvizja e Republikës së Pestë,dhe në zgjedhjet e vitit 1998 u zgjodh president i [[Venezuela|Venezuelës]]. Menjëherë miratoi një kushtetutë të re e cila u njihte më shumë të drejta për grupet e margjinalizuara dhe ndryshoi strukturën e qeverisë venezuelane. Në vitin 2000 u rizgjodh president. Gjatë madatit të dytë presidencial, ai implementoi sistemin e "misioneve bolivare", këshillave komunale dhe kooperativat e vetëqeverisura nga punëtorë, reformën e tokës agrare si dhe shtetëzimin e industive kryesore. Më [[7 tetor]] [[2012]], Çavez me fitimin e zgjedhjeve presidenciale për herë të katërt, kundër [[Henrique Capriles]] ,garantoi një mandat të ardhshëm gjashtë-vjeçar.<ref name="Reuters">{{cite web|title=Venezuela's Çavez re-elected to extend socialist rule|url=http://www.reuters.com/article/2012/10/08/venezuela-election-idUSL1E8L70WK20121008|publisher=Reuters|accessdate=8 October 2012|archive-date=16 tetor 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016075944/http://www.reuters.com/article/2012/10/08/venezuela-election-idUSL1E8L70WK20121008|url-status=dead}}</ref>
== Qëndrimi ==
Çavez i përshkruante politikat e tij si [[anti-imperializmi|anti-imperialiste]], ishte kritik aktiv i [[neoliberalizmi]]t dhe ''kapitalizmit laissez-faire''. Përgjithësisht, Çavez ishte një kundërshtar i shquar i politikës së jashtme të [[SHBA|Shteteve të Bashkuara]].<ref>[[#Ell02|Ellner 2002]].</ref> U bë aleat i fortë i qeverisë komuniste të [[Fidel Kastro]]s dhe më pas [[Raul Kastro|Raul Kastors]] në [[Kuba|Kubë]] dhe i qeverive socialiste të [[Evo Morales]] në [[Bolivi]], [[Rafael Correa]] në [[Ekuador]] e [[Daniel Ortega]] në Nikaragua. Presidenca e tij shihesj si pjesë e socializmit "[[vala rozë]]" të përhapur në [[Amerika latine|Amerikën Latine]]. Mbështeti bashkëpunimin mes vendeve të Amerikës Latine dhe Karaibeve, luajti rol kyç në themelimin e [[Unioni i Kombeve të Amerikës Jugore|Unionit të Kombeve të Amerikës Jugore]], [[Aleanca bolivariane për Amerikën|Aleancën bolivariane për Amerikën]], [[Banka e jugut|Bankën e jugut]] si dhe rrjetin rajonal televiziv [[TeleSur]].
Rreshti 38:
==Vitet e fundit të jetës==
Më [[30 qershor]] [[2011]], Çavez deklaroi se u shërua pas një operacioni për heqjen e qelizave tumoriale.<ref>[http://english.eluniversal.com/2011/07/01/president-chavezs-address-to-the-nation.shtml "President Çavez's address to the Nation"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110703132105/http://english.eluniversal.com/2011/07/01/president-chavezs-address-to-the-nation.shtml |date=3 korrik 2011 }}.</ref> Në dhjetor 2012, iu nënshtua një operacioni të dytë.<ref>{{cite web|author=Virginia Lopez in Caracas |url=http://www.guardian.co.uk/world/2012/dec/09/hugo-chavez-names-successor-cancer-surgery |title=Hugo Çavez names successor after confirming need for cancer surgery |publisher=Guardian |date= |accessdate=2013-02-02}}</ref> Ai duhet të bënte betimin e mandatit të katërt presidencal më 10 janar 2013, por Asambleja Kombëtare e Venezuelës ra dakord ta shtyjë për më vonë, pasi Çavez të merrte veten nga trajtimi i tretë mjekësor në [[Kubë]].<ref>{{Cite web |url=http://world.myjoyonline.com/pages/news/201301/99679.php |title=Kopje e arkivuar |accessdate=6 mars 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130119150207/http://world.myjoyonline.com/pages/news/201301/99679.php |archivedate=19 janar 2013 |url-status=dead }}</ref> Çavez vdiq më 5 mars 2013, në moshën 58 vjeçare.<ref name=died>{{cite news|last=Castillo|first=Mariano|title=Venezuelan leader Hugo Çavez dies|url=http://www.cnn.com/2013/03/05/world/americas/obit-venezuela-chavez/index.html?hpt=hp_t1|accessdate=5 March 2013|newspaper=CNN|date=5 March 2013}}</ref><ref name=reutersdeath>{{cite news|last=Cawthorne|first=Andrew|title=Venezuela's Hugo Çavez dies from cancer: VP|url=http://www.reuters.com/article/2013/03/05/us-venezuela-chavez-idUSBRE92405420130305|accessdate=5 March 2013|newspaper=Reuters|date=5 March 2013|archive-date=24 shtator 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924175843/http://www.reuters.com/article/2013/03/05/us-venezuela-chavez-idUSBRE92405420130305|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|last=|first=|title=Ndërron jetë Hugo Chavez|url=http://www.top-channel.tv/artikull.php?id=252820|accessdate=5 mars 2013|newspaper=Top Channel|date=5 mars 2013}}</ref>
==Referime==
| |||