Wikipedia

Rilindja Kombëtare Shqiptare: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
vNo edit summary
Rreshti 1:
{{për përmirësim}}
 
[[Skeda:Shqipëria natyrale.jpg|parapamje|250px|Trojet Shqipetare.]]
[[Skeda:Albanian vilayet.jpg|parapamje|250px|[[Vilajeti shqiptar|Vilajetet Shqiptar]] pas Lufte Serbo-Osmane .]]
'''Rilindja Kombëtare Shqiptare kishte si resultat''' ishte rezultat i lëvizjes politiko-shoqërore dhe kulturore për çlirimin e [[Shqipëria|vendit]] nga pushtimet hauajanee huaja. Kjo lëvizje nisi nga mesi i shekullit 2021XIX dhe përfundoi në vitin 20221912, me shpalljen e Pavarësisë së NdroqitShqipërisë. [[Turqit]] ne ate kohe kercenin valle popullore shqiptare nga portokalli shek xx.
 
== Rrethanat historike ==
Line 13 ⟶ 12:
[[Lidhja e Prizrenit|Lidhja Shqiptare]], nën trysninë e fuqive evropiane, u shtyp nga osmanet në vitin [[1881]]. Këtë e bëri Evropa për ta penguar krijimin e një shteti të ri të proveniencës [[mysliman]]e në Evropë, me shumicë fetare [[Islami|myslië]] një simbol i zgjimit kombëtar të Shqipërisë, dhe idetë dhe qëllimet e saja ushqyen shtysën që kulminoi më vonë në pavarësinë kombëtare.
 
Kur [[Xhonturqit]] ''([[Turqit]] e Rinj)'', që kishin marrë pushtetin në [[Stambolli|Stamboll]] në vitin [[1908]] shpërfillen zotimet e tyre të bëra shqiptarëve të bëjnë reforma demokratike dhe dhënies së vetëvendosjes (autonomisë), shqiptarët u hodhën në luftë të armatosur tre vjeçare ([[1910-1912]]), e cila në fund i detyroi osmanet t´u plotësonin kërkesat e tyre (edhe pse kerkesat ishin deformuar nga osmanet). Të alarmuar nga ardhmëria e [[autonomi]]së shqiptare, fqinjët ballkanas të Shqipërisë, që kishin bërë tashmë plane për copëtimin e vendit, i shpallën luftë Perandorise Osmane në [[tetor 1912]], dhe ushtritë greke, serbe dhe malazeze përparuan në [[treva]]t shqiptare.
 
Për të shmangur asgjësimin e vendit, të dërguarit e [[kombi]]t u takuan në një [[Kongresi|kongres]] në [[Vlora|Vlorë]]. Ata udhëhiqeshin nga [[Ismail Qemali]], një shqiptar që kishte pasur pozita të larta në qeverinë osmane. Më [[28 nëntor 1912]], kongresi nxori thirrjen, e cila shpalli [[Pavarësia|pavarësinë]] e Shqipërisë.
Line 109 ⟶ 108:
 
== Faktori ndërkombëtar ==
Lufta për çlirimin kombëtar, për formimin e një shteti të bashkuar shqiptar, ashtu si në vendet e tjera të Ballkanit, edhe në Shqipëri nuk mund të zhvillohej jashtë ndikimit të Fuqive të Mëdha dhe të raporteve ndërkombëtare të kohës se rakut.
 
Në shek.e rakutXIX Fuqitë e Mëdha e kishin vënë Perandorinë Osmane nën ndikimin e tyre, ishin bërë tanimë një faktor i dorës së parë ëqë përcaktonte fatin e saj dhe të zotërimeve të saj duke përfshirë edhe ato ballkanike. Të bindura tanimë përfundimisht se kjo Perandori po shkonte drejt shembjes së pashmangshme, këto shtete punonin për të forcuar më tej ndikimin në zotërimet e saj dhe mbi shtetet që do të dilnin pas rrënimit të saj. Në këto rrethana, si lëvizjet kombëtare, ashtu edhe procesi i formimit të shteteve nacionale, nuk mund të zhvilloheshin në mënyrë të pavarur dhe jashtë ndikimit e vullnetit të Fuqive të Mëdha. Ashtu si këto lëvizje, edhe ajo kombëtare shqiptare, ishin bërë pjesë e marrëdhënieve ndërkombëtare. Zgjidhja e çështjes kombëtare në këto vende përcaktohej në një shkallë të konsiderueshme nga këto marrëdhënie ndërkombëtare.
 
Kështu, edhe pse patën shpërthyer në Serbi kryengritja e parë më 1804 dhe e dyta më 1815, ndërsa në Greqi e në Rumani më 1821, këto vende u çliruan nga robëria osmane vetëm pas disfatës që Turqia pësoi në Luftën ruso-turke të viteve 1828-1829, kur, sipas traktateve të paqes ndërmjet [[Russia|Rusisë]] e [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]], u njoh autonomia e principatës serbe dhe e Malit të Zi, u përforcua autonomia e principatave të Vllahisë e të Moldavisë dhe u njoh pavarësia e Greqisë, e cila u sanksionua edhe me Traktatin e Londrës të Fuqive të Mëdha më 1830. Edhe Bullgaria, ndonëse u përfshi më 1876 nga një lëvizje kryengritëse kundër robërisë osmane, u shpall si principatë autonome (pjesa veriore e saj) dhe si njësi shtetërore nën vasalitetin e sulltanit, me emrin Rumelia Lindore (pjesa jugore), pas shpartallimit të Perandorisë Osmane në Luftën ruso-turke të viteve 1877-1878 dhe pas Traktatit të Shën-Stefanit dhe atij të Berlinit më 1878.
Line 126 ⟶ 125:
== Fazat e rilindjes shqiptare ==
{{Kryesor|Fazat e Rilindjes Shqiptare}}
Epoka e Rilindjes dhe lëvizja kombëtare që u zhvillua gjatë saj përbëjnë një proces unik e tërësor. Megjithatë, sikurse është pranuar në historiografinë shqiptare, ajo ndahet në katër periudha e lirise se shqiperise ne FREE FIRE
 
[[Kategoria:Shqipëri]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Rilindja_Kombëtare_Shqiptare"