Luani: Dallime mes rishikimesh

}}

 

 

Në mënyrë tipike, luani banon në [[kullota]] dhe [[savana]] dhe mungon në [[Pylli i dendura|pyje të dendura]] . Zakonisht është më shumë [[kafshë ditore]] sesa macet e tjera të mëdha, por kur persekutohet përshtatet për të qenë aktiv gjatë natës dhe në muzg . Në [[Pleistoceni|Pleistocen]] , luani shkonte në të gjithë [[Evroazia|Evroazinë]], [[Afrika|Afrikën]] dhe [[Amerika Veriore|Amerikën Veriore]], por sot ai është reduktuar në popullsi të fragmentuara në Afrikën nën-Sahariane dhe një popullatë e rrezikuar në mënyrë kritike në Indinë perëndimore. Ёshtë renditur si [[Llojet e cënuara|i cënuar]] në [[Kistën e Kuqe të BNRN-së]] që nga viti 1996 sepse popullsia në vendet afrikane ka rënë me rreth 43% që nga fillimi i viteve 1990. Popullatat e luanit janë të papërballueshme jashtë zonave të caktuara të mbrojtura. Edhe pse shkaku i rënies nuk është kuptuar plotësisht, humbja e habitatit dhe konfliktet me [[Njeriu|njerëzit]] janë shkaqet më të mëdha për [[Llojet e zhdukura|zhdukje]].[[File:Lion subspecies distribution3.png|thumb|Harta e nënllojeve dhe kladave]]Një nga simbolet më të njohura të kafshëve në kulturën njerëzore, luani është përshkruar gjerësisht në [[skulptura]] dhe [[piktura]], në [[Flamuri|flamuj kombëtar]] dhe në [[Filmi|filma]] dhe [[Letërsia|letërsi]] bashkëkohore. Luanët janë mbajtur në si kafshë beteje që nga koha e [[Perandoria Romake|Perandorisë Romake]] dhe kanë qenë një specie kyçe kërkuar për ekspozim në [[Kopshti zoologjik|kopshte zoologjike]] të gjithë botën që nga fundi i shekullit të 18-të. Paraqitjet kulturore të luanëve ishin të spikatura në periudhën e [[Paleoliti|Paleolitit]] të Epërm ; gdhendje dhe piktura nga [[Shpella Lascaux|Shpellat Lascaux]] dhe [[Chauvet]] në [[Franca|Francë]] janë datuar nga 17,000 vjet më parë, dhe përshkrimet kanë ndodhur në pothuajse të gjitha kulturat antike dhe mesjetare që përkonin me vargjet e luanit të mëparshëm dhe aktualë.